Praetoriaanske garde: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Nije Side: {{wurk}} De '''Praetoriaanske garde''' (of '''Praetoriaanske Wacht''') wie in spesjale militêre ienheid foarme troch elite troepen dy't de keizerlike lyfwacht foarme. Yn it Latyn b...
 
No edit summary
Rigel 1:
[[Ofbyld:Praetorian GuardSoldiers basrelief cropped.jpg|right|thumb|200px|Praetoriaanske soldaten op in basrelyf, Rome (sa. 50 n.Kr.)]]
{{wurk}}
De '''Praetoriaanske garde''' (of '''Praetoriaanske Wacht''') wie in spesjale militêre ienheid foarme troch elite troepen dy't de keizerlike lyfwacht foarme.
 
Yn it [[Latyn]] betsjut ''[[praetor]]'' letterlik ''foargonger'', of ''lieder'' en wie eartiids de titel fan de heechste amtner yn de tiid fan de [[Romeinske Republyk]], mar waard letter de posysje fuort ûnder de ''[[konsul]]'' fan Rome. It haadkertier fan in Romeinsk leger waard in ''praetorium'' neamd en de wacht fan in generaal ''cohors praetoriae''. Hjirút ûntstie lang om let de ''Praetoriaanske garde'' sa as dy't ynsteld waard troch keizer [[Augustus Oktavianus|Imperator Caesar Augustus]] yn [[27 f.Kr.]].
 
==Skiednis==
Oarspronklik bestie de garde út njoggen [[Kohort|kohorten]] fan elk 500 oant 1000 man. Trije kohorten wienen yn Rome legere, de rest yn kazernes bûten de haadstêd. Under it bewâld fan keizer [[Tiberius]] waard de garde opnij organisearre troch tadwaan fan de [[prefekt]] [[Lusius Aelius Seianus]]. Hy krige opdracht om de hiele garde tichtby Rome te legerjen, yn de "Castra Praetoria". HjirtrochSûnt dy tiid wie de garde net langer oer en om de stêd ferspried, wêrtroch dizze letter in grutte politike ynfloed hawwekrije soe. Net allinnich de keizer koe de garde as privéleger brûke kinne, wantde itgarde koe likegoed in grut gefaar betsjutte as hyde keizer de kontrôle oer dederoer gardeferlear. ferleare soe.
 
De Praetoriaanske garde hat meardere kearen har macht misbrûkt troch de Romeinske [[senaat (Rome)|senaat]] ûnder bedriging in persoan ta keizer te litten útroppen. De garde koe troch omkeapen ek misbrûkt wurde om tsjinstanners en rivalen út de wei te romjen dêr't de keizer sels faak it slachtoffer by wie.
Line 10 ⟶ 11:
It wie gewoante dat de Praetoriaanske garde jild fan de keizer krige by syn troansbestiging en op spesjale gelegenheden tidens syn regear. Sa'n jifte fan de keizer ward ''"donativum"'' neamd. Yn [[31]] wie keizer Tiberius twongen de garde mei in "donativum" om te keapen om har eigen prefekt te arresteare kinnen. Yn [[193]] wie de Praetoriaanske Garde sa korrupt wurden (by de dea fa [[Kommodus]]) dat sy de troan ferkochten oan de heechste bieder. De hiele Garde waard dêrom twa moannen letter troch keizer [[Septimius Severus]] ôfset en folslein ferfongen troch soldaten fan syn eigen legioenen.
 
==Ein==
Yn [[284]] fermindere [[Diokletianus]] de macht fan de garde en [[Konstantyn de Grutte]] ([[307]] - [[337]]) makke foar altyd in ein oan de Praetoriaanske garde.
 
==Literatuer==
*{{Aut|B. Van Daele}}, ''Het Romeinse leger'', Leuven-2003.
 
 
{{Commonscat|Praetorian Guard}}
{{Link FA|ceb}}