Hillige Roomske Ryk: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
L Der is mar ien Stêd Rome. |
red en [[]] |
||
Rigel 35:
De kroaningen fan de [[keizer]]s fan it Hillige Roomske Ryk wienen ynspirearre op de kroaning fan [[Karel de Grutte]] yn [[800]]. In takomstich keizer moast earst en foaral kening fan de Dútsers wurde. [[Kening fan Dútslân|Dútske keningen]] waarden al iuwen keazen, yn de [[9e iuw]] troch de lieders fan de fiif wichtichste stammen (de [[Franken]], de [[Saksen (folk)|Saksen]], de [[Beieren (folk)|Beieren]], de [[Alemannen|Swaben]] en de [[Tueringen|Tueringers]]), letter waarden dizze keningen keazen troch de trije biskoppen, de [[paltsgreve]], en de trije foarnaamste hartoggen. Noch leter kaam der in kolleezje fan [[karfoarst]]en yn swang. Dit kolleezje waard offisjeel gearstald yn [[1356]]. Oarspronklik wienen der sân kiesgerjochtigden, mar dit oantal feroare yn de rin fan de iuwen.
Oant [[1508]]
=== Rykssteaten ===
In dielsteat waard oansjoen as ''[[
* Gebieten regeard troch in [[
* Tsjerklike gebieten regeard troch in [[biskop]] of in [[prinsbiskop]]. Yn it twadde gefal kaam it gebiet ûnder it befel fan dizze lieder oerien mei it pleatslike [[bisdom]], sadat de biskop tsjerklike én wrâldske macht hie.
* [[
Der wiene in hiel soad fan sokke gebieten. Doe’t de [[Frede fan Münster]] tekene waard, bestie it ryk út hûnderten dielsteaten, wêrfan’t der guon net grutter wiene as inkele fjouwerkante kilometers. Oaren hienen gjin grûngebiet; it wienen [[stift]]en of, sa’t oan’e ein fan it bestean fan it Ryk wol barde, foarsten dy’t gjin eigen grûngebiet hienen, mar wol lid wienen fan de [[Ryksdei (Hillige Roomske Ryk)|Ryksdei]]. Foar it tal Rykssteaten fan [[1792]], sjoch de [[List fan de leden fan de Ryksdei (1792)]].
=== Ryksdei ===
De [[Ryksdei (Hillige Roomske Ryk)|Ryksdei]] wie it wetjouwend orgaan fan it Hillige Roomske Ryk. It wie ferdield yn trije ferskillende
* De Ried fan
* De Ried fan
** De Sekuliere Bank: prinsen (dejingen dy’t de titel fan foarst, hartoch, aartshartoch, greve of lângreve hienen)
** De Tsjerklike Bank: (biskoppen en bepaalde abten)
Rigel 74:
=== It Ryk ûnder de Hohenstaufen ===
[[Koenraad III fan it Hillige Roomske Ryk|Koenraad III]] waard yn [[1138]] keazen ta earste keizer fan de [[Hohenstaufen]]-dynasty. [[
Barbarossa koe syn lân ek fierder ferienje troch de ferskate pleatslike hartoggen te ferbieden om harren ûnderlinge
De regearperioade fan de lêste Hohenstaufer [[Freark II fan it Hillige Roomske Ryk|Freark II]] wie yn in soad opsichten oars as dy fan eardere keizers. Hy waard yn [[1220]] kroane, en riskearre in konflikt mei de paus doe’t hy de macht oer Rome opeaske. Hy koe lykwols wol [[Jeruzalem]] feroverje yn in [[Krústocht]] fan [[1228]] wylst hy noch altyd yn’e ban wie.
Rigel 87:
=== Ryksherfoarming ===
{{SkiednisfanDútslân}}
De ''grûnwet'' fan it Ryk wie foar it meastepart noch net fêstlein oan it begjin fan de [[15e iuw]]. Hoewol’t inkele prosedueres en ynstellings fêst leinen, hongen de mooglikheden fan de hartoggen om harren ûnôfhinklik te gedragen yn it Ryk foaral ôf fan de persoanlikheid fan de respektivelike kening. Wannear’t bygelyks dan ek [[Freark III fan it Hillige Roomske Ryk|Freark III]], dy’t foar uit grutste part binnen syn kroandomein bleaun, de âlde kearnlannen ferwaarleaze, foel it âlde regearingsorgaan, de ''[[Hofdei|Hoftag]]'', útinoar. De Ryksdei bestie doe noch net, wêrtroch’t it ryk ûnbestjoerber waard. Uteinlik ûntstienen der sels ynterne oarloggen.
Op itselde momint ûndergie de tsjerke ek in krisis. It konflikt tusken ferskillende pausen waard pas oplost yn [[1418]], en nei [[1419]] waard in soad enerzjy stutsen yn it befjochtsjen fan de "[[ketterij]]" fan oarstinkenden. It Midsiuwske idee fan in feriene [[Corpus christianum]], mei de paus oan it haad, begûn útinoar te fallen.
Rigel 100:
=== Krisis nei de Reformaasje ===
Wannear’t [[
Dêrmei wie de leauwenskwestje mar tydlik regele. De mear as in iuw duorjende machtsstriid tusken de hartoggen en de Keizer wie ien fan de faktoaren dy’t laten ta de [[Tritichjierrige Oarloch]] ([[1618]]-[[1648]]), dêr’t it grutste part fan Jeropa by belutsen rekke.
=== Nei de Frede fan Münster ===
De ein fan it Ryk hie mear as ien oarsaak. Nei de [[Frede fan Münster]] yn [[1648]], dy’t de gebieten hast folsleine ûnôfhinklikheid joech, wie it Ryk net mear as in gearswylsel fan ferskillende steaten. Voltaire neamde it Ryk yn dit stadium dan ek ''noch Hillich, noch Romeinsk, noch in
=== De ymploazje fan it Ryk ===
| |||