Boppekruier: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
red
fan....ôf, gjin tusken-n yn it Frysk, mounder --> mûnder
Rigel 10:
[[File:Schermerhorn - Poldermolen O vanuit het zuiden.jpg|thumb|250px|''Poldermûne by Schermerhorn (binnenkruier)]]
[[File:Molen De Hoop 18-07-2019 (06).jpg|thumb|250px|''Nôtmûne de Hoop yn Garderen'']]
Oarspronklik waarden boppekruiers as [[binnenkruier]]s boud, dat wol sizze dat it kruien (it draaien fan it wjukkenkrúswjukkekrús nei de wyn) yn de kape fan de mûne barde. Binnenkruiers binne fan bûten al gau te werkennen, om't dy gjin sturt nedich hawwe. Om't it kruien yn de kape plakfynt, hawwe binnenkruiers in grutte kape, wêrtroch't de mûne in wat lomp oansjen kriget. Tsjintwurdich wurde de measte binnenkruiers yn it [[Noard-Hollân]]ske polderlânskip oantroffen. Letter ûntstiene stadichoan de [[bûtenkruier]]s, sadat de moundersmûnders net mear nei de souder fan de mûne hoegden te klimmen om it wjukkekrús nei de wyn te setten. By in bûtenkruiers wurdt it wjukkekrús bûten nei de wyn set. De mounder kin it kruirêd dus fanôf de grûn (of stelling) betsjinje. Nei boppe ta binne de bûtenkruiers slanker fan oansjen yn ferlikening mei de binnenkruiers.
 
Mûnen mei in [[Wynroas (selskruier)|wynroas]] kruie harren sels. As it waait soarget de wynroas der foar dat de kape nei de wyn set wurdt. In mûne mei in wynroas komt yn Nederlân hast net foar, mar bûten Nederlân komt it type faker foar. Tichteby Fryslân stiet yn [[Nijefean]] [[De Sterrenberg]], in mûne mei in wynroas dy't oarspronklik yn [[East-Fryslân]] stie en ferhûze nei Nijefean. Lykas by de binnenkruier hat in selskruier gjin sturt nedich.
Rigel 17:
Yn de útfiering binne der ferskillende soarten boppekruiers:
 
* De [[Muonts (mole)|muonts]] of grûnsiler wurdt fanôffan de grûn ôf betsjinne en syn wjukken reitsje by it draaien krekt de grûn net. Om't de muonts mar in bytsje opslachromte hat, kin de mûne allinne as [[poldermûne]] ynset wurde. Muontsen wurde oantroffen op it plattelân. Yn Fryslân binne de muontsen achthoekich en fan hout, mar yn oare provinsjes komme grûnsilers ek yn rûne, stiennen foarmen foar.
* In [[stellingmûne]] is in hege mûne mei in stelling. De stelling is it plak dêr't de mûne betsjinne wurdt. De stellingmûne kin in achtkanter wêze, mar ek rûn. Rûne stellingmûnen binne altiten fan stien.
* In [[achtkantmûne]] is in mûne mei in houten achtkant, al is der ek in foarbyld fan in achtkanter dy't hielendal fan stien is (de Nooit Gedacht yn [[Woudrichem]]).<ref>[https://www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=613 Mûnedatabase]</ref> De achtkanter kin in stellingmûne, mar likegoed in muonts wêze. Njonken achtkanters binne der ek seiskanters of, noch seldsumer, tolvekanters. Yn [[Horn (Limburch)|Horn]] ([[Limburch (Nederlân)|Limburch]]) stiet sels in sechtjinkanter.<ref>[https://www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=426 Mûnedatabase]</ref>