Eardske: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
red+oanfolling
Rigel 1:
In '''eardske''', '''ierdman''', '''ierdmantsje''' of '''soldaatsjeeardman''' is yn it Fryske [[folkloare|folksleauwe]] fan [[Fryslân]] en de rest fan 'e [[Benelúks|Lege Lannen]] in figuertype [[mytysk wêzen]] wêrfan't it bestean sûnt de [[Midsiuwen]] yn [[folksferhalen]] oerlevere is. Sokke wêzens komme sterk oerien mei inde soldatepak''[[goblin]]s'' oanút dat'e ûnderfolkloare fan 'e [[Britske Eilannen]] en de hurdkûle[[kolbold]]en út it [[Dútsk]]e libbet[[taal]]gebiet.
 
Eardsken soene tahâlde yn [[hoale]]n yn 'e [[grûn]]; dêrfandinne harren namme. Ornaris binne eardsken [[meunster (wêzen)|meunsterlike wêzens]], hoewol't se beskreaun wurde mei ferskate en faak tsjinstelde [[lichem]]sskaaimerken en [[karakter]]trekken. Lykwols binne se hast altyd lytser fan stal as [[minske]]n, grotesk fan uterlik, en fan karakter [[ûndogenskens|ûndogensk]] of planút [[kwea]]daardich. Ek binne se hast altyd [[ynklauwerigens|ynklauwerich]], benammen as it om [[goud]] of [[juwiel]]len giet. Fierders besitte se gauris it fermogen om [[betsjoening]]s op te lizzen.
Minsken mei boppenatuerlike jeften koenen him dêrút oproppe. De ierdmantsjes wisten fan ferburgen skatten en nachtlike aktiviteit op de pleats wurdt oan harren taskreaun. Ierdmantsjes wennen ek yn de bosk fan [[Aldemardum]] en yn in stik lân by [[Skerpenseel (Fryslân)|Skerpenseel]]. Foar [[Lútsen Wagenaar]]s lokalisaasje yn [[Sint Nyk]] yn syn bekende ferhaal út [[1879]] is hy sels ferantwurdlik.
 
Neffens guon Fryske folksferhalen soene eardsken ûnder de [[hurd]]kûle libje en klaaid wêze yn in [[militêr unifoarm|soldatepak]]. Dêrom waarden se foarhinne ek wol 'soldaatsjes' neamd. Minsken mei [[boppenatuerlik]]e [[talint|jeften]] koene de eardske út syn hoale roppe. De eardsken wisten fan ferburgen [[skat]]ten, en [[nacht]]like aktiviteit op 'e [[pleats]] waard oan harren taskreaun. Eardsken wennen ek yn 'e [[bosk]] fan [[Aldemardum]] en yn in stik lân by [[Skerpenseel (Fryslân)|Skerpenseel]]. De lokalisaasje fan eardsken yn [[Sint-Nyk]] wie net neffens de Fryske [[tradysje]], mar kaam ynstee fuort út in [[koart ferhaal]] dat yn [[1879]] skreaun waard troch [[Lútsen Wagenaar]].
== Ierdmanspypke ==
 
By it ploeien of ôfbrekken fan âlde huzen wurde faak koarte dikke liemen [[Goudske piip|pypkes]] fûn. De ierdmantsjes soenen der út smookt hawwe. Tink hjirby ek oan 'ierdmanspot' foar diggelguod dat út de grûn komt.
==Ierdmanspypke en ierdmanspot==
By it [[ploeien]] of by it [[sloop|ôfbrekken]] fan âlde [[hûs|huzen]] wurde faak koarte dikketsjûke liemen[[liem]]en [[Goudske piip|pypkes]] fûn. DeFoarhinne ierdmantsjeswaard soenensein derdat útde eardsken dêrút [[smoken|smookt]] hawwehiene. TinkFierders hjirbytsjutte ekmen oanyn 'ierdmanspot'it foar[[ferline]] ek wol [[diggelguod]], dat út de'e grûn komtkaam, oan as 'ierdmanspot'.
 
{{boarnen|boarnefernijing=
*{{Aut|Brouwer, J. H. en oaren}}, ''Encyclopedie van Friesland'', Ljouwert, 1953, ''Aardmannetje''.
* Foar oare boarnen en fierdere literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Goblin ''References'', op dizze side].
}}
 
[[Kategory:Mearkefiguer]]
[[Kategory:Mytysk wêzen]]
[[Kategory:Fryske folkloare]]
[[Kategory:Nederlânske folkloare]]
[[Kategory:Belgyske folkloare]]