De '''Twadde Punyske oarloch''' ([[218 f. Kr.]] - [[201 f. Kr.]]) tusken [[Romeinske Republyk|Rome]] en [[Kartago]] wie foar Rome de kostberste fan de trije [[Punyske oarloggen]], dy't Rome oan de rân fan de ôfgrûn brocht. Wie de earste Punyske oarloch fral in maritime, dêr't de Romeinen foar de earste keare ûnderfining opdienen mei seeslaggen, de twadde waard alhiel op lân útfjochtsjenútfjochtsje, dêr't folle gruttere tallen striders by belutsen wienen en dus ek gruttere ferliezen liede wurde koenen. Der binne twa ferslaggenferslagen oer de kriich beware bleaun, ien fan [[Livius]] en ien fan [[Polybius]]. ▼{{wurk}}
▲De '''Twadde Punyske oarloch''' ([[218 f. Kr.]] - [[201 f. Kr.]]) tusken [[Romeinske Republyk|Rome]] en [[Kartago]] wie foar Rome de kostberste fan de trije [[Punyske oarloggen]], dy't Rome oan de rân fan de ôfgrûn brocht. Wie de earste Punyske oarloch fral in maritime, dêr't de Romeinen foar de earste keare ûnderfining opdienen mei seeslaggen, de twadde waard alhiel op lân útfjochtsjen, dêr't folle gruttere tallen striders by belutsen wienen en dus ek gruttere ferliezen liede wurde koenen. Der binne twa ferslaggen oer de kriich beware bleaun, ien fan [[Livius]] en ien fan [[Polybius]].
== Oanlieding ==
It konflikt wie it gefolch fan de oanhâldende rivaliteit tusken de eardere [[Foenysjers|Foenysyske]] koloanje [[Kartago]], dy't har ûntwikkele hie ta in foaroprinnende grutmacht yn de westlike helte fan de Midslânske See, en de Romeinske Republyk, dy't har yndertiid noch beheinde ta it [[Itaalje|Italjaanske skiereilân]] en de eilannen Sisylje, Sardynje en Korsika.
De rivier de [[Ebro]] yn [[HispaniaSpanje]] markearre de grins tusken de Romeinske en de Kartaagske ynfloedsfear.
De direkte oanlieding foar de kriich wie strideraasje tusken Rome en Kartago oer de stêd [[Saguntum]], te súden fan de Ebro. Rome ferwurf sizzenskip oer de stêd, dy't troch in ferdrach mei bûnsmaathar fante de Romesluten. Neffens de Kartagers wie dat yn striid mei de ynfloedsfearen fan beide grutmachten en hja belegere en oermastere de stêd ûnder leiding fan de Kartaagske generaal [[Hannibal Barkas]] de stêd, wêrnei Rome de oarloch oan Kartago ferklearre. .
== Oanfal oer lân fia de Alpen ==
[[Ofbyld:Second_Punic_War_full-nl.svg|thumb|right|300px|Kaart mei de Kartaagske fjildtochten en de wichtichste slaggen tidens de kriich. ]]
Yn de [[Earste Punyske oarloch]] hie Kartago syn oarlochsfloat ferlern en Hannibal moast in oar plan betinke om Rome oer lân oan te fallen. Hy besleat om Itaalje fia de [[Alpen]] oan te fallen, mei in hiel grut leger oan te fallen, dat û.o. oer 42 oaljefanten beskikte. Nei in drege tochtocht oer de [[Pyreneeën]], de [[Rône (rivier)|Rône]] en de Alpen ([[Col du Mont Cenis]]), wêrby't in grut part fan it leger ferlern gie, arrivierre hy op de [[Poflakte]] yn Noard-Itaalje. Ynearsten brocht hy de Romeinen in tal ferskriklike nederlagen ta, wêrûnder de [[slach by de Trebia]], de [[slach by it Trasimeenske mar]] en benammen de [[Slach by Cannae]], dêr't 8 [[legioen]]en ferneatige waarden en 48.000 Romeinen yn sneuvele. Hannibal wie op dat stuit net te ferslaan en op grûn fan syn oerwinnings hat er letter it predikaat fan ûnbeslist en superieur veldheerfjildhear krige. Wat lykwols ek bydroech oan syn suksessen wie it feit dat guons fan de bûnsmaten fan Rome yn Itaalje en de pas feroverde Gallyske gebieten op de Poflakte de strange Romeinske oerhearsking sêd wienen en oerrûnen nei de Kartagers.
Rome stie nei de ramp by Cannae yn [[216 f. Kr.]] oan de rân fan de ôfgrûn. Neffens Titus Livius soe de kommandant fan de ruterij Hannibal advisearre hawwe