Anglofryske runen: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
âldste útingen fan de fryske literatuer
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Rigel 1:
De '''Anglofryske runen''' binne in samling [[runen]] dy't harren namme tankje oan de spesifike ûntsteanseftergrûn en dy't fûn binne yn it iere wengebiet fan de [[Friezen]]. Sy wurde beskôge as de âldste útingen fan de [[Fryske literatuer]].
 
== Grutte Folkeferfarren ==
Tidens de [[5e ieu|5e]] en [[6e ieu]] lutsen [[Angelen|Angelske]] en [[Saksen|Saksyske]] stammen it tsjintwurdige Westen en Noarden fan [[Nederlân]] yn as ûnderdiel fan harren oertocht nei [[Brittanje]]. In part fan de [[Friezen|Fryske]] befolking gong mei, mar der bleaune ek Angelen en Saksen efter yn it wengebiet fan de Friezen. Nettjinsteande harren likense [[Germanen|Germaanske]] ôfkomst wienen der wol kulturele ferskillen tusken de ferskate Germaanske stammen lykas de foarm en ynhaldynhâld fan harren [[Runen|fuþark]] (of futhark): it [[Germaanske talen|aldgermaanske]] "alfabet". Wierskynlik al yn de [[5e ieu]] ûntstieûntstien troch beynfloedzjen fan wjerskanten it Anglofryske fuþork. Dy waard útwreide mei in oantal runetekens, wylst oare feroaren fan foarm om in wjerspegeling fan feroarings yn de taal wer te jaan.
 
De [[aldfrysk]]e runen komme allinnich foar op losse foarwerpen lykas kamen en munten. Faaks is de besjuttingbetsjutting net helder en is ek net altiten in striidkestje of it feitlik om Fryske runeynskriptiesrune-ynskripsjes giet. Fan [[Westeremden]] is it ynskrift ''aldujislu meþ jisuhildu'' likernôch [[800]]: "Aldujislu [giet] mei Jisuhildu": wat in seinewinsk bestjut om foarspoedich waaksdom. Ut de provinsje [[Grinslân]] stamje twa kamen mei âldfryske rune-ynskripsjes. Ien fan dizze befettet inkeld it wurd ''kobu'', “kam”.
 
De taal fan de âldfryske runen is folle âlderwetser as yn de [[aldfrysk]] oerlevere boarnen. Dizze waard datearre tusken [[500]] en [[800]].