Warsingsfehn: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
Side makke mei "{{Wurk}} {{Universele ynfoboks stêd | namme = Warsingsfehn | ôfbylding = Moormerland in LER.svg | ôfbyldingsbreedte = 260px | ôfbyldingstekst = | ynwennertal = 1.759 <small>(31-12-2017)</small> | oerflak = 12,6 km² | befolkingstichtens = 631 / km² | stêdekloft = | hichte = 1 m | lân = {{Flagge DE}} [..." |
dien |
||
Rigel 1:
{{Universele ynfoboks stêd
| namme = Warsingsfehn
Line 26 ⟶ 25:
| webside =
}}
[[Ofbyld:Muehle Warsingsfehn6.jpg|300px|thumb|Mûne yn Warsingsfehn]]
'''Warsingfehn''' is in doarp (''Ortschaft'') en it haadplak fan de gemeente [[Moormerland]] yn de [[lânkring Lier]] yn [[East-Fryslân]]. De eartiids selsstannige gemeente, dêr't ek de doarpen (''Ortsteile'') Rorichmoor en Warsingsfehnpolder by hearden, foarmet sûnt de [[gemeentlike weryndieling]] fan [[1973]] mei tsien oare doarpen de gemeente Moormerland. It doarp hie op 31 desimber 2016 in ynwennertal fan 7.951 op in oerflak fan 12,60 km², en is dêrmei it grutste doarp fan de gemeente.
== Skiednis ==
It doarp Warsingsfehn ûntstie yn de [[achttjinde iuw]] as in [[feanterij]], mar Rorichmoor wie dêrfoaroer al dúdlik âlder. Dat doarp waard yn [[1577]] as ''Rohermoor'' neamd, en dat gie nei alle gedachten om in yn it [[fean]] oanleine delsetting
[[16 novimber]] [[1736]] wurdt sjoen as de stiftingsdatum fan Warsingsfehn. Op dy dei bemachtige Gerhard Warsing [[heechfean]]grûn fan 225 hektare yn erfpacht. Hy liet in [[Kanaal (wetterwei)|kanaal]] fan in syddjip fan it [[Fehntjer Tief]] yn súdeastlike rjochting grave dy't foar it ûntwetterjen fan it oanpachte lân en foar it ferfieren fan it ôfgroeven [[Turf (brânstof)|turf]] tsjinje koe. Under syn soan Hermann Warsing waard it erfpachtgebiet fierder útwreide: yn [[1769]] mei 50 hektare, yn [[1776]] mei 62 hektare en yn [[1779]] mei 10 hektare.
Oan dat kanaal lieten se sydkanalen grave dy't heaks op it haadkanaal leine. Dêr ûnderferpachten se lân, dy't it feangrûn fierder ôfgroeven. It ôfgroeven turf waard mei turfskippen ferfierd nei de tichteby lizzende stêden [[Lier (stêd)|Lier]] en [[Emden]]. De [[dalgrûn]], dy't nei it ôfgroeven fean oerbleau waard bedonge mei [[dong]] fan [[fee]] fan it Eastfryske seeklaaigebiet.
In soad feanters skeakelen al rillegau oer op de skipfeart. Wiene der yn [[1751]] fiif lytse turfskippen en fjouwer binnenskippen op de kanalen fan Warsingsfehn, yn [[1816]] wiene der al 31 turfskippen en 12 seeskippen. Om ekstra ynkommen te garjen foeren de kapiteins fan sokke skippen ek it seeferkear tusken de ferskate [[Noardsee]]havens. Oan de ein fan de [[njoggentjinde iuw]] wiene der mei-inoar 82, ear't de stoomskipfeart op gong kaam, dy't konkurearjend foar de seelju waard.
