Sicherheitsdienst: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
st
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Sichterheitstjinst "ferdútst" ta sicherheitsdienst
Rigel 1:
[[Ofbyld:SDInsig.gif|thumb|right|250px|Minsken fan de SD droegen dit embleem op de mouwe]]
De '''sicherheitstjinstsicherheitdienst''' (SD) feroare tusken [[1931]] en [[1945]] fan in beskieden ynljochtingetsjinst fan de [[NSDAP]] ta in echte steats ynljochtingetsjinst fan [[Nazi]]-[[Dútslân]] mei 51 haadôfdielingen en 519 regionale ôfdielingen mei inkele tûzenen aginten en inkele tsientûzenen ynformanten.
 
== Eftergrûn ==
De sicherheitstjinstsicherheitsdienst waard yn maart [[1931]] troch [[Heinrich Himmler]] ûnder de namme [[Ic-Tsjinst]] oprjochte. De foarrinner fan de SD wurke fanút in appartemint en rapportearre rjochtstreeks oan Heinrich Himmler. Foardat de Dútse nasjonaal -sosjalisten oan de macht kamen wie it doel fan de “Ic-Tsjinst” om politike tsjinstanners yn de gaten te hâlden. Ek moast de tsjinst de feilichheid fan Nazilieders fersoargje.
 
Mei de machtsoername fan de nazi’s yn Dútslân yn [[1933]] waard de tsjinst bekend as de “[[SD-Amt]]”. Der ûntstie in sekere kompetysje mei de [[Sturmabteilung]] (SA). Op [[9 juny]] [[1934]] waard ien inkele partij-ynformaasjetsjinst oprjochte mei de namme SicherheitstjinstSicherheitsdienst, wêrby de ‘SD-Amt” de basis wie en ûnder it bewâld kaam fan Reinhard Heydrich.
 
De SD groeide út ta in ynfloedrike partijorganisaasje wêr't de [[Schutzstaffe]] (SS) en de nasjonaal -sosjalistyske regearing gebrûk fan makke. De SD wurke mei de [[Sicherheitspolizei]] (de Gestapo) en de [[kriminalpolizei]].
[[Ofbyld:Reinhard Heydrich-NARA.jpg|thumb|right|200px|[[Reinhard Heydrich]] hat lieder west fan de SD]]
Tusken de SicherheitsjinstSicherheitdienst en de Gestapo wie net folle ferskil. Beide geheime tsjinsten hienen as lieder [[Reinhard Heydrich]] en rapportearren oan Heinrich Himmler. De beide organisaasje hâlden harren dwaande mei deselde taken. Dôchs kin steld wurde dat de SicherheitstjinstSicherheitsdienst mear ynformaasje sammele en de Gestapo de útfierende tsjinst wie.
 
Yn 1938 groeide de SD fan in partij-ynformaasjetsjinst út ta de ynljochtingetsjinst fan Dútslân. De SD observearre politike tsjinstanners fan it [[Tredde Ryk]], it kaam mei polityk nijs út binnen- en bûtenlân. Ek die de tsjinst oan sabotaazjemisjes yn it bûtenlân. Om al dizze taken te dwaan waard er in netwurk fan meiwurkers makke yn it Tredde Ryk mar ek yn de anneksearre gebieten. Om de eigen Dútske befolking te kontrolearjen waarden de NSDAP blockleiter ynsetten. Dit binne minsken út it leechste nivo fan de partij.
Rigel 15:
De SD organisaasje bestie út inkele tûzenen aginten. De sammele ynformaasje waard twa oant trije kear per wike rapportearre yn alle SD ôfdielingen. Dit waard oerhannige oan de wichtichste steatsminsken en partijfunksjonarissen. De SD hâldt him ek dwaande mei it beoardielen fan hegere offisieren en partijlieder op harren politike betrouberens.
 
