Kommodus: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Hjir moat noch in soad oan dien wurde.
neffens my moat it no wol klear wêze
Rigel 1:
{{wurk}}
 
[[Ofbyld:0057MC.jpg|right|thumb|250px|Kommodus, Museum Capitolani]]
'''Kommodus''', folút yn it [[Latyn]]: '''Marcus Aurelius Commodus Antoninus''', ([[31 augustus]] [[161]] – [[31 desimber]] [[192]]) wie [[Romeinske keizers|keizer]] fan it [[Romeinske Ryk|Rome]] tusken [[177]] en [[192]], wêrfan trije jier tegearre mei syn heit, [[Markus Aurelius]]. Neffens de de klassike, nei alle gedachten partidige skiedskriuwerij fan de [[Historia Augusta]] - wurdt er beskôge as yn fan de minste keizers fan it [[Romeinske Ryk]]. Yn alle gefallen wie de Romeinske [[Senaat (Rome)|Senaat]] min te sprekken oer him.
 
==Skiednis==
Line 16 ⟶ 14:
 
=== Komplot ===
Neffens de skiedskriuwers fan de tredde en fjirde ieu [[Kassius Dio]], [[Herodianus]] en de anonime skriuwer fan de [[Historia Augusta]] soe de nije keizer net deselde kwaliteiten hawwe as syn heit. Ek soe er in protte fijannen makke hawwe troch minne kornútsjepolityk en ferkearde adviseurs. Syn suster [[Lusilla]] en syn frou [[Bruttia Krispina|Krispina]], dy't earst net mei-inoar koenen, leiden it spul by en rekken yn [[183]] belutsen by in komplot fan in kloft senatoaren om Kommodus út de wei te romjen. De saak lekte út en Lusilla waard ferbannen en eksekutearre. . ''Kommodus' vijandschap met de [[Senaat (Rome)|senaat]] werd openlijk en grimmig en zijn autocratische regering zou steeds corrupter zijn geworden.'' Yn datselde jier beskuldige de keizer syn frou Krispina fan [[troubrek]] en lit har ombringe. Neffens de Romeinske boarne soe dizze beskuldiging fan in man komme dy't sels sa troubrekkend wie dat ferhalen de rûn gienen dat er in harem hie fan 300 froulju en likefolle manlju derop nei hâlde.
 
It bewâld fan Kommodus soe it keizerryk teistere hawwe en oeral brutsen protesten út, ek yn it leger. Ferskate moardoanslaggen waarden op him plige dy't allegear mislearren. De korrupsje feroarsake sels in hongersneed en brocht Rome op de râne fan in boargerkriich. Boppedat bruts in [[pest (sykte)|pestepidemy]] út dy't him oer hiel Itaalje útwreide. [[Ofbyld:Empereur commode en hercule.jpg|thumb|right|200px|Kommodus as [[Herakles (mytology)|Herkules]]. Brûnzen stânbyld, [[Musei Capitolini]], [[Rome (stêd)|Rome]]]]
Line 24 ⟶ 22:
 
=== Grutheidswaan ===
It omtinken foar it regear waard stadichoan minder by Kommodus as at yn it begjin it gefal wie en hy hâlde him hieltyd faker dwaande mei syn hobbys: de jacht en gladiatorspullen. Ta grutte ôfgriis fan de senaat die er ek mei as [[gladiator]] yn it [[sirkus (gebou)|sirkus]]. ''SZijnSyn grootheidswaangrutheidswaan waswie grenzeloossûnder grinzen. HijHy lietidentifiseare zichzelf identificeren en aanspreken met''himsels [[Herakles (mythologiemytology)|HerculesHerkules]] en werneamdede alleminske moannenhim fanmoasten ithim jierek neidêrmei synoansprekke. eigenEk nammenwerneamde en titels ynnoemdehy alle maandenmoannen vanfan hetit jaarjier naarnei zijnsyn eigen namennammen en titels. inSels volgorde:it ''Aelius,leger Aurelius,waard Commodus,nei Augustus,him Herculeus, Romanus, Exsuperatorius, Amazonius, Invictus, Felix, Pius''ferneamd. Vooral de naam Doe'Amazonius',t syn titel as gladiator, skeat by'' in choot bij velen in het verkeerde keelgat. Hij hernoemde het leger en vloten naar zichzelf. Ynyn [[192]] barne in part fan Rome ôf.ôfbaarne Kommodusmakke namhy brûk fan de gelegenheidsituaasje teen baat omwerdoopte de stadstêd te herdopen alsas ''Colonia Commodiana.''
 
=== Ein ===
Op de ein fan syn bewâld makke Kommodus it hieltyd bonter. Sa makke Kommodus yn 192 bekend dat er by de wichtige de eveneminten dy't dat jier op it program stienen Nijjiersdei [[193]], as gladiator optrede soe om sadwaande it nije [[Consul (Rome)|consulaat]] te begjinnen. De senaat wie der sa ferûntweardige oer dat in kloft senatoren beslute dat hy ûnder gjin beding de kâns krige mocht de de plechtige tradisjonele seremoanjes te ûnthilligen. Der waard snel mar tige krekt in komplot makke om him út de wei te romjen en op âldjiersjûn waard hy troch sy byfrou Marsia fergiftige en, om der wis fan te wêzen dat hy it net oerlibbe soe, waard hy ek noch wurge troch in ynhierde atleet, Narsissus. Jûchjend ûntfong de opteine senaat it berjocht fan syn dea en spruts in ''[[damnatio memoriae]]'' (ferflokking fan syn oantins) út. Noch gjin trije jier letter waard de senaat lykwols troch keizer [[Septimius Severus]] twongen de titel 'Divus' (godlik) oan de troch har ferflokte Kommodus te jaan.