De [[lânbou]], dy't eins in dieltiidsbaan wie, wie net genôch om de bewenners fan iten te foarsjen, nettsjinsteande dat it oanmakke lânbougrûn fan 1816 oant 1831 fan 90 ta 205 hektare woeks. Oan de ein fan de njoggentjinde iuw wie der net mear feangrûn oer om oan te meitsjen, dat der ta late dat yn de lêste tritich jier fan dy iuw mear as 100 feanters it doarp ferlieten en in soad dêrfan emigrearren nei de [[Feriene Steaten]].
Op grûn fan it sosjale struktuer fan Warsingsfehn (feanters, seelju) kaam der in warbere arbeidersbeweging ta stân, en krigen yn de tiid fan de [[Weimarrepublyk]] de [[Sosjaaldemokratyske Partij fan Dútslân|SPD]] en [[Kommunistyske Partij fan Dútslân|KPD]] in soad oanhing. By de ferkiezings yn 1924 krigen rjochtse partijen lykwols ek in soad oanhing. Yn 1932 krige de [[NSDAP]] mei 50 prosint fan de stimmen mear stimmen as de SDP (25,2%) en de KDP (17%) mei-inoar. De konservatieve [[Kristlik-sosjale Folkstsjinst]] waard de fjirde.
Under de [[nazy]]s waarden amtners fan de SPD en KPD út harren funksje set. Njoggen ynwenners fan Warsingsfehn kamen om yn [[konsintraasjekamp]]en.
Nei de [[Twadde Wrâldkriich]] kamen der yn ferhâlding ta de rest fan [[East-Fryslân]] en [[Nedersaksen]] minder flechtelingen fan de [[Ferdriuwing fan Dútsers nei de Twadde Wrâldkriich|ferdriuwing fan de Dútsers]] út de eastlike gebieten fan it [[Dútske Ryk]] yn Warsingsfehn, om't de lânbou yn it feangebiet minderproduktyf as yn it klaaigebiet wie.
Nei de [[gemeentlike weryndieling]] yn Nedersaksen op 1 jannewaris 1973 waard de gemeente Warsingsfehn mei tsien omlizzende gemeenten fúsearre ta de gemeente [[Moormerland]]. Nei in stimming krige Warsingsfehn de foarkar oer [[Neermoor]] om gemeentehaadplak te wurden. Hoewol't Warsingsfehn ien fan de jongste doarpen fan de gemeente is, is it lykwols yn de [[1970-er jierren]] útwoeksen ta it plak mei de measte ynwenners.
== Religy ==
De evangelysk-lutherske ynwenners wiene oarspronklok by de parochy Hatshausen yndield. Yn [[1892]] waard foar Westwarsingsfehn en Eastwarsingsfehn in selsstannige tsjerkegemeente Warsingsfehn foarme, wylst er noch in filiaalgemeente fan Hatshausen bleau. Yn [[1900]] waard de gemeente alhiel selsstannich. Yn [[1895]] waard de [[Jakobytsjerke (Warsingsfehn)|Jakobytsjerke]] boud.
== Keppelings om utens ==
* [http://www.moormerland.de/ Webstee fan de gemeente Moormerland]
* [http://www.genealogie-forum.de/ostfrld/kirchen/warsingsfehn.htm Genealogie-Forum: Warsingsfehn]
* [https://www.ostfriesischelandschaft.de/fileadmin/user_upload/BIBLIOTHEK/HOO/HOO_Warsingsfehn.pdf Warsingsfehn] yn de histoaryske doarpedatabank fan it [[Ostfriesische Landschaft]]
== Literatuer ==
* Rita Badewien: ''Moormerland im Wande''l.
* Kannegieter, Bockelmann e. o.: ''Warsingsfehn 1736–1986. 250 Jahre Fehngeschichte''. Twadde printinge. Lier, ISBN 3928612-05-0.
{{Boarnen|boarnefernijing=
Foar oare boarnen, sjoch [https://de.wikipedia.org/wiki/Warsingsfehn ''Einzelnachweise'' op dizze side].
}}
[[Kategory:Plak yn East-Fryslân]]
[[Kategory:Plak yn Nedersaksen]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1736]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 1973]]
|