Falins: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
klear
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
L st
Rigel 1:
{{Stavering}}
[[Ofbyld:156 Valens.jpg|right|thumb|250px|Munt mei ôfbylding fan Falens]]
'''Falens''', folút yn it Latyn '''Flavius Iulius Valens''' ([[328]] - [[9 augustus]] [[378]]) wie in [[List fan Romeinske keizers|Romeinske keizer]] fan [[28 maart]] [[364]] oant [[9 augustus]] [[378]].
 
==Jeugd==
Falens wie berne yn [[Cibalis]] (tjintwurdichtsjintwurdich [[Vinkovci]]), yn it súdensuden fan [[Pannoonje]]. Syn heit [[Gratianus de âldere]], wie in bekend en respektearre generaal. Hy wie de jongere broer fan [[Falentinianus I]]. Yn tsjinstelling meita dizze broer hie Falens gjin wiidweidich militêre karriere trochkarriêre makketrochmakke.
 
Troch syn âldere broer waard Falens by it regear fan it [[Romeinske ryk]] belutsen as mei-keizer. Op [[28 maart]] [[364]] beneamde Falentinianus him oantas keizer fan it easten wêrby Falens in ûnderhearricheûnderhearrige rol spile.
 
==De Opstân fan Prokopius (364-367)==
As earste moast Falens de grinzen yn it easten feillich stelle, dy't troch syn foargonger keizer [[Jovianus]] yn alle gauwens ferlitten wienen. Healwei kriegkrige Falens te hearenhearren dat yn Konstantinopel [[Prokopius]], in neef fan eartiidse keizer [[Julianus Apostata]], him taas keizer útroppen littelitten hie.
 
Dizze Prokopius hie in soad minsken op 'e hân, benammen meistanners fan de keizers út de [[dynasty fan Konstantyn]], wêrûnder in protte yntellektuelen, dy't harren troch Falens ûnderdroktûnderdrukt fielden, en de dochter en weduwewiddo fan [[Konstantius II]].
 
Falens koe yn it begjin poerferhipte min oer de opstân en wie foaral depressyf. It wie sels sa dat er besocht om jinsels tekoart te dwaan, mar hy beslettebesleat dochs om te fjochtsjen. Lykwols waard er hindere troch it feit dat it grutste part fan syn troepen al yn [[Syria]] siedsiet. Falens stjoerde in lyts leger foarút tsjin Prokopius mar sy waarden troch de usurpator omkocht en it skilde net folle oft Falens wie hast finzen naam. Hy hoegdehoechde ek gjin stipe fan Falentinianus te ferwachtsjen, want dy hâlde him allinnich dwaande mei it westlik part fan it ryk. Sadwaande kontrolearde Prokopius in grut part fan it easten.
 
Lykwols hie Falens yn maaitiid fan [[366]] genôch troepen sammele om tsjin Prokopius ta stridenop te loekenlûken. Hy fersloech syn tsjinstanner by [[Thyatira]] en slagge deryn om dynsdy syn soldaten oansoan syn side te krijen. Dêrmei hie derer Prokopius ferslein.
 
Omdat Prokopius in bûnsmaatskip hie mei [[Fisigoaten]] wie Falens folgendesyn folgjende set in fjildtocht oer de Donau. Yn [[367]] luts er de rivier oer om de Goatyske kening [[Atanarik]] init lesjeleksum te learenlêzen. Atanarik waard op de flecht jage rjochting de [[Karpaten]]. Twa jier letter kaam Falens tebekwerom en opnij fersloech er de Fisigoaten. Diskear slettesleat hy frede my in oare Fisigoatyske lieder: [[Fritigern]]. Falens besocht ek Atanarik hjirmei te isolearjen.
 
==De Oarloch mei Perzje en oare problemen==
Neidat Falens de oardeoarder werstellewersteld hie, moast er him nei de grins sette mei de sette[[Perzen]], dêr't de Perzyske kening [[Shapur II]] de provinsje [[Armeenje]] oermastere hie. Nei in protte hinhinne eren wer gedoch, waard der in soartmintsoarte frede sletten [[371]], benammen omdat de Perzen yn it easten sels problemen hienen. Mar de nije kening fan Armeenje, in jongenjonge dy't [[Pap fan Armeenje|Pap]] hiet, en dy't troch Falens mei muoite op de troan setten wie, soargdesoarge lykwols foar in protte swierhedenswierrichheden. Hy deade de biskop fan Armeenje en woe dat alle Romeinske stêden oan him oerdrageoerdroegen waardwaarden. DeromDêrom liet Falens him eksesutearjeeksekutearje, mar dêr wienen de Perzen it wêr net oer iens en sadwaande ûntstie der op'e nij oarloch yn [[375]]. Dêrby kaam ek noch in opstân fan de [[Sarasenen]] en de [[Isauriërs]]. Falens wie mamperamper ynby staat dizze del te slaan.
 
==Falens ein==
Omdat Falens op fersyk fan Falenintianus troepen nei it westen stjoerd hie, hie hy sûnt [[374]] foaral in tekoart oan soldaten. Dêrom kaam it him wol goed út doe't groepen Fisigoaten, dy't op flecht wienen foar de [[Hunnen]], fregefregen om talitten te wurden yn it East-Romeinske ryk. Falens woe dizze as [[Foederatyfoederaty]] oan syn leger tafoege. Lykwols koenen syn soldaten de ferhuzing net ûnder kontrole hâlde, en sa waarden de Goaten al gau folge troch Hunnen en [[Alanen]]. Yn [[377]] eskaleardeeskalearre de situaasje en marsjearden de Goaten sûndensûnder folle tsjinstân te ûnderfinen [[ThraasjeTraasje]] yn. Falens frege help by [[Gratianus]], de opfolger fan de yn 375 ferstoarne Falentinianus, mar beslettebesleat hjir net op te wachtsjen. Hy foel de Goaten oan op 9 augustus by [[Slach by Adrianopel|Adrianopel]], en waard ferpletterjend ferslein. Hy stoar koart nei de slach, omdat er him yn in toer ferskanstferskânze hie datdy,t yn de brân stutzenstutsen waard.
 
==Keppeling om utens==