Loadewyk de Fromme: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
ferw. oanpast
Mysha (oerlis | bydragen)
L Ik haw de stavering fan in pear nammen oanpast
Rigel 1:
[[Ofbyld:Louis Ier le Pieux ou le Débonnaire.jpg|right|250px|Loadewyk de Fromme]]
'''Loadewyk I de Fromme''' ([[Chasseneuil-du-Poitou|Chasseneuil]] by [[Poitiers]], [[april]], [[juny]] of [[augustus]] [[778]] - [[Ingelheim am Rhein]], [[20 juny]] [[840]]) wie in [[Franken|Frankyske]] kening. Hy folgde syn heit [[Karel de Grutte]] op as kening nei dy syn dea yn [[814]] en regearde fan [[814]] oant syn dea yn [[840]]. [[Paus Stefanus V]] kroande him yn [[816]] as [[keizer]] fan it Westen.
 
It wie Lodewyk syn stribjen om de neilittenskip fan syn heit fêst te hâlden,. datDat die er yn earste plak mei it trochfieren fan leauwensherfoarmingenleauwensherfoarmings. Mar hy regele de eigen opfolging tige min, en syn regear waard kenmerke troch fernederingenfernederings en mislearringenmislearrings.
 
== Skiednis ==
Doe’t syn heit yn Noard-[[Spanje]] op fjildtocht wie, befoel syn mem fan in twilling op [[11 april]] (mar it kin ek yn july of augustus [[778]] west hawwe) yn de Palts fan Chasseneuil by Poitiers. Nei it thúskommen fan Karel waarden sy doopt mei de nammen Loadewyk en Lothare. De Karolingyske keningsnammen Karel, Karloman en PepynPippyn wienen al ferjûn oan Karel syn oare soannen. Fan dizze twilling stoar de lytse Lothar al gau yn [[779]], wylst Loadewyk sûn bleaun.
 
OpDoe't er 16-jierrige leeftydwie, troude hy mei [[Ermengarde fan Haspengouw|Ermengarde]] yn [[794]], dêr't hy trije soannen by hie: [[Lotharius I|Lothar]], [[PepynPippyn fan Akwitaanje|PepynPippyn]] en [[Loadewyk de Dútser]]. Letter soetroude hyer mei [[JudithJudit fan Beieren|Judith]] trouwe, dy't him de fjirde soan joech: [[Karel de Keale|Karel]].
 
Yn [[814]] stoar Karel de Grutte en waard Loadewyk de opfolger. Der wienen gjin opfolgingsswierrichheden, want Loadewyk wie doe syn noch iennige libjende soan. Dêrmei waard Loadewyk mei syn 36 jier allinnichhearser oer it [[Frankyske Ryk]], krekt as syn heit dat west hie.
Rigel 14:
De earste faze fan syn regear waard kenmerke troch yntinsive wetjouwing op wrâldsk en tsjerklik mêd. Wylst syn heit it Frankyske ryk útwreide hie, besocht Loadewyk de grutte fan it ryk fêst te hâlden en it yn stevich fûnemint te jaan. Yn dit opsicht fierde hy in strange herfoarming troch fan it kleasterlibben. Soks waard troch de geastlikheid posityf ûntfongen en soe der ta liede dat de keizer en klerus ek yn de takomst wichtige kwestjes mei inoar regelen. Yn dizze tiid is ek de gedachte ûntstien fan de ienheid fan it Ryk ûnder it [[kristendom]]. It wie benammen troch Loadewyk syn goede relaasje mei de tsjerke en syn tige kristlike libbensoertsjûging en libben dat hy nei de dea de bynamme fan 'de Fromme'' krige. Yn [[816]] waard Loadewyk troch paus [[Paus Stephanus IV (V)|Stefanus IV]] as keizer kroand.
 
Tegearre mei de klerus besocht Lodewyk yn july [[817]] middels de [[Ordinatio Imperii]] (''Ordening fan it Ryk'') de kristlike ienheid op syn grûngebiet ek foar te takomst te behâlden. Dizze oardering hâlde yn dat de aldste soan [[Lotharius I|Lothar]] as mei-keizer kroand waard en dat hy nei it ferstjerren fan Loadewyk de keizerstitel krije soe. De beide oare soannen PepynPippyn en Loadewyk de Dútser krigen allinnich de keninklike waardichheid en in dielkeninkryk - efter mekoar [[Akwitaanje]] en [[Beieren]] - tawiisd, wylst Lothar as kening fan it [[Midden-Frânsje|Middenryk]] en keizer de absolute oerhearskippij oer syn broers besitte soe. De ryksoardering fan [[817]] wie dêrmei in modern polityk ûntwerp foar de oplossing fan in eksplosyf probleem, wêrdêr't de kimen foar takomstige konflikten lykwols al yn ynboud wienen.
 
== Krisis ==
It kaam al gauris ta in útbarsting. Nei de dea fan syn earste frou Ermengarde troude Lodewyk de Fromme yn [[818]] foar de twadde kear, diskear mei de Beierske JudithJudit. Op oantrunen fan syn ambisjeuze frou skonk hy yn [[829]] op de [[Ryksdei]] fan [[Worms]] syn jongste soan Karel de [[Elzas]], it [[hartochdom ZwabenSwaben|ZwabenSwaben]] en [[Boergonje]] .
 
Dat wienen lykswols de kearnlannen fan it Frankyske Ryk en Lothar de âldste soan, koe syn ûntefredenens hjiroer net ferberge. As gefolch hjirfan bruts der yn [[830]] in oanhâldende machtstriid út tusken Loadewyk mei syn trije âldste soannen, en tagelyk ek tusken de bruorren ûnderling.