Jekaterineburch: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rigel 1:
{{Stêd mei flagge|
Ofbyld = [[
Flagge = [[
Wapen = [[
Ynwennertal = 1.493.600 <small>(2022)</small>|
Oerflak = 1.111 km²|
Rigel 8:
Stêdekloft = 2.211.425 |
Hichte = 270 m (sintrum) |
Lân = [[
Bestj. ienh. 1 = Oblast (prov.) |
Namme bestj. ienh. 1= [[
Bestj. ienh. 2 = Okrûg (gem.)|
Namme bestj. ienh. 2= [[
Stifting = [[1723]] |
Tiidsône = [[UTC]] +5 |
Rigel 19:
Webside = [http://www.ekburg.ru/ www.ekburg.ru]|
}}
'''Jekaterineburch''' ([[Russysk]]:
== Etymology ==
Jekaterineburch waard ferneamd nei [[Katarina I fan Ruslân]]. Tusken 1924 en 1991 krige de stêd de namme Sverdlovsk, nei de Sovjet-politikus [[Jakov Sverdlov]] dy't yn 1919 oan de [[Spaanske Gryp]] ferstoar.
== Skiednis ==
[[Ofbyld:PlanYekaterinburg1743.JPG|thumb|left|''Stedsûntwerp Jekatarineburch (1743)'']]
Jekaterineburch waard op 18 novimber 1723 stifte en ferneamd nei de frou fan [[Peter de Grutte]], dy't nei syn dea [[Katarina I fan Ruslân|Katarina I]] waard. It strategysk geunstich lizzende plak op de grins fan Europa en Aazje tsjinne as sintrum foar de mynbou. De fortifisearre stêd waard mei in modern strjitpatroan oanlein mei yn it sintrum de izerfabriken en de bestjoerlike gebouwen. Mei de iepening fan it [[Sibearyske Trakt]] waard de stêd in belangryk hannelssintrum en stadichoan waarden de izerfabriken minder belangryk. Ek waarden de belangrykste houten gebouwen ferfongen troch stiennen gebouwen.
Yn 1781 krige de Jekaterineburch de stedsstatus yn it ûnderkeninkryk Perm, dat sûnt 1796 in gûvernemint wie. Jekaterineburch waard de kaai nei [[Sibearje]] mei syn rykdom oan grûnstoffen. Yn de letter 19e iuw waard de stêd ien fan de sintra fan de revolúsjonêre bewegings yn de [[Oeral]].
Nei de [[Oktoberrevolúsje]] waard de keizerlike famylje ferballe nei Jekaterineburch en finzen set yn it [[Ipatievhûs]], dêr't de famylje yn de iere moarn fan 17 july troch de bolsjewiken fermoarde waarden. Dyselde deis waarden oare leden fan de Romanov's yn Alapajevsk fermoarde. In pear dagen letter ferovere it Wite Leger de stêd en stelde dêr in tydlik regear yn, dy't op 14 july 1919 troch de komst fan it Reade Leger ôfset waard.
De stêd waard nei de revolúsje ferneamd nei de [[Bolsjewiken|bolsjewistyske]] revolúsjonêr [[Jakov Sverdlov]] en krige yn 1924 de namme Sverdlovsk. Sûnt dy tiid makke de stêd in ûnbidige yndustriële groei mei. Under [[Jozef Stalin]] wie Sverdlovsk ien fan de plakken dy't troch it Sovjet-regear waard ûntwikkele as in sintrum fan swiere yndustry. Alde fabriken waarden op 'e nij boud en nije byboud, fral dy't spesjalisearre wiene yn masjinebou en metaalverwerking . Yn dy tiid fertrijefâldige it ynwennertal fan Sverdlovsk en de stêd wie ien fan de hurdst groeien plakken fan it lân. De regionale oerheden krigen in soad foech en tsjin it ein fan de jierren 1930 wiene der 140 yndustriële ûndernimmings, 25 ûndersyksynstituten en 12 ynstellings foar heger ûnderwiis yn in Sverdlovsk.
[[File:E-burg asv2019-05 img38 City Duma building.jpg|thumb|260px|''Hûs fan de Dûma'']]
Yn de Twadde Wrâldkriich waard de stêd it haadkertier fan it Militêr Distrikt Oeral. Op de basis wiene mear as 500 ferskillende militêre ienheden en formaasjes. In soad technyske steatsynstellings en hiele fabriken ferhûzen nei Sverdlovsk, fier fan de troch de oarloch troffen stêden ôf en nei de oarloch bleaune dy fabriken yn Sverdlovsk. Ek de keunstskatten fan it museum De Hermitaazje Museum waarden yn july 1941 fan [[Sint-Petersburch|Leningrad]] nei Sverdlovsk en bleaune dêr oant oktober 1945. Yn de jierren nei de oarloch waarden in soad nije bedriuwen iepene en útein set mei de massale bou fan wenningen. Under [[Nikita Chrûsjtsjov]] ûnstiene yn de jierren 1960 de ientoanige flatgebouwen, dy't ek no noch yn ferskillende wiken fan Jekaterineburch stean.
