Rynoerstek: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Makke troch oersetting fan 'e side "Rijnoversteek"
(Gjin ferskil)

De ferzje fan 23 jul 2021 om 10.19

De Rynoerstek ek wol neamd Rynynfaazje wie in wichtich histoarysk barren werby’t barbaarske kriichskloften de rivier de Ryn oerstutsen. De ynfaazje waard dien troch in mingde kloft, der’t û.o. Fandalen, Alanen en Sueben (of Sueven) by belutsen wienen. Tradisjoneel wurdt dit foarfal datearre op 'e lêste dei fan it jier 406 (31 desimber 406). Mei de oerstek fan 'e Ryn waard ien fan' e feilichste Limes, d.w.s. de grinzen fan it Romeinske Ryk trochbrutsen. Neffens histoarisy wie dit barren fan krusiaal belang yn it fal fan it Romeinske Ryk. As gefolch fan de oerstek waard in weach fan ferneatiging utein set, Romeinske stêden waarden ferwoaste en de komst fan kloften barbaarske ynfallers soe late ta de úteinlike ynstoarting fan 'e Romeinske bestjoer yn noardlik Galje, en ta it oernimmen fan de macht troch trije opienfolgjende usurpers yn ‘e provinsje Britannia. Dêrom wurdt de oerstek sjoen as in mylpeal yn 'e Grutte Migraasje wêryn't Germaanske en Iraanske stammen te westen en te suden fan Skandinaavje, Germania en de noardlike Donau-igge ferhuzen.

De Ryn by de Loreley

Eardere boarnen

Der binne in oantal ferslagen oer de oerstek út de Aldheid beware bleaun. Prosper Tiro jout boppedat in tiidsline fan barrens per jier. Hy neamt 31 desimber 406 yn syn kronyk as dei: Yn' e sechsde konsulskap fan Arkadius en Probus lutsen de Fandalen en Alanen Galje yn, nei't se de dei derfoar de Ryn oerstutsen wienen. ' [1]

In brief fan Hiëronymus fan Stridon, optekene yn Bethlehem en datearre op 409 nei Kristus, jout in opsomming fan barbaarske stammen dy't nei alle gedachten belutsen wiene:' de Kwaden, Fandalen, Sarmaten, Alanen, Gepiden, Herulen, Saksen, Boergonden, Alemannen en Kriichsbenden fan Pannonians . [2] Guon fan har, lykas de Kwaden en Sarmaten, binne út histoaryske of literêre tradysje oernommen. [3] Hiëronymus skreau dat de stêden no bekend as Mainz, Worms, Reims, Amiens, Arras (Atrecht), Thérouanne (Terwaan), Tournai, Speyer (Spiers) en Straasburch plonderen waarden.

De Historia Francorum fan de 6e-iuwske histoarikus Gregorius fan Tours befetje inkele koarte passaazjes út in ferlern ferslach fan de histoarikus Renatus Profuturus Frigeridus. It ferslach fan Frigeridus út de 5e iuw giet oer in oarloch tusken de Fandalen, Alans en Franken. Dy oarloch soe ôfspile hawwe yn de omkrite fan de Ryn, en wie itselde foarfal as de sabeare Rynoerstek. De tekst, dy’t troch "gelearden it “Frigeridusfragmint”, neamt wurdt, jout inkele oanwizings oer omstannichens foarofgeand oan de oerstek.

Olympiodorus fan Thebe, faaks sjoen as in betroubere histoarikus, hat ek in ferslach fan 'e oerstek optekene, ek dêr binne allinich fragminten fan bekend troch sitaten fan Sozomenus, Zosimus en Photius.

As lêste hat Orosius noch koart rapporteare fan de oerstek.

