Neogotyk: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
st |
No edit summary |
||
Rigel 1:
{{wurk}}
De '''neogotyk''' is in neifolging yn de njoggentjinde ieu fan de [[midsieuwen|midsieuske]] [[gotyk|goatyske]] boustyl. De neogotyk rint lykop mei it [[Romantyk|Romantyske]] tinken wêrby't de leafde foar it ferline in wichtich skaaimerk wie. ▼
[[Ofbyld:Victoria tower.jpg|thumb|250px|''Palace of Westminster''.]]
[[Ofbyld:Braunfels Schloss.jpg|thumb|250px|''Schloss Braunfels, Braunfels''.]]
▲De '''neogotyk''' is in neifolging yn de njoggentjinde ieu fan de [[midsieuwen|midsieuske]] [[gotyk|goatyske]] boustyl. De neogotyk rint lykop mei it [[Romantyk|Romantyske]] tinken wêrby't de leafde foar it ferline, benammen de [[Midsieuwen]], in wichtich skaaimerk wie.
== Untstean yn Ingelân ==
De neogotyk ûnstie yn [[Ingelân]].. Vanaf [[1749]] hield [[Horace Walpole]] zich al bezig met het verbouwen en inrichten van zijn huis Strawberry Hill in [[Twickenham (wijk)|Twickenham]] bij [[Londen]] in neogotische stijl. Romantische interieurkunstenaars lieten zich op het einde van de [[18e eeuw]] inspireren door de natuur en door rustieke vormen van meubels en gebruiksvoorwerpen van het platteland, dat in Engeland tot in die tijd hier en daar nog gotische vormen kende.
Vooral het werk van de interieurarchitect [[Thomas Chippendale]] liep vooruit op de neogotiek. Vanaf het begin van de [[negentiende eeuw]] verrijzen in Engeland kerk- en bankgebouwen, [[Gemeentehuis|stadhuizen]] en andere openbare bouwwerken met [[spitsboog]]vensters, [[kanteel|gekanteelde]] torens en [[waaiergewelf|waaiergewelven]]. Men ging zich steeds bewuster richten op een vormentaal van het verleden die geïnspireerd was op de rijkdom van de Britse gotiek. Het hoogtepunt hiervan is wel [[Palace of Westminster]] (de Houses of Parliament) in Londen, gebouwd gedurende de jaren [[1820]] en [[1830]], de tijd van de grootste bloei van het Britse wereldrijk.
==Neifolging yn Europa==
Na de val van [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] kreeg de neogotiek ook navolging op het Europese vasteland. Aanvankelijk in de vorm van grootscheepse restauraties van middeleeuwse monumenten ([[Dom van Keulen]], [[Notre-Dame van Parijs]]), maar later ook steeds meer met zelfstandige bouwwerken, zoals stationsgebouwen en stadhuizen. Langs de [[Rijn]] in [[Duitsland]] zijn op vele plaatsen neogotische [[burcht (kasteel)|burchten]] gebouwd.
==Neogotyk yn Nederlân==
De Nederlandse neogotiek valt uiteen in twee stijlen, die enkel met elkaar gemeen hebben dat in beide stijlen elementen uit de gotiek tot inspiratie dienden.
===Iere neogotyk===
In [[Nederlân]] was er aanvankelijk weinig belangstelling voor de neogotiek, allereerst omdat de katholieken geen nieuwe kerken mochten bouwen en sowieso slechts in onopvallende panden ter kerke mochten gaan. Een belangrijke reden was verder dat Nederland sinds de [[18e ieu]] geen echte architecten meer had gekend en belangrijke vaardigheden waren verloren gegaan, waardoor [[klassisisme]] vrijwel naadloos was overgegaan in [[neoclassicisme]].
De bouwwereld werd gedomineerd door ingenieurs, veelal van leger en het [[Ministerie van Waterstaat]]. Door de magere economie in Nederland werd er sowieso al weinig gebouwd in die jaren, maar er was vooral ook onder potentiële opdrachtgevers weinig draagvlak. Een van die weinige opdrachtgevers was de in Engeland opgegroeide kroonprins en latere koning Willem II. Hij liet een verblijf in [[Tilburch]] bouwen (het tegenwoordige stadhuis) en in [[Den Haach]] een 'gotische zaal' achter het [[Paleis Kneuterdijk|paleis]] aan de Kneuterdijk.
Pas vanaf de jaren [[1840]] zien we een aarzelend begin van neogotisch bouwen met voornamelijk fabrieken (in [[Delft]]), stoomgemalen (rond de [[Haarlimmermar]]), stationsgebouwen ([[Station Valkenburg|Valkenburg]]) en [[watertoren]]s. Deze vroege neogotiek wordt ook wel [[Neostilen#Willem II-gotyk (1830-1860)|Willem II-gotyk]] genoemd. Kenmerkend voor deze stijl is dat de constructie in essentie nog steeds neoclassicistisch was en dat het neogotische vooral naar voren kwam in het decoratief gebruik van uit de gotiek overgenomen vormen als [[Spitsboog|spitsbogen]] en [[pinakel]]s. De constructieve eigenschappen van de gotiek werden nog nauwelijks bestudeerd en nog minder begrepen, reden waarom deze kerken nooit gewelven hadden, hoogstens imitatiegewelven van stro en stucwerk, waaraan de stijl een andere bijnaam dankt, stukadoorsgotiek.
Een ander belangrijk verschil ten opzichte van de latere neogotiek is dat de Willem II-gotiek niet gebonden is aan een bepaalde religieuze of maatschappelijke stroming. Waar de echte neogotiek bijna exclusief een rooms-katholieke stijl zou worden, werd de Willem II-gotiek toegepast bij protestantse en katholieke kerken en zelfs bij [[synagoge]]s. Architecten als [[Theo Molkenboer (1796)|Theo Molkenboer]], [[H.J. van den Brink]], [[A.J. Vogelpoel]], en [[A. van Veggel]] werkten zowel in neoclassicistische stijl als in Willem II-gotiek en vaak ontwierpen zij zowel protestantse als katholieke kerken. De [[Rotterdam]]se [[Zuiderkerk (Rotterdam)|Zuiderkerk]], die werd verwoest in 1940, was een hoogtepunt van deze stijl. Belangrijke nog bestaande voorbeelden zijn de hervormde kerk van [[Zeist]] en de katholieke kerk De Papegaai in [[Amsterdam]].
[[Kategory:Boustyl]]
[[Kategory:Arsjitektuer]]
[[ar:العمارة القوطية الجديدة]]
| |||