|
[[Image:Galerius follis.jpg|right|thumb|200px|Munt fan Galerius]]
'''Galerius''', folút '''Gaius Galerius Valerius Maximianus''' (sa.± [[250]] - [[maaie]] [[311]]), wie [[Romeinske keizers|Romeinske]] keizer fan van [[1 maaie]] [[305]] oant maaie 311.
==Jonge jierren==
Galerius wie fan boeren kom ôfboerekomôf en kaam út [[Illyrikum]]. Syn krekte bertedatum is net bekend, maar wurdt skatten op om-ende-by 250, omdat er er al ûnder [[Aurelianus]] tsjinne yn it leger. As jongfeint wie Galerius skiepehoederskieppehoeder, krekt askrektas syn heit. Hy gong yn it leger en wie soldaat. Fan syn eardere libben foardat er beneamd wurdt ta [[Caesar (titel)|Caesar]] is fierders neat bekend. Op [[1 maart]] [[293]] wurdt er troch [[Diokletianus]] ta Caesar beneamd. Hy ferlit syn frou en troudtrout op 'e nij mei [[Faleria]], de dochter fan Diokletianus.
As Caesar fiert Galerius in oantal kriichenkrigen. Yn. [[294]] fechtfjochtet er yn [[Alexandria et Aegyptus|Egypte]], en yn de jierren dernei tsjin de [[Perzen]]. Hy slagge deryn har kening [[Narses (kening)|Narses]] in neidelige frede op te lizzen, de [[Frede fan Nisibis (297)]]. Yn [[303]] hawwe der yn it [[Romeinske ryk]] in soad kristenenferfolgings west dy't nei alle gedachten troch Galerius ynset waarden.
== Keizerskip ==
[[Image:Thessaloniki-Arch of Galerius.jpg|thumb|left|200px|De [[bôge fan Galerius]] yn [[Thessaloniky]].]]
Op [[1 maaie]] [[305]] geane keizer Diokletianus en meikeizer [[Maksimianus]] ôf en wurdt Diokletianus opfolge troch Galerius en Maksimianus troch [[Konstantius Klorus]]. De nije Caesar fan Galerius wurdt syn neef [[Maksiminus II Daia]] (in soan fan in suster fan Galerius), en in goede freon fan Galerius [[Severus II]] wurdt yn it westen Caesar.
Al gau ûntsteane der problemen yn it ryk as yn [[306]] Konstantius Klorus komt te stjerren tidensby in fjildtocht tsjin de [[Pikten]] yn [[Brittanje]]. De opfolging rint folslein oars as de keizers earder ôfprateôfpraat hiene as it leger de soan fan Konstantius, [[Konstantyn de Grutte]] fuort as keizer ferklearreferklearret. Galerius lit dat net samar tagewurde en beneamebeneamt Severus as keizer yn it westen. Om de boel del te sussenbêdzjen nimt Konstantyn genoegen mei it Caesarskip.
De hiele situaasje wurdt noch yngewikkelder as yn [[oktober]] dat jier ek de soan fan de eardere keizer Maksimianus, [[Maksentius]] him yllegaal ta keizer ferkleareferklearje lit yn de haadstêd [[Rome]]. Galerius beweegtbeweecht Severus der mei in leger op ôf te gean, mar dynsdy syn leger wurdt lykwols troch Maksentius omgekochtomkocht. Severus slaat op denaait flechtút en wurdt letter dea makke. Galerius besiket syn dea te wreken, mar dat plan mislearet.
Yn [[308]] wurdt besletten dat Severus opfolge wurde sil troch [[Lisinius]], in oare freon fan Galerius. Ek Konstantyn en Maksiminus Daia wurde no ta keizer makke. De eardere keizer Maksimianus, dy't op in twaadetwadde legitime termyn hope hie, krige dizze net.
Dêrnei docht Galerius it 'restichrêstich oan'. Hy stjertkomt yn [[maaie]] [[311]] asop gefolchnatuerlike fanwize inoan natuerlikesyn oarsaakein.
== Keppeling om utens==
*[http://www.roman-emperors.org/galerius.htm {{aut|M. DiMaio Jr.}}, art. Galerius (305-311 A.D.), inyn ''DIR'' (1996).]
| 