Wikipedy

Kongres fan Wenen: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
No edit summary
Mysha (oerlis | bydragen)
5.138 edits
Ik haw de formulearings wat oanpast.
Rigel 1:
[[Ofbyld:Europa1814.jpg|thumb|300px|Kaart fan Jeropa nei it Kongres fan Wenen.]]
It '''Kongres fan Wenen''' waard yn [[1814]] en [[1815]] holden troch [[Prusen]], [[Eastenryk]], [[Ruslân]] en [[Ingelân]]. De oarsaakoanlieding wie it ferlies fan [[Napoleon|Napoleon Bonaparte]], dy't wilens syn tiid as keizer de Jeropeeske grinzen gâns feroare hie.
 
== Doel ==
It kongres hie asûnder mear ta doel de ferienfâldigings fan de steatsgrinzen, dêr't Napoleon al mei útein setten wie, fêst te hâlden en troch te fieren, sûnder dat der op steatnivo neidielen fan wienen. OpDat legerdoel nivowaard asfoar deit steatmeastepart wienenhelle, mar it gefolch wie dat der op leger nivo foar grinsgebieten grutte gefolgen wienen, mear noch om't steaten yn guon gefallen gebieten as kompensaasje tawiisd krigen.▼
 
▲It hie as doel de ferienfâldigings fan de steatsgrinzen, dêr't Napoleon al mei útein setten wie, fêst te hâlden en troch te fieren, sûnder dat der op steatnivo neidielen fan wienen. Op leger nivo as de steat wienen der foar grinsgebieten grutte gefolgen, mear noch om't steaten yn guon gefallen gebieten as kompensaasje tawiisd krigen.
 
== Resultaten ==
* DefinitiveDe definitive ein fan it [[Hillige Roomske Ryk]]. De Dútskelikernôch 300 steaten fan it Hilliche Roomske Ryk waarden werombrocht ta 37, dy't oerbleauwenferienige waarden ferienige yn it [[Dútske Bûn]].
* De Ingelske kening [[George III fan Grut-Brittanje|George III]] wurdtwaard op 'e nij erkend as kening fan Hannover. ▼
* Yn [[Spanje]] en [[Portugal]] kaam it hûs fan [[Hûs BourbonBoerbon|BourbonBoerbon]] respektivelik it hûs fan [[Hûs BragançaBraganza|BragançaBraganza]] werom.
* It noardlike part fan it hjoeddeiske [[Itaalje]] wurdt waard Eastenryksk. Wat oerbliuwtoerbleau foarme op 'e nij de [[Pauslike Steaten]] en in tal lytsere rykjes, krekt as foar de tiid fan Napoleon.
* NeutraliteitDe neutraliteit fan [[Switserlân]] waard bewissige.
* Oprjochtsjen [[Ferienigd Keninkryk fan de Nederlannen]].
* Der waard in [[Ferienigd Keninkryk fan de Nederlannen]] oprjochtte, dat de Noardlike en Súdlike Nederlannen ta ien steat kombinearre.
* [[Denemark]] moast [[Noarwegen]] oan [[Sweden]] jaan. Op [[17 maaie]] [[1814]] waard Noarwegen lykwols ûnôfhinklik.
* De [[slavehannel]] waard ôfskafd en ferbean.
▲* De Ingelske kening [[George III fan Grut-Brittanje|George III]] wurdt op 'e nij erkend as kening fan Hannover.
 
=== Fryslân ===
Op 11 novimber 1807 wurdtwaard it [[East-Fryslân|East-Fryske]] gebiet, mei East-Fryslân ûnder Prusysk en it [[Jeverlân]] ûnder Russysk bewâld, ferovere troch de Frânske koalysje fan de [[Fjirde Koalysjekriich]]. Yn 1808 wurdt derwaard yn [[Auwerk]] in feest ta eare fan [[Lodewyk Napoleon Bonaparte]] organisearre troch [[Tileman Dothias Wiarda]]. Tileman Wiarda litliet mei dat feest sjen dat de Friezen tige wiis binnewiene mei it gearkommen fan de ''Nederlânske'' en ''Dútske'' Friezen yn ien naasje, de Frânsk [[fazalsteat]] [[Keninkryk Hollân]], en ek it begryp 'Tota Frisia' waard besocht op 'e nije stal te jaan. <ref>[http://www.ostfriesischelandschaft.de/ol/templates/101.jsp?id=1519&thema=76 Der Upstalsboom als Gedächtnisort] sjoch by: 'Aufklärung und Krise des Absolutismus' <small>''Dútsk''</small></ref>▼
 