Ynterpretaasje

Motiven

 
Rekonstruearre kaart fan 'e Donau-migraasjes oer de Ryn om 406 hinne

De gearkomste fan barbaren op 'e eastlike igge fan ‘e Ryn wurdt algemien troch histoarisy ynterpretearre as in gefolch fan de komst fan de Hunnen yn Jeropa[4]. Hja wienen foar harren op de flecht slein en de kloft soe foar in part ek noch bestean hawwe ut oerbliuwsels fan de earder fersleine Goaten fan Radagaisus; [5] Beide stellingen binne lykwols basearre op omstannich bewiis. Wittenskippers lykas Walter Goffart en Guy Halsall hawwe beweard dat dizze barbaarske kloften de Ryn oerstieken, net om't se flechten foar de Hunnen, mar de kâns benutten woenen om te plonderjen en op syk wienen foar nije fêstigingsgebied yn Galje, yn in tiid dat de Romeinske garnizoenen by de Rynfront weromlutsen waarden om it sintrum fan it ryk, Itaalje te beskermjen. Dêrtsjinoer hat Peter Heather (2009) beweard dat dizze hypoteze net alle bewizen ferklearje kin, bygelyks it feit dat "de grutte mearderheid fan de ynkringers út Midden-Jeropa wei kamen yn it tiidrek tusken 405 en 408 en dêrfoar yn ‘e 4e iuw der net wennen. Neffens him is it bewiis foar de Romeinske militêre weromlûking út it noardwesten te min; op 'e flecht foar de goas fan de Hunnen jout negens him in bettere útlis.

Fandaal – Frankyske oarloch

It Frideridus-fragmint jout wer in folslein oar ynsjocht. Neffens it fragmint wie der in oarloch tusken de Franken en de Fandalen en Alanen, wêrby't de lêsten ferlearen. [6] MacDowall (2016) suggerearde dat dizze oarloch miskien bestean hawwe kin út meardere gefjochten, wêryn't de Franken as Foederati fan de Romeinen besochten it eigen territoarium oan de grins te beskermjen, wylst de Fandalen in selde foederati-status besochten te berikken op 'e oare igge krekt as de Franken, Alemannen en Boergonden dat hienen, of besochten de Ryn oer te stekken. Frigeridus neamde dat de Fandalen sawat 20.000 krigers yn de striid ferlernen, ynklusyf har kening Godigisel. Doe't de oarlochssituaasje fan 'e Fandalen wanhopich waard, kamen de Alanen (dy't hy ferkeard Alamanni neamt ) de Fandalen te hulp en slagge dêryn tegearre de Franken yn in beslissende striid neitiid te ferslean. Frigeridus joech gjin datum of krekte lokaasje foar dizze slach; hy joech allinich oan dat it leger fan Alanen 'him fan' e Ryn ôfdraaide 'om yn te gripen yn' e Fandaal-Frankyske oarloch. Dêrom moat it plak fûn hawwe op in ein fan 'e rivier ôf. MacDowall skatte dat dizze lêste slach "wierskynlik yn 'e simmer of hjerst fan 406 plakfûn en de Fandalen en har bûnsgenoaten yn steat stelden har te festigjen yn Frankysk gebiet oan 'e Midden-Ryn ." Nettjinsteande militêre logika om yn' e winterkertieren te bliuwen om te wachtsjen op geunstige waarsomstannichens foar de folgjende kampanje, bewearde Prosper dat de Fandalen en Alanen winterdeis de Ryn oerstieken. Neffens MacDowall, kin dat allinne opfetje wurde as de barbaren wiene úthongere, wanhopich en de kriichsbût en it ferovere lân dat se krekt oermastere hienen op 'e Franken wie net genôch om elkenien fan foldwaande iten te foarsjen.

Lokaasje

 
Rekonstruksje fan Roman Mainz, mei de brêge Pons Ingeniosa oer de Ryn

Hiëronymus neamde Mainz ( Mogontiacum ) as earste yn in rige fan stêden dy't ferneatige waarden troch de ynfaazje. Op dat stuit bestie dêr in Romeinske stiennen pylderbrêge oer de Ryn by Mainz, de Pons Ingeniosa. It soe mooglik wêze as úthongere Fandalen (at se healwei de winter de Ryn oerstieken) besleaten Mainz oer te fallen om fiedsel te rôvjen; neffens gelearden as MacDowall (2016) hat dat de reden west dat hjir Rynoerstek plak fûn. Worms (Vangionum) en Straasburch (Argentoratum) binne twa oare Romeinske Rynstêden dy't neffens Hiëronymus plondere waarden, om dy reden soe in mear súdliker rûte fan de earste oerstek oannimliker wêze, as oannommen wurdt dat it waard folge troch de ynamme en plondering fan in stêd op 'e westigge. Mar dat hoecht fansels net, dizze stêden koene op elk momint yn it tiidrek tusken de oerstek fan 405/406 en de brief fan Hiëronymus út 409 plondere wêze. Oan 'e oare kant wiene de streamôfwertse rivierstêden Nimegen ( Noviomagus ) en Keulen ( Colonia ) nei it noarden ta blykber yntakt litten troch de barbaren, likegoed as de stêd Trier ( Augusta Treverorum ), dat westlik fan Mainz leit. Hiëronymus hat oant 370 yn Trier wenne en hy jout gjin melding dat syn eardere residinsje oanfallen wie. Derom wurdt fan útgien dat hy dat wol opskreaun hawwe soe has it wol it gefal wêze soe.

