Mystyk: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
st
Rigel 1:
'''Mystiek''' hâldt meastentiids yn: geheimsinnich'heimsinnich, ferburgen of riedseleftich', mar kin ek in oare mear djippere betsjutting hawwe en hat dan mear te krijen mei ''belibjen'' of ''stribjen nei'' ienheid mei [[God]] troch fuortendaliks erfaren, yntuysje, of ynsjochtynsjoch. Yn dizze lêste betsjutting wurdt de niget ta mystyk ek wol oantsjutten as ''mystisisme''.
 
== Skaaimerken ==
Mystike erfaringen hawwe mien, dat de ''eigen persoanlikheid'' min ofofte mear ferdwynt en de wrâld as ''ien gehiel'' erfaren wurdt. De mystikus besiket himsels te ''ferienigen'' mei it Alwêzen, dêr't er him as it wiere mei oer in grins hinne stekt fan it gewoane waarnimme of bewust wêze.
 
==Aktive en passive mystike erfaring==
Der bestean natuerlike en [[religy|religieuske]] mystike erfarings. Natuerlike mystike erfarings binne bygelyks, it gefoel dat erfaren wurdt by ienwêzeienwêzen mei de natuer tidensop in lange [[bosk]]kuier. Dat soartsoarte erfaringen binne fan in hiel oar wêzenaard as de religieusk mystike ervaringserfarings, foaral omdat hja passyf binne. Meastentiids 'oerkomt' soks ien sûnder dat dy de erfaring sels neistribjetneistribbet. Natuerlike mystike erfarings wurde net beskôge as religieuske erfarings omdat hjase net ferbûn binne mei in [[tradysje]]. It binne lykwols wolal [[spiritualiteit|spirituele]] ervaringserfarings en kinne in djipgiendedjipgeande ynfloed hawwe op de persoan sels.
 
Religieusk mystike erfarings binne faak folle aktiver as de passyf naturlikenatuerlike erfaring, omdat de mystike erfaring oproppen wurde kin troch [[gebed]], [[Kontemplaasjekontemplaasje]] of [[meditaasje]].
 
Fierders kinnen neffens guons in mystike erfaring opwekt wurde troch it brûken fan psychedelyske [[drugs]], krektas [[LSD]] of [[paddo's]]. Yn in protte net-[[Westerske wrâld|westerske]] kultueren wie (en is) gebrûk fan dat soartsoarte middelen in wichtich ûnderdiel fan de religy.
 
== Mystyk en rationalisme ==
De mystiek stiet meastentiids heaks op [[rasjoneel|rasjonele]] wize ferwurven [[wittenskip|wittenskiplike]] kennis. De reden hjirfoar leit him yn it folsleine karakter fan de mystike erfaring. Fanút rasjonele hoeke sjoen is der in probleem, omdat mystike kennis net ferifiearre wurde kin. Sadwaande is mystike kennis hiel bot persoanlik, mar net folslein ûnwier.
 
=== Foarmen fan mystike kennis ===
Mystyk kin dus faak betsjutte it op ien of oare wize yn ferbining besykje te kommen mei [[God]], it godlike of it [[boppenatuerlik]]e, of it berikken fan in djippe staatsteat fan meditaasje (krekaskrektas [[jhana]]s) en spirituele realisaasjes (krektas [[Nirwana|Nirvana]]). Meastentiids bart dit troch middel fan [[gebed]], [[Kontemplaasjekontemplaasje|beskôging]] of [[meditaasje]].
Yn oare gefallen is sprake [[subjektyf|subjektive]] erfarings fan [[boppenatuerlik]]e aard, ofwol kontakt mei in oare [[wurklikheid]] as de gewoane. Dizze kontactenkontakten kinne mear of minder yntensyfyntinsyf wêze. Al neigelangneigeraden de ôfstân ta it boppenierdskeboppe-ierdske kinne sokke erfarings útien rinne fan in ienfâldich besef fan it hegere oant-en-mei in heftige [[ferfoeringekstaze]], bûten himsels treedsjetrede of in yntenseyntinse godlike gewaarwurding.
 
== Bekende mystisy ==
De Mystyk en minsken mei mystike erfaringen komme troch de hiele skiednis foar:
*[[Gautama Boeddha]], Yndiaaske mystikus, 480 f. Kr.-400 f. Kr.
*[[Hildegard fan Bingen]], Dútske mystika, 1098-1179
*[[Beatrijs fan Nazareth]], BrabantskeBrabânske mystika, 1200-1268
*[[Hadewijch (schrijfster)|Hadewijch]], BrabantskeBrabânske mystika, 13e ieu
*[[Master Eckhart]], Dútske mystikus, [[1260]]-[[1328]]
*[[Jan fan Ruusbroek]], Flaamske mystikus, [[1293]]-[[1381]]
*[[Suster Bertken]], Uterske mystike dichteres, [[1427]]-[[1514]]
*[[Theresia fan Avila]], Spaanske mystika, 1515-1582
*[[Juan de la Cruz]], Spaansk mystike dichter, 1542-1591
*[[Jakob Böhme]], Dútske mystikus, 1575-1624
*[[Antoinette Bourignon]], Frânsk-Flaamske mystika fan 1616-1680
*[[Emanuel Swedenborg]], Sweedske filosoof/teolooch, [[1677]]-[[1772]]
*[[Anna fan Hees]], Nederlânske mystika, 1768-1825
*[[Anna Catharina Emmerich]], Dútske mystika, 1774-1824
Rigel 37:
*[[Aldous Huxley]], Britsk-Amerikaansk mystyk beoefener, 1894-1963
*[[Jiddu Krishnamurti]], Yndiaask mystikus, 1895-1986
 
 
[[Kategory:Religy]]
 
 
[[bg:Мистицизъм]]