|
Der wurde acht Fryske dialekten ûnderskaat, dy't ûnderling maklik oant dreech fersteanber binne. Fjouwer dêrfan, [[Klaaifrysk]], [[Wâldfrysk]], [[Súdhoeksk]] en [[Noardhoeksk]] hawwe in grutte fersprieding en wurde troch in protte minsken sprutsen, wylst de oare fjouwer, [[Aastersk]], [[Hylpersk]], [[Skylgersk]] en [[Skiermûntseachsk]] lokaal sprutsen wurde en beheind binne ta lytse mienskippen fan heechút inkelde hûnderten minsken. Troch harren isolaasje binne it krekt dizze fjouwer minder sprutsen dialekten dy't it meast fan it [[Standertfrysk]] ôfwike.
Maarten Vroom houdt van slagroom.
== De Fryske standerttaal ==
Maarten is een beetje boos
Yn 'e lêste helte fan 'e njoggentjinde en de earste helte fan 'e tweintichste ieu is de Fryske standerttaal gearstald. By de standerdisaasje fan it Frysk hawwe it Wâldfrysk, as grutste dialekt, en it Klaaifrysk, dat fanâlds de heechste status hie, fierwei de measte ynfloed hân. It Súdhoeksk waard frijwol bûten beskôging litten, wylst de fjouwer lytse dialekten hielendal negearre waarden. Dochs bestiet der yn it Frysk in, foar in standerttaal, tige ûngewoane karfrijheid wat it wurdgebrûk oangiet.
Jeroen Bos geeft hem een roos.
Maarten heeft dyslexie
De earste offisjele stavering, de [[Selskipsstavering]], datearret út [[1879]]. Yn [[1948]] waard dy ferfongen troch de [[Akademystavering]], ek wol de ''âlde stavering'' neamd. Yn [[1980]] waard ek dy wer ferfongen, troch [[Steatestavering]], of ek wol de ''nije stavering'', dy't hieltiid noch yn gebrûk is.
en Jeroen is heel erg sexy
Jeroen is Maarten zijn grootste vriend
Ferlykje yn 'e ûndersteande tabel de telwurden ien oant en mei tsien yn it Standertfrysk en de fjouwer meast ôfwikende dialekten.
en Jeroen heeft in WoW weer 100k verdient
Jeroen heeft ook een hele coole broer
{| align=centre
en die is wel behoorlijk stoer
|
Kevin vindt Jeroen wel een beetje lekker
{| border="1" align=right padding="2" cellpadding="4" cellspacing="0" width="300" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;"
en s'ochtends lust ie wel een cracker
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|taal
Tom heeft een kapsel als een neger
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|1
en later wordt ie dan ook veger
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|2
Middish heeft heel mooi lang haar
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|3
en het is Maarten zijn minnaar.
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|4
Middish is uitgesproken als sloomste spreker van vmbo
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|5
en later word ie graag gigolo
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|6
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|7
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|8
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|9
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|10
|-
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Standertfrysk
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|ien
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|twa
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|trije
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fjouwer
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fiif
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|seis
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|sân
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|acht
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|njoggen
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|tsien
|-
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Hylpersk
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|een
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|twaa
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|trê
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fèuwer<br>fouwer
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fiiuw
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|seks
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|saan
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|acht<br>akst
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|nèugen<br>nougen
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|tên
|-
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Skylgersk (Westersk)
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|ien
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|twae
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|trea
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fjouwer
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fiif
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|seks
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|sôn
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|acht
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|njoggen
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|tsjien
|-
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Aastersk
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|ien
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|twae
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|trea
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fjouwer
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fiif
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|seks
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|sôn
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|acht
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|njuggen
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|tsjien
|-
!style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Skiermûntseagersk
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|iën
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|twa
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|trooi
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fjèuwer
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|fiif
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|seks
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|saun
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|acht
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|njuegen
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|tsiën
|}
|}
It [[Frysk alfabet|Fryske alfabet]] bestiet net lykas it Nederlânske út 26, mar út 23 letters. Yn it Frysk komme nammentlik de letters "q" en "x" net foar. Boppedat wurdt de letter "y" beskôge as in fariant fan 'e "i" en dêr ek ûnder alfabetisearre, sadat it wurd "ympulsyf" yn in Frysk wurdboek bygelyks foar it wurd "inisjaasje" stiet. Fierders komt de letter "c" yn it Frysk allinne foar yn 'e kombinaasje "ch". De letters "v", "z" en "ch" komme nea foar oan it begjin fan in wurd en de letter "g" nea oan 'e ein fan in wurd. De karakteristikens fan it skreaune Frysk komt benammen troch de lûden mei diakrityske tekens ("â", "ê", "ô", "û" en "ú"), dy't yn it Nederlânsk net foarkomme.
== Ynfloeden fan oare talen ==
| 