De ûnderhannelings fan it Kongres fan Wenen hahawwe der ta laat dat East-Fryslân by it keningryk Hannover kaam. ▼
▲Op 11 novimber 1807 wurdt [[East-Fryslân|East-Fryske]] gebiet, mei East-Fryslân ûnder Prusysk en it [[Jeverlân]] ûnder Russysk bewâld, ferovere troch de Frânske koalysje fan de [[Fjirde Koalysjekriich]]. Yn 1808 wurdt der yn [[Auwerk]] in feest ta eare fan [[Lodewyk Napoleon Bonaparte]] organisearre troch [[Tileman Dothias Wiarda]]. Tileman Wiarda lit mei dat feest sjen dat de Friezen tige wiis binne mei it gearkommen fan de ''Nederlânske'' en ''Dútske'' Friezen yn ien naasje, de Frânsk [[fazalsteat]] [[Keninkryk Hollân]], en ek it begryp 'Tota Frisia' waard besocht op 'e nije stal te jaan. <ref>[http://www.ostfriesischelandschaft.de/ol/templates/101.jsp?id=1519&thema=76 Der Upstalsboom als Gedächtnisort] sjoch by: 'Aufklärung und Krise des Absolutismus' <small>''Dútsk''</small></ref>
 
▲De ûnderhannelings fan it Kongres fan Wenen ha der ta laat dat East-Fryslân by it keningryk Hannover kaam.
 
=== Poalsk-Saksyske Konflikt ===
Ien fan de dregere saken fan it kongres wie it saneamde Poalsk-Saksyske Konflikt. Dat wie in diplomatysk konflikt wêrby't de dielnimmende lannen, fan it kongres, troch de belangen fan dat stuit nije groepen foarmen. [[Ruslân]] en [[Prusen]] wienen troch it krewearjen fan de Prusyske kening, diplomatyk tige meiïnoar ferbûn. Dêrtroch kaam der in alliânsje tusken [[Ingelân]] en [[Eastenryk]] dy't njonkelytsen de Frânske kant neist wie. De dêrmei gearhingjende erkenning fan Frankryk as grutmacht wie it diplomatike wurk fan [[Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord]].▼
 
It konflikt begûn om it útstel fan [[Ruslân]] en [[Prusen]] dêr't de oare dielnimmers fan it kongres net mei akkoard woenen. Neffens dat útstel soe [[Poalen]] Russysk wurde en [[Saksen]] Prusysk. [[Frederik August I fan Saksen]] hie Napoleon stipe wilens de [[Napoleonistysk Oarloggen]]. Prusen woe as fergoeding Saksen ha as diel fan it Prusyske Ryk. Tsjin Ruslân en Prusen kaam der op [[3 jannewaris]] [[1815]] in oerienkomst tusken [[Ingelân]], [[Frankryk]] en [[Eastenryk]] dy't stipe waard troch [[Nederlân]], [[Keninkryk Hannover|Hannover]] en Beieren. Nei't [[Frederik II fan Prusen]] seach dat der diplomatysk gjin mooglikheid mear wie, krigeakseptearre Prusen twa-fyfde part fan Saksen. In twadde útkomst wie it nijfoarme [[Keninkryk Poalen]] wat rûchwei it gebiet fan it [[Hartochdom Warsjau]] besloech.▼
▲Ien fan de dregere saken fan it kongres wie it saneamde Poalsk-Saksyske Konflikt. Dat wie in diplomatysk konflikt wêrby't de dielnimmende lannen, fan it kongres, troch de belangen fan dat stuit nije groepen foarmen. [[Ruslân]] en [[Prusen]] wienen troch it krewearjen fan de Prusyske kening, diplomatyk tige meiïnoar ferbûn. Dêrtroch kaam der in alliânsje tusken [[Ingelân]] en [[Eastenryk]] dy't njonkelytsen de Frânske kant neist wie. De dêrmei gearhingjende erkenning fan Frankryk as grutmacht wie it diplomatike wurk fan [[Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord]].
 
▲It konflikt begûn om it útstel fan [[Ruslân]] en [[Prusen]] dêr't de oare dielnimmers fan it kongres net mei akkoard woenen. Neffens dat útstel soe [[Poalen]] Russysk wurde en [[Saksen]] Prusysk. [[Frederik August I fan Saksen]] hie Napoleon stipe wilens de [[Napoleonistysk Oarloggen]]. Prusen woe as fergoeding Saksen ha as diel fan it Prusyske Ryk. Tsjin Ruslân en Prusen kaam der op [[3 jannewaris]] [[1815]] in oerienkomst tusken [[Ingelân]], [[Frankryk]] en [[Eastenryk]] dy't stipe waard troch [[Nederlân]], [[Keninkryk Hannover|Hannover]] en Beieren. Nei't [[Frederik II fan Prusen]] seach dat der diplomatysk gjin mooglikheid mear wie, krige Prusen twa-fyfde part fan Saksen. In twadde útkomst wie it nijfoarme [[Keninkryk Poalen]] wat rûchwei it gebiet fan it [[Hartochdom Warsjau]] besloech.
 
== Ferwizing nei boarne ==
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Kongres_fan_Wenen"