Ealwyn fan York: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
L interwiki: de en fr nl |
No edit summary |
||
Rigel 1:
{{Wurk}}
'''Ealwyn''' (yn it Angelsaksysk ''Ealhwine'', yn it Latyn: ''Alcuinus'', ( [[735]]-[[804]] ) '''fan York''', wie in Angelsaksyske gelearde en skriuwer út de [[8e ieu]]. Hy is ek wol bekend as '''Ealwyn fan Toers''', nei de stêd dêr't er ferstoarn is.
==Biografy==
Ealwyn waard om [[735]] berne yn de Ingelske stêd [[York (Ingelân)|York]], dêr wurke hy as bibliotekaris en wie learling fan [[Etelbert fan York]]. Yn [[781]], tidens in reis nei Rome, kaam er yn [[Parma (stêd)|Parma]] de Frankyske kening [[Karel de Grutte]] tsjin, dy't Ealwyn oerhelle om oan syn hof te kommen wurkje. Dat die hy yn [[782]] doe't er my noch wat lânsmannen út Ingelân wei nei it Frankyske ryk kamen, wêrnei hy fan Karel de Grutte it behear krige oer ferskate abdijen (û.o. [[Troyes]] en [[Ferrières]]). Ek joech er ûnderrjocht oan Karel sels, en oan syn bern en besibben. Yn it gelearde selskip om Ealwyn hinne, droech hy de skúlnamme ''Flaccus'' (nei de foarneamde Romeinske dichter ''Quintus [[Horatius]] Flaccus'').
Tusken [[790]] en [[793]] kearde Ealwyn yn opdracht fan Karel de Grutte in skoftlang werom nei syn bertelân, mar dêrnei ferbleau hyn oant syn dea foarfêst op it Kontinint. Yn [[796]] waard him de abdij tabetrouwe fan Sint Martinus yn [[Toers]] (hetgeen overigens niet direct bewijst dat hij zélf [[benedictijnen|benedictijner]] monnik was). Hy naam daar vele maatregelen tot verbetering van de tucht en van het ûnderwiis, en hy boude dêr in fraaie biblioteek op, vooral door belangrijke werken uit andere bibliotheken ontleend, benammen út syn bertestêd York, dy't er oerskreaun litten hie.
Sûnt [[801]] wenne Ealwyn foaral yn Toers, wêr hy him wije oan de studzje fan sawol profane as teologyske literatuer. Hij heeft een – zij het niet altijd duidelijk te omschrijven en vast te stellen – rol spile yn de [[byldenstriid]], in de opstelling van een herziene Bijbeltekst en waarschijnlijk ook in de keizerkroning van Karel de Grote. Het [[christendom]] dankt aan hem ook een herziening van het [[Romeins Missaal]]. Uteinlik Tenslotte heeft hij zijn invloed aangewend ten gunste de Frankische missionering onder de onderworpen volken. Ealwyn ferstoarn yn Tours op [[19 maai]] [[804]].
==Literêr wurk en betsjutting==
Ealwyn wie de meast promininte persoan fan de [[Karolingyske renaissanse]]. Hy brocht de [[Frankyske Ryk|Franken]] yn kontact mei de [[Latyn]]ske kultuer dy't yn Ingelân noch bestie. Zijn grootste betekenis ligt trouwens in de rol die hij vervulde voor de verbreiding van wat in zijn dagen restte van de literatuur uit vroeger eeuwen. Oorspronkelijk zijn zijn eigen werken niet, maar ze hebben juist tot doel gehad de verbreiding van kennis te bevorderen. Als Karel de Grote's "minister van Onderwijs" zorgde Alcuinus voor het behoud van de [[Epistola_de_Litteris_Colendis|literaire bronnen]], voor de organisatie van de scholen, en voor het peil van het gegeven onderricht. Aldus is hij zonder twijfel een belangrijke schakel geweest in de ontwikkeling van het onderwijs (en daardoor van de wetenschap), van [[Cassiodorus]] en [[Isidorus van Sevilla]] tot de bloeitijd van de [[scholastiek]].
Wij bezitten van Alcuinus een aantal bijbelcommentaren. Syn haadwurk is '''''De fide sanctae et individuae Trinitatis''''', in teologysk wurk oer it mystery fan de [[Trije-ienheid]], dat foaral linet op [[Augustinus|Augustinus fan Hippo]]. Syn ienige wurk op it mêd fan tematyske wiisbegearte is in boek oer de siel, '''''De animae ratione''''', dat alyksa foar in grut part beynfloedzje is troch Augustinus. Fierder binne fan him om-ende-by 300 brieven bekend dy't noch nog afgezien van de wittenskiplik ynhâld, ek in wichtige boarn binne foar us histoaryske fan dat tiidrek. Fan syn hân binne ek noch in oantal gedichten, û.o. '''''De cucullo''''', (''Oer de Koekoek''), en ferskate skoalehânboeken, wêrfan û.m. oer stavering, dialectica en retorica beware bleaun binne.
Op syn namme stjit in samling vraagstukken en tinkoefeningen 'om het verstand van de jeugd te scherpen'. Dêrûnder binne der dy't ek hjoed noch populêr binne, lykas de bekende fraag oer de koal, de geit en de wûlf.
[[Kategory:Skriuwer]]
[[Kategory:Ingelân]]
[[de:Alkuin]]
| |||