Wikipedy

Kommodus: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
No edit summary
klear
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Ofbyld:0057MC.jpg|right|thumb|250px|Kommodus, Museum Capitolani]]
'''Kommodus''', folút yn it [[Latyn]]: '''Marcus Aurelius Commodus Antoninus''', ([[31 augustus]] [[161]] – [[31 desimber]] [[192]]) wie [[Romeinske keizer|keizer]] fan it [[Romeinske Ryk|Rome]] tusken [[177]] en [[192]], wêrfan trije jier tegearre mei syn heit, [[Markus Aurelius]]. Neffens de de klassike, nei alle gedachten partidige skiedskriuwerij fan de [[Historia Augusta]] - wurdt er beskôge as yn fan de minste keizers fan it Romeinske Ryk. Yn alle gefallen wie de Romeinske [[Senaat (Rome)|Senaat]] min te sprekken oer him.
Line 17 ⟶ 16:
Neffens de skiedskriuwers fan de tredde en fjirde ieu [[Kassius Dio]], [[Herodianus]] en de anonime skriuwer fan de [[Historia Augusta]] soe de nije keizer net beskikke oer deselde kwaliteiten as syn heit. Ek soed er in protte fijâns makke hawwe troch minne kornútsjepolityk en ferkearde adviseurs. Syn suster [[Lusilla]] en syn frou [[Bruttia Krispina|Krispina]], dy't earst net mei-inoar koenen, leiden it spul by en rekken yn [[183]] belutsen by in komplot fan in kloft senatoaren om Kommodus út de wei te romjen. De saak lekte út en Lusilla waard ferbannen en eksekutearre. . Commodus' vijandschap met de [[Senaat (Rome)|senaat]] werd openlijk en grimmig en zijn autocratische regering zou steeds corrupter zijn geworden. Yn datselde jier beskuldige de keizer syn frou Krispina fan [[troubrek]] en lit har ombringe. Neffens de Romeinske boarne soe dizze beskuldiging fan in man komme dy't sels sa troubrekkend wie dat ferhalen de rûn gienen dat er in harem hie fan 300 froulju en likefolle manlju derop nei hâlde.
 
It bewâld fan Kommodus soe 'it regimekeizerryk zouteistere hethawwe keizerrijken hebbenoeral geteisterdbrutsen enprotesten overalút, begonnenek protestenûnder uitit teleger. breken,Ferskate ookmoardoanslaggen onderwaarden deop troepen.him Verscheideneplige moordaanslagendy't misluktenallegear misleare. De corruptiekorrupsje veroorzaakteferoarsake zelfssels eenin hongersnoodhongersneed en brachtbrocht Rome op de randrâne vanfan eenin burgeroorlogboargerkriich. BovendienBoppedat brakbruts in een [[pest (ziektesykte)|pestepidemiepestepidemy]] uitút diedy't zichhim overoer heelhiel ItaliëItaalje uitbreiddeútwreide. [[BestandOfbyld:Empereur commode en hercule.jpg|thumb|right|200px|Commodus als [[Herakles (mythologie)|Hercules]]. Bronzen standbeeld, [[Musei Capitolini]], [[Rome (stad)|Rome]]]]▼
We moeten er echter voor waken de woorden van deze historici voetstoots aan te nemen. Neutrale geschiedschrijving bestond nog niet, er werd altijd een bepaalde partij of een doel mee gediend.
 
▲It bewâld fan Kommodus soe ' regime zou het keizerrijk hebben geteisterd en overal begonnen protesten uit te breken, ook onder de troepen. Verscheidene moordaanslagen mislukten. De corruptie veroorzaakte zelfs een hongersnood en bracht Rome op de rand van een burgeroorlog. Bovendien brak een [[pest (ziekte)|pestepidemie]] uit die zich over heel Italië uitbreidde.[[Bestand:Empereur commode en hercule.jpg|thumb|right|200px|Commodus als [[Herakles (mythologie)|Hercules]]. Bronzen standbeeld, [[Musei Capitolini]], [[Rome (stad)|Rome]]]]
 
=== Terreur ===
Line 25 ⟶ 22:
 