Yn 1977 waard it Ipatievhûs yn opdracht fan [[Boris Jeltsin]] ôfbruten nei't it Politburo dêrta in resolúsje oannommen hie om tefoarren te kommen dat it hûs brûkt wurde soe as in sammelplak foar monarchisten.
Doe't yn 1991 konserfatyf-kommunistyske leden fan it regear besochten de macht fan it lân oer te nimmen fan president [[Michail Gorbatsjov]], waard Sverdlovsk troch Boaris Jeltsin oanwiist as alternative residinsje, foar it gefal as Moskou te nuodlik waard foar it Russyske regear. Nei it mislearjen fan de steatsgreep krige de stêd op 4 septimber 1991 de histoaryske namme Jekatarineburch werom. De oblast, dêr't Jekaterineburch de haadstêd fan is, hold lykwols de namme út de kommunistyske tiid.
[[Ofbyld:E-burg asv2019-05 img11 City Pond skyline.jpg|thumb|250px|left|''It moderne Jekaterineburch'']]
Jerkaterineburch is tsjintwurdich ien fan de meast wichtige sintra fan it lân. Yn 2018 wie de stêd ien fan de plakken dêr't it Wrâldkampioenskip fuotbal 2018 organisearre waard. De lêste tiid hat de stêd mei de ekonomyske opgong en in eksplosive befolkingsgroei in oare skyline krige mei de bou fan de heechste wolkekliuwers fan it lân.
De stêd is de basis fan it haadkertier fan it Sintraal Militêre Distrikt fan de Russyske striidkrêften en ek de sit fan it presidium fan de regionale Oeral-ôfdieling fan de Russyske Akadeemje fan Wittenskippen.
Jekaterineburch is ferneamd fanwegen de gebouwen yn de styl fan it konstruktivisme. Ek stiet de stêd bekend as de Russyke haadstêd fan strjittekeunst.
== It besjen wurdich ==
[[Ofbyld:E-burg asv2019-05 img49 Opera and Ballet House.jpg|thumb|260px|''Opera en Ballethûs'']]
De stêd hat in grut tal kulturele foarsjennings lykas musea en téaters. It bekenste museum is it Museum foar Mynbou yn Midden-Oeral. It meast bekende téater is it Koljadatéater fan Nikolai Koljada, ien fan Ruslân's ferneamste tonielskriuwers.
In soad monumintale tsjerken binne yn de Sovjet-tiid ferneatige. De iennige tsjerke dy't iepen bleau wie de [[Katedraal fan Jehannes de Doper (Jekaterineburch)|Jehannes de Dopertsjerke]]. Tsjintwurdich binne en wurde in soad tsjerken restaurearre of rekonstruearre. It besjen wurdich binne û.o. de [[Tsjerke op it Bloed (Jekaterineburch)|Bloedtsjerke]], it plak dêr't de keninklike famylje fermoarde waard yn it Ipatievhûs. Oare bekende otterdokse gebouwen binne de [[Trije-ienheidskatedraal (Jekaterineburch)|Trije-ienheidskatedraal]], de [[Aleksander Nevskikatedraal (Jekatarineburch)|Aleksander Nevskikatedraal]], de [[Grutte Zlatoust (Jekaterineburch)|Grutte Zlatoust]] en de [[Himelfearttsjerke (Jekaterineburch)|Himelfearttsjerke]].
Op it plak fan de yn 1930 ôfbrutsen [[Epifanykatedraal (Jekaterineburch)|Epifantykatedraal]] stiet oan de Plosjtsjad 1905 Goda it Hûs fan de Dûma.
{| border="1" style="margin:1em; border-collapse:collapse;" class="wikitable"
|+
▲|+ '''Befolkingsûntwikkeling fan Jekaterineburch'''
| valign="top" |
{|
Line 47 ⟶ 77:
|- bgcolor=#efefef
| [[1897]] || align=right | 55.500
|-
| [[1923]] || align=right | 97.400▼
|- bgcolor=#efefef
|}
Line 54 ⟶ 87:
! style="background:#cccccc;" | Ynwennertal
|-
▲| [[1923]] || align=right | 97.400
|- bgcolor=#efefef
| [[1926]] || align=right | 136.500
Line 116 ⟶ 148:
|}
== Ofbylden ==
{{CommonsBalke|Yekaterinburg}}▼
<gallery mode=packed heights=150px style="text-align:left">
E-burg asv2019-05 img20 Old Ekb station.jpg|<center>''Alde stasjon''</center>
E-burg asv2019-05 img18 Our Lady Derzhavnaya Church.jpg|<center>''Ikoan fan de Mem Godstsjerke''</center>
Yekaterinburg. Yeltsin Center. 2021.jpg|<center>''Jeltsin-Sintrum''</center>
E-burg asv2019-05 img30 UrFU Mira19.jpg|<center>''Haadgebou Federale Oeraluniversiteit''</center>
Дом Севастьянова (окружной суд) Екатеринбург.jpg|<center>''Sevastjanov's hûs''</center>
</gallery>
{{boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Ingelsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:en:Yekaterinburg]]
----
}}
[[Kategory:Jekaterineburch| ]]
| |||