Harlingerlân: ferskil tusken ferzjes

Harlingerlân nimt in bysûnder plak yn yn de skiednis fan East-Fryslân yn. Yn de tiid fan de [[Fryske Seelannen]] wie de krite bekentbekend ûnder de namme Herlogoa en hat it sichhim fan de [[11e ieu]] ôf út stikken fan de goaen [[Noardlân]] en [[Wangerlân]] opboutopboud. Fan [[1237]] ôf komt it gebiet as politike namme foar, sûnt diedy tiid waarden de bewenners fan dit gebiet ek belutsen yn de Fryske oarlochsfiering.

Neidat [[Sibet Attena]], de foarmanfoaroanman fan it gebiet, yn de jierren [[1454]]-[[1455]] de hearskippen fan [[Easens]], [[Wittmund]] en [[Stedesdorf]] ferienigeferiene hie, bewarrybewarre hy mei dizze lannen lange tiid nei it eindigjeneinigjen fan de [[Fryske Frijheid]] en it tiidperk fan de [[Haadlingen]] harren selsstannigens. Lange tiid gie dit goed en libben de lannen neist en mei elkoarinoar, mar nei ferrin fan tiid kamen der konflikten mei de [[famylje Cirksena]], de lânshearen fan [[East-Fryslân]]. Yn it bysûnder wienen Harlinger haadling [[Hero Omken]] en syn soan [[Balthasar fan Easens]] striidber.

Yn [[1530]] nimt [[Greve Enno II]] Harlingerlân mei syn leger yn. Balthasar fluchtflecht nei it [[Greefskip Rietberch]], mei de lânhearen fan dizze krite wie hy nau besibbe. Fan dêr gie hy nei HertogHartoch [[Karel fan Gelre]]. Dizze holp Balthasar om ienyn [[1531]], ien de [[GelreskeGeldereske Skeel]], Harlingerlân werom te winnen. Hjirop stelde Balthasar syn lân ûnder it regear fan Fanfan Gelre, as [[hearlikheid]]. Dêrmei ferlear Harlingerlân harrensyn selsstannigens.

Nei de dea fan Balthasar yn [[1540]] kaam it lân yn hannen fan de greve fan Rietberch, omdat Balthasar sels gjin bern hie. Balthasar syn suske, Ona, wie ek greve yn Rietberch. Har soan, greve [[Johann II fan Rietberch]], makke, doe't hy it lân yn hannen krychkrige noch ien kear oarloch mei East-Fryslân, sûnder ienigeinkele oanlieding. Hjirop krychkrige hy de namme ''Gekke Johann''. It konflikt waard stadich oanstadichoan minder. Greve Enno III fan East-Fryslân troude sels mei in dochter fan de greve fan Rietberch. De relaasje hâlde net lang stân, mar dochs waarden der twa dochters berne, dy’t yn de takomst Harlingerlân ervenerve koenenkoene. Neidat de manlike lynjeline fan de Rietbergers útstoarn wie bleaunen Enno en syn dochter oer. Enno krychkrige it Harlingerlân, syn dochter it greefskip Rietberch.

Sûnt [[1600]] jerdheart it Harlingerlân taby East-Fryslân, wol naam Harlingerlân in bysûnder posysje yn binnen East-Fryslân. Sa hienen de [[East-Fryske Stannen]] gjin ynfloed op Harlingerlân. Tsintwurdich komt dit noch werom yn it tsjerkerjocht. Ek fierden de hearen fan Rietberch, ek sûnder yn it besit te wêzewêzen fan lân yn de krite, de titel ‘Hear fan Esens, Stedesdorf en Wittmund’.