Baan (astronomy): ferskil tusken ferzjes

In '''baan''' is yn 'e [[astronomy]] en de [[natuerkunde]] de troch [[swiertekrêft]] krom makke beweging fan in [[objekt]] om in oar, grutter objekt hinne. Yn 'e regel giet it dêrby om in [[himellichem]] lykas in [[stjer]] dêr't [[planeten]] omhinne draaie, of in [[planeet]] dêr't [[moanne (byplaneet)|moannen]] omhinne draaie. Men hat it dêrom yn dizze kontekst faak oer in 'baan om 'e [[sinne]]' of in 'baan om 'e [[Ierde]]'. Yn [[wittenskip]]like fermiddens wurdt ynstee fan 'baan', dat sa'n soad oare betsjuttings hat, faak de sekuerdere [[Ingelsk]]e term '''orbit''' brûkt. Men sprekt fan in '''orbitale baan''' as it lytsere objekt teminsten ien folsleine omsirkeling fan it gruttere objekt foltôget. Is dat net it gefal, dan sprekt men fan in '''suborbitale baan'''. De [[tûke (betsjuttingsside)|tûke]] fan de'e [[wittenskip]] dy't him dwaande hâldt mei de berekkening fan sokke banen, hjit de [[himelmeganika]].

Oan it begjin fan de'e [[santjinde iuw]] formulearre de [[Dútslân|Dútske]] [[astronoom]] [[Johannes Kepler]] de bewegings fan 'e planeten fan it [[sinnestelsel]] yn de'e saneamde [[wetten fan Kepler]]. Letter toande de [[Ingelân|Ingelske]] [[natuerkundige]] [[sir]] [[Isaac Newton]] oan dat Kepler syn wetten ôflaatber wiene fan syn eigen wetten fan 'e [[swiertekrêft]]. Fierders bewiisde er dat twa [[himellichem]]s banen folgje wêrfan't de omfang omkeard evenredich is oan harren [[massa]], om in mienskiplik [[massamulpunt]] hinne. As ien himellichem folle swierder is as it oare, falt dat swiertepunt likernôch gear mei it [[mulpunt]] fan it swierste himellichem.

Yn banen om 'e [[Ierde]] hinne draait ien natuerlike satellyt (de [[Moanne (himellichem)|Moanne]]) en draaie in grut tal keunstmjittige [[satellyt|satelliten]] dy't dêr troch de [[minskheid]] pleatst binne. De foarm fan dy banen rint útinoar fan frijwol [[sirkel]]foarmich oant mear [[ellips (wiskunde)|elliptysk]]. Op basis fan 'e hichte fan 'e satelliten sjoen fanôf it Ierdoerflak wurde se klassifisearre as yn in lege baan (''low Earth orbit'', LEO) of yn in hege baan (''high Earth orbit'', HEO). Binnen dy beide kategoryen[[kategory]]en wurde subkategoryen ûnderskaat wêrby't net inkeld de hichte fan 'e baan, mar ek de foarm beskiedend is.