Kalvinisme: ferskil tusken ferzjes

It '''kalvinisme''' is in streaming fan it protestantske [[kristendom]]. It is baseare op de [[teology]] fan [[Jehannes Kalvyn]]. Of it letter kalvinisme ôfwykt of oerienkomt mei wat Kalvyn betocht hie, is in stúdzje op sichhimsels.

It Kalvinisme soarge foar de twadde [[reformaasje|reformatoaryske]] golf, neidat oanhinger fan it [[Lutheranisme]] fan de herfoarmer [[Maarten Luther]] de earste ferfolgingen hienen ûnderfûn hiene. It kalvinisme hie in grutte ynfloed yn [[Frankryk]], [[Skotlân]], dielen fan [[Switserlân]] en de [[Nederlân|Nederlânen]]. De lear sloech ek oan by de [[puriteinen]] yn [[Ingelân]] en yn de [[Feriene Steaten]] werwêr't no noch altyd de [[presbyteriaanske]] en [[kongregationalischtische]] tsjerken binne. Yn [[1536]] ferskynde de earste ferzje fan Kalvyns belangrykste wurk mei de namme de Ynstituten.

In oantal kalvinistyske eigenskippen lykje in soad op wat typysk Nederlânsk liket te wêzen. Lykas ynbannich, it net uterjeuterjen fan emoasjes, net te keap rinne mei suksessen, net te keap rinne my kapitaal, sunich wêze. Koart gearfetsjend: ’doch mar gewoan, dan dogge jo al gek genôch’.

It kalvinisme is festlein nei de dea fan Kalvyn. Dit barde tidens de [[synoade fan Dort]] ([[1618]]-[[1619]]). De oanlieding fan dizze synoade wie reboelje tusken [[Fransiskus Gomarus]] en [[Jakobus Arminius]]. De synoade fan Dort hat in soad ynternasjonale betinkingsoandacht krigen. De lear fan Arminius hat it ferlern en wurdt trocht de synoade feroardielt.

Fan sawol Arminius as Gomarus kin sein wurde dat se oare ideëen hienen as Kalvyn sels. Dochs is de lear fan Gamarus en net de lear fan Kalvyn úteinlik wrâldwiid ferneamtferneamd wurdewurden as it kalvinisme.

Guon skriuwers lykas [[Max Weber]], hawwe in ferbân lein tusken de opkomst fan it [[kapitalisme]] en dat fan it kalvinisme yn deselde tiid. It kalvinisme kent sekere wierden dy’t neffens Weber nedich binne om in kapitalistyske ekonomy tefiere kinnete fierenkinnen. Omdat in kalvinist net seker wit of't hy wol útkard wurde sil, moat er yn it libben hurd wurkje om foarút te kommen, oars ferspylletferspilet hy syn plak neist God, mocht er tafallich wol útkard wurde.

Neffens Weber wie it kapitalisme net sasear ynklauwerich mar foaral rasjoneel, oarderlik en richtenrjochte om foarút te kommen yn de wrâld. Kalvyn hie festfêst bedoeltbedoeld foarút kommen yn de geastlike sin, mar syn folgelingen miendemienden yn de materialistyske sin. Neist hurd wurkjen moasten kalvinisten betrouber wêze, iverich, earlik, earnstich en gesachsgetrou. Dizze eigenskippen makkemakken it dat kalvinisten betroubere saken partners binne, dit fersterket harren sukses noch esris.

[[kategoryKategory:Religy]]