Befrezen Rhine?

In beferzen Ryn, soe de oerstek makliker makke hawwe, mar wurdt troch gjin inkele eardere boarne neamd. In befrezen Ryn is in oannimlike útlis fan ‘e 18e-iuwske Britske histoarikus Edward Gibbon. Wylst in protte auteurs yntusken in beferzen Ryn as feit oantsjutten, wie it foar Gibbon sels mar in hypoteze ("yn in seizoen dat de wetters fan 'e Ryn alle gedachten beferzen wiene") om te helpen út te lizzen wêrom't de Fandalen, Alanen en Sueben blykber mei gemak de Ryn yn Galje oerstekke koenen. It is likegoed mooglik dat de migrearjende folken de Romeinske Rynbrêge brûkten of gewoan mei boaten oerstieken.

Ryn sûnder bewaking?

It is net dúdlik wêrom't de Iraanske-Germaanske kloften dy't de Ryn oerstutsen blykber gjin organisearre militêr ferset fan Romeinske side tsjinkamen. In faak foarstelde hypoteze is dat de Romeinske generaal Stilicho yn 402 soldaten fan 'e Ryn-garnizoenen fuorthelle hawwe soe om in Fisigoatyske ynfaazje troch Alaric I yn Itaalje te bestriden. Goffart hatfoar dizze hypoteze pleiten oan 'e hân fan de skriften fan de dichter Klaudius Klaudianus (stoarn s. 404), dy't Stilicho persoanlik koe; der wurdt sein dat de generaal de ferdigening fan 'e Ryngrins oerlitten hat oan ‘e Franken en Alemannen (dy't Romeinske foederati wiene) foar it skoft, oant de Goaten út Itaalje ferdreaun waarden. Dêrnjonken ynterpretearre hy it Frigeridus-fragmint as bewiis dat de Franken yn 't earstoan suksesfol wiene yn it foarkommen dat de Fandalen de Ryn oerstutsen, mar net yn steat wiene harren te stopjen doe't de Alanen har yn' e striid smieten. Heather (2009) stelde lykwols fêst dat bewiis foar in Romeinske militêre weromlûking út it noardwesten yn dizze perioade swak is.

Datearing

Histoarikus Michael Kulikowski skreau yn 2000 in artikel[7], dat neffens him de tradisjonele histoariografy oer de rige fan foarfallen út dit tiidrek in protte technyske swierrichheden befetsje." Hy loekt him derby neat fan oan wat oare moderne histoarisy - dy't neffens him allinich op Gibbon en inoar fertrouden - hjir oer sein hawwen en analyserre de literêre boarnen opnij. Syn konklúzje wie: dat in datum foar in midwinteroerstek fan 'e Ryn op 31 desimber 405 in better gearhingjende gronology jout foar de oerstek. De datingteory fan Kulikowski is lykwols in fernijing fan arguminten dy’t earder formulearre wienen troch Norman H. Baynes, en waard fûl bestriden troch Anthony Birley . [8]

Problemen mei it ferslach fan Prosper

Kulikowski set utein hoe't Prosper destiids op it jier 406 útkaam. It seisde konsulskip fan Arkadius, mei Probus as ko-konsul, komt oerien mei 406. Prosper neamde de ynvaazje fan Itaalje troch Radagaisus it wichtichste barren fan it jier derfoar, en ek syn dea. Beide fûnen lykwols plak yn 406, wylst Prosper de usurpaasje fan Konstantyn III yn Britannia op de juste wijze taskreau oan it folgjende jier (407). "De trije lemma's binne mei inoar ferbûn en meiinoar fertelle as in soart ferhaal," konstatearre Kulikowski. "Prosper syn ferslach wie in kronyk en dat sjenre wearze lege jierren. Sûnt it sjenre dat hy keazen hie foar elk fan 'e trije jier in lemma easke, ferspraat Prosper gewoan syn folchoarder fan barrens, sadat elk jier in barren hie. Op oare plakken yn 'e kronyk hat er itselde dien ". [9]

