Breedtegraad: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
fan nl:
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
st en red
Rigel 1:
[[Ofbyld:World borders sat 0 90 geostat.png|thumb|350px300px|Kaart fan de [[ierde (planeet)|wrâld]] sjoen fan rjocht boppe de [[noardpoal]]. De parallellen rinne sirkulêr mei ferskillende [[striel (wiskunde)|radii]].]]
 
De '''breedtegraad''' is tegearre mei de [[lingtegraad]] in [[geografyske koördinaten|geografyske posysjeoantsjutting]] yn [[bolkoördinaten]]. De breedtegraad fan in plak op Ierde is de hoeke dy't de ferbiningsline tusken dat plak en it middelpunt fan de Ierde mei it flak fan de [[evener]] makket. De breedtegraad farieart fan 0° oant 90°, mei de tafoeging NB (''noarderbreedte'', ten noarden fan de evener, op hetit [[noardlik healrûn]]) of ZBSB (''suderbreedte'', ten suden fan de evener, op it [[ssúdliksúdlik healrûn]]). Ien graad (°) wurdt ûnderferdield yn 60 minuten ('), ien minút wurdt ûnderferdield yn 60 sekonden ("). Ien minuutminút op in [[grutsirkel]] komt oerien mei in ôfstân fan inien [[seemyl]] of 1852 meter. In [[Parallel (geografy)|'''parallel''']] of breedtesirkel is de line dy't alle punten ferbynt mei deselde geografyske breedte. Alle parallellen rinne lykstrekich oan elkoar. Ofsjoen fan de [[evener]] binne dit [[lytssirkel]]s, wêrtroch de ôfstân fan in secondesekonde ôfnimt mei tanimmende breedte oant nul op de [[Poal (astronomy)|poalen]].
 
De '''breedtebepaling''' kin dien wurde oan de hân fan de posysje en de beweging fan de stjerren oan de himel. De breedte kin op it noardlik healrûn ûnder mear bepaald wurde oan de hân fan de hichte fan de [[Poalstjer]]. Yn it ideale gefal stiet de Poalstjer op de Noardpoal yn it senit (op 90°, rjocht boppe de waarnimmer) en oan de evener oan de horizon (op 0°). Wannear't wy krekter nei de plakbepaling sjen gean spilet de bol of ellipsoïde dy't wy as ôfbylding fan de ierde brûke in grutte rol. Men kin dus net sprekke oer '''de''' lingte op '''de''' breedte. Yn Nederlân waard faak de lingte- en breedtegraad ten opsichte fan de [[ellipsoïde fan Bessel]], en ek it [[ED50]] referinsjesysteem brûkt. Tsjintwurdich wurdt hieltiten mear it [[WGS84]] systeem brûkt. De lêste beide referinsjesystemen lizze yn Nederlân en Belgje yn it horizontale flak ûngefear 100 meter ferskood ten opsichte fan elkoar.