Esmée van Eeghen: ferskil tusken ferzjes

'''Esmée Adrienne van Eeghen ''' ([[Amsterdam]], [[7 july]] [[1918]] - [[Paddepoel]], (gemeente [[Noarddyk]] (Grinslân)), [[7 septimber]] [[1944]]) wie in Nederlânske fersetsstriidster yn de [[Twadde Wrâldkriich]]. Van Eeghen jildt as kontroversjeel omdat hjase in ferhâlding mei in Dútske offisier oangie. Dochs is it in feit dat hjase in grutte rol yn it ferset spile hat, benammen yn [[Fryslân]], in rol dy't har lang om let needlottich wurden is fanwegen har ferheftich leafdeslibben.

Esmée wie in dochter fan Reginald van Eeghen, direkteur fan de Amstel-brouwerij, en jonkfrou Minette Adrienne van Lennep, better bekend as Miesje van Lennep. Esmée hie in twa jier jongere broer, Dave. SyHja hie in moaie, beskerme jeugd ek nei de skieding fan har âlden doe't hjase acht jier wie. Har heit stoar yn 1936 yn [[San Fransisko]]; har mem troude opnij mei Alphert baron Schimmelpenninck van der Oye, fan wa't hjase in tredde bern krige, Sander.

Har broer Dave gie yn it ferset en ek Esmée rekkewaar dêrbydêr belutsenyn behelle troch har freon Henk Kluvers. Beide wienen faak yn Ljouwert om ûnderdûkplakken foar Amsterdamske studinten dy't de loyaliteitsferklearring wegeren te tekenjen, te regeljen. DeTroch de oerfal op it Arbeidsburo op it [[Saailân]] yn Ljouwert op 25 july 1943 die harbesleat beslutense om yn Fryslân te bliuwen.

De regionale [[Lanlike Knokploegen|Knokploech]] (KP)-lieder [[Krijn van der Helm]] sette Elly of Sjoerdsje, sa't hjase yn it ferset hjitte, yn 't earstoan yn as koerierster, mar dwaandeweigeandewei die hjase hieltyd gefaarliker wurk, sa as it bringen fan Joadske ûnderdûkers en alliëerde piloaten nei ûnderdûkadressen. Esmée rekke net gau fan it sintrum sa't it like. [[Piet Oberman]], dy't ynhealwei de simmer fanjuly 1944 Krijn van der Helm en [[Pieter Wijbenga]] opfolge as KP-lieder yn Fryslân ferklearre nei de oarloch:

'Esmée wie tige goed op de hichte fan alles datwat de fersetsbeweging yn Fryslân oanbelange en hja hie kunde oan in protte liedingjaande yllegale persoanen yn oare provinsjes mei wa't hjase as haadkoerierster kontakt hie. Hja wie by ferskate wichtige petearen op it haadkertier fan de KP, doetiids fêstige yn it hûs fan de hear HarmHarmen Kingma, direkteur fan in timmerfabryk yn Ljouwert, en syn wiif Annie. Hielendal allinnich rêde hjase har mei ûnder oaren wapentransporten nei Limburch en Amsterdam.'

Doe't Esmée, guonts omskriuwe har as [[Nymfomany|nymfomane]], ferhâldingen krige mei ferskillende fersetsminsken, ûnder oaren mei Krijn van der Helm, dy't troud wie en heit fan ien bern, ûntstiene swierrichheden. It gong folslein mis doe't Esmée, hjittenyn trochopdracht fan it ferset, kontakt sykje moast mei de SD ([[Sicherheitsdienst]]). Esmée rekke nammentlik fereale op in Dútske offisier, Hans Schmälzlein, Oberzahlmeister by it ''Verpflegungsamt'' yn Grins en gie by him yn. Dat strykte net mei har rol yn it ferset.<br>

Krijn van der Helm hat sein dat Esmée fan him kontakt mei Dútske offisieren sykje moast. Dat seit [[Pieter Wybenga|Pieter Wijbenga]] ek, lid fan de KP yn Ljouwert. Hy en Krijn woenen Esmée ynsette om twa SD’ers nei [[Makkum]] te lokjen dêr't se deasketten wurde soene. Troch omstannichheden waard dit him neat. Der binne ek oare eardere KP’ers dy't sein hawwe dat Esmée spionearre yn opdracht fan Krijn. Guonts sizze dat hja sasesa ynformaasje oer har broer Dave besocht te krijen, dy't oppakt wie doe't er mei in fiskersboat út IJmuiden wei nei [[Ingelân]] besocht te kommen. Dave stoar koart foar de befrijing yn [[Bergen-Belsen]].

Op 15 july 1944 wie der in oarfal fan de Dútsers op haadkertierit haadopslachplak fan it ferset, it tsiispakhús fan Tamminga, en hja fûnen in tal wichtige dokuminten. Esmée waard net mear fertroud. enPiet kaamOberman woe har foar init [[feemgerjocht]] dat har ta de dea feroardielje woebringe. Krijn van der Helm naam it foar har op, dat itPiet gerjochtOberman joech har de kar: út Ljouwert weigean of deasketten wurde. Undersyk hat letter bliken dien dat hjase nimmennet ferret hat, mar dat de ferwûne fersetsman [[Ben de Vries]] by in SD-ferhoar trochslein wie.

Esmée gie út Ljouwert wei en dûkte ûnder by har mem. De SD socht har en fertroude har ek net. Esmée har saneamde freondinne An Jaakke hat har ferret, dat hjase waard oppakt troch de SD op 8 augustus 1944. De SD besocht har om te draaien, mar dêr is se net op yngien. It is net dudlik wat hjase presys tsjin de SD sein hat, mar op de jûn fan 7 septimber 1944 waard syse mei [[Luitje Kremer]], 24 jier en lid fan de KP Noard-Drinte foar in fjoerpeleton set en deasketten. De oare deis waard sy yn it [[Van Starkenborghkanaal]] fûn. Esmée leit yn [[Baarn]] begroeven.

De mienings oer Van Eeghen hawwe lange tiid ferdield west. Hja waard wol as dûbelspionnedûbeldspionne sjoen, in soarte fan [[Mata Hari]] dy't it ferset yn Ljouwert ferret hawwe soe. Ek de skuld foar de dea fan [[Krijn van der Helm]], dy't troch de SD'er [[Pieter Johan Faber]] yn Amersfoart deasketten waard is wol oan har taskreaun. Bewiis is der lykwols nea foar fûn. It is wol sa dat de losse manear fan libjen fan Van Eeghen troch de fersetslju yn Ljouwert net altyd goed begrepen wurden is.