Fan [[27 septimber]] 1939 ôf waard de SicherheitstsjinstSicherheitsdienst sintraal koördinearre fanút it [[Reichssicherheitshauptamt]]'' (RSHA) en ûnderferdield yn twa kantoaren; it Inland-SD ek wol neamd as Amt III foar binnenlânske dingen en it Ausland-SD ek wol neamd Amt VI foar bûtenlânske dingen. Reinhard Heydrich naam it bewâld op him oant hy fermoarde waard yn 1942. Op [[30 jannewaris]] [[1943]] naam [[Ernst Kaltenbrunner]] de lieding oer en rapportearre lykas Heydrich oan Heinrich Himmler. Kaltenbrunner is oant de ein fan de twaddeTwadde wrâldkriichWrâldkriich op syn post bleaun.
 
== Organisaasje ==
Rigel 21:
* [[1933]] namme feroaret nei ''SD-Amt'',
* [[1934]] oprjochting fan de offisjele partij- ynformaasjetsjinst, de ''Sicherheitsdienst des Reichsführers-SS'',
* 1938 de SD fan in partij-ynformaasjetsjinst groeit út ta de ynljochtingetsjinst fan de Dútse steat dy’t ek stipe jout oan de Gestapo en gearwurket mei de Dútse Administraasje fan BinnenlânseBinnenlânske Saken.
* [[1939]] de Sicherheitsdienst waard sintraal koördinearre fanút it ''Reichssicherheitshauptamt'' (RSHA) en ûnderferdield yn twa kantoaren; het ''Inland-SD'' kantoar (ek wol neamd as ''Amt III'') foar binnenlânse dingen en it ''Ausland-SD'' kantoar (wk wol neamd as ''Amt VI'') foar bûtenlânsebûtenlânske dingen.
 
== Feilichheidstjinst ==
De SD wie de feilichheitstjinst yn de besette gebieten en SD -bataljons waarden pleatst ûnder it bewâldbefel fan de SS en de lokale plysjelieders. Se wienen ek oanwêzich op alle [[konsintraasjekampen]] en se joegen ek personiel oan de spesjale ienheden lykas de [[SS-Einsatzgruppen]]. De SD wie ek de organisaasje dy’t tegearre mei de [[Ordnungspolizei]] de oarder en de feilichheid yn de [[Joad|Joadske]] getto’s yn [[Poalen]] fersoargje moast. It byld dat allinnich SS-soldaten moardzjend troch strjitten gean op siik nei Joadske minsken is net wier, foaral de SD die dit.
 
== Ôfdielings ==
Rigel 39:
* U-männer: (Dúts : ''Unzuverlässige''). Ynformanten dy't ûnbetrouber en korrupt wienen.
 
==De SichterheitstjinstSichterheitdienst yn Nederlân==
Yn [[Den Haach]] siet de SD ûnder oaren yn it eardere Haachsk tehûs foar nrt-trouden oan de Rijswijksewei en yn Villa “Windekind” yn it Westbroekpark. Hjir fûnenbarden de berjochteberuchte ferhoaren plakferhearen fan finzenen dy’t yn it ‘oranjehotel sieten.
 
De SD hie yn [[Amsterdam]] it haadkantoar oan de Euterpestrjitte (no de Gerrit fan der Veenstrjitte). Op snein [[26 novimber]] [[1944]] is dit gebou bombardearre. 24 Typhonns fan de Ingelske RAF dienen de oanfal. Der waarden by de oanfal tritich wenhuzen troffen. Der wiene 69 deaden, wêrfan mar fjouwer SD’ers. Nei it bombardearjen ferhuze de SD nei it Hotel Appolofirst. It [[Rotterdam|Rotterdamske]] haadkantoar fan de SD waard op [[29 novimber]] 1944 bombardearre.
 
== Keppeling om utens ==
* [http://www.shoa.de/sd_sicherheitsdienst.html SicherheitstjinstSicherheitsdienst]
 
[[Kategory:Twadde Wrâldkriich]]