=== Grutheidswaan ===
ZijnIt aandachtomtinken voorfoar staatszakenit werdregear nogwaard stadichoan minder danby hetKommodus inas hetdat beginyn alit hetbegjin gevalit wasgefal wie en hijhy hieldhâlde zichhim steedshieltyd meerfaker bezigdwaande metmei zijnsyn hobby'shobbys: de jacht en gladiatorspelengladiatorspullen. TotTa grotegrutte afschuwôfgriis vanfan de senaat tradtredde aad hij zelf ook op als [[gladiator]] inyn hetit [[circussirkus (gebouwgebou)|circussirkus]]. ZijnSZijn grootheidswaan was grenzeloos. Hij liet zichzelf identificeren en aanspreken met [[Herakles (mythologie)|Hercules]] en hernoemdewerneamde alle moannen fan it jier nei syn eigen nammen en titels ynnoemde alle maanden van het jaar naar zijn eigen namen en titels in volgorde: ''Aelius, Aurelius, Commodus, Augustus, Herculeus, Romanus, Exsuperatorius, Amazonius, Invictus, Felix, Pius''. Vooral de naam 'Amazonius', zijnsyn titel alsas gladiator, schootskeat by in choot bij velen in het verkeerde keelgat. Hij hernoemde het leger en vloten naar zichzelf. InYn [[192]] branddebarne eenin deelpart vanfan Rome afôf. CommodusKommodus nam de gelegenheid te baat om de stad te herdopen als Colonia Commodiana.
 
=== Ein ===
Op de ein fan syn bewâld makke Kommodus it hieltyd bonter. Sa makke Kommodus yn 192 makke Kommodus bekend dat erhij,er tijdensby de belangrijkewichtige evenementende dieeveneminten opdy't hetdat jier op programmait staanprogram voorstienen NieuwjaarsdagNijjiersdei [[193]], alsas gladiator zouoptrede verschijnensoe om zosadwaande aanit zijn nieuwenije [[Consul (Rome)|consulaat]] te beginnenbegjinnen. De senaat waswie dermateder sa ferûntweardige verontwaardigdoer dat eenin groepkloft senatoren beslootbeslute dat hijhy onderûnder geengjin beding de kanskâns krige mocht krijgende de plechtige traditioneletradisjonele ceremoniesseremoanjes te ontheiligenûnthilligen. Der waard snel mar sorgfuldichtige krekt Erin werdkomplot snel maar zorgvuldig een complot beraamdmakke om hemhim uitút de wegwei te ruimenromjen en op oudejaarsavondâldjiersjûn 192waard werdhy hijtroch doorsy zijnbyfrou concubineMarsia Marcia vergiftigdfergiftige en, om erder zekerwis vanfan te zijnwêzen dat hijhy hetit nietnet overleefdeoerlibbe soe, gewurgdwaard doorhy eenek ingehuurdenoch wurge troch in ynhierde atleet, NarcissusNarsissus. JuichendJûchjend ontvingûntfong de opgeluchteopteine senaat hetit berjocht fan syn overlijdensberichtdea en sprakspruts eenin ''[[damnatio memoriae]]'' (vervloekingferflokking derfan nagedachtenissyn oantins) uitút. BinnenNoch driegjin jaartrije werdjier letter waard de senaat echterlykwols troch keizer door [[Septimius Severus]] gedwongentwongen de titel 'Divus' (goddelijkgodlik) aanoan de doortroch henhar vervloekteferflokte Commodus toeKommodus te kennenjaan.
 
== Klassike boarnen en har objektiviteit ==
Line 38 ⟶ 35:
 
=== Historia Augusta ===
De tredde klassike boarn dêr't in protte oer Kommodus yn skreaun wurdt is de [[Historia Augusta]], in wurk dat tsjûget fan in sterke pro-senaatshâlding. Alle keizers dy't mei de senaat yn konflikt kommen wienen wurde deryn uterst negatyf beskreaun. Kommodus wurdt deryn foarstelt as foarbyld ‘hoe men net regearre moat’. DEr is geen contemporaine bron die in het voordeel van Commodus spreekt en de vorige bronnen kunnen allesbehalve objectief genoemd worden.
 
== Literatuer ==
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Kommodus"