Usurpaasje fan Markus

Kulikowski konstatearre in tsjinstridichheid tusken de datum fan Prosper en de bewearingen yn in fragmint fan Olympiodorus fan Theben, de Nije Histoarje fan Zosimus (vi.3.1) en troch Orosius dy't beiden optekene hawwe dat de Rynoerstek en de oanwêzigens fan barbaren yn Galje de reden west hat foar de usurpaasje fan Markus yn Britannia: dat lêste barde likernôch fan july oant oktober 406, dus foarofgiend oan de datum fan 31 desimber 406 en de Rynoerstek hat dêrom earder plakfine moate. De datum fan Kulikowski fan 31 desimber 405 set de Rynoerstek foarôfgeand oan 'e akklamaasje fan de earste fan 'e trije usurpers yn Britannia, nei alle gedachten berne út eangst foar de barbaarske oanwêzigens yn Galje. [10]

Stilicho's passiviteit

Mei it each op 'e tradysjonele datum fan 31 desimber 406 hat d'r in protte kontroversje west tusken gelearden oer Stilicho's passiviteit; men freget jin ôf wêrom't er neat dien hie om de ynfaazje te foarkommen of de barbaren koart dêrnei út Galje te ferdriuwen. Somtiids wurdt dit útlein as in gefolch fan syn strategyske ambysjes yn Illyria . Neffens de datum fan Kulikowski fan 31 desimber 405 soe Stilicho noch hieltiten yn ‘e weer west hawwe mei kriichshandelingen yn Tuscia tsjin de Goatyske troepen fan Radagaisus, dy't lang om let pas ferslein waard yn 'e slach by Florence / Faesulae en dêrnei yn augustus 406 eksekutearre. [11]

Neisleep

 
Rekonstruksje fan it ûntslach fan Gallië (407–9), basearre op Peter Heather (2005)

De boarnen jouwe amper ynformaasje oer de dieden fan de Fandalen, Sueben en Alanen nei de oersterk. Neffens biskop Hydatius fan Aquae Flaviae arrivearen de barbaren Spanje yn septimber of oktober 409. Gregory fan Tours skreau allinnich dat de Fandalen har eigen lân ferlieten en Galje trochlutsen ûnder lieding fan harren kening Gunderic. En doe't Galje yngeand ferwoaste waard, marsjearden se nei de Spanjes. De Sueben skreau hy ferfolgens, mar dat wienen ynfeite de Alanen, dy't har folgen, namen Gallicia yn besit. ' [6] Op grûn fan in brief fan Hieronymus beweart Kulikowski dat de Fandalen, Alanen en Sueben yn Noard-Galje bleaunen oant teminsten de maitiid fan 409, de betiidst mooglike datum fan 'e brief fan Jerome. Hy stelt dat hast alle stêden dy't troch Hiëronymus neamd waarden troch barbaren ferovere wienen yn it noarden, wylst de súdlike stêd Toulouse (Tolosa) oant dan de ynkringers op ôfstan hâlde koe en dat se Spanje noch net yngien wiene.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

alles

  1. Arcadio VI et Probo, Wandali et Halani Gallias trajecto Rheno ingressi II k. Ian; geciteerd door Kulikowski 2000:328.
  2. Hiëronymus, Epistola ad Ageruchia 123.16: Quadus, Vandalus, Sarmata, Halani, Gipedes, Heruli, Saxones, Burgundiones, Alemanni et - o lugenda respublica! - hostes Pannonii.
  3. Michael Kulikowski, "Barbarians in Gaul, Usurpers in Britain" Britannia 31 (2000:325–345) p. 326 noemt het "een lange en vindingrijke lijst" en "vast niets meer dan een vertoon van etnografische wijsheid."
  4. Peter Heather, in: English Historical Review 110 (1995)
  5. Drinkwater 1998.
  6. 6,0 6,1 Gregorius van Tours, History of the Franks. Book II. Chapter 9.
  7. Michael Kulikowski, "Barbarians in Gaul, Usurpers in Britain" Britannia 31 (2000:325–345).
  8. Anthony Birley, Roman Government of Britain, Oxford 2005, p. 458.
  9. Kulikowski 2000:329.
  10. Kulikowski 2000:325.
  11. Peter Heather, Goths and Romans, 1991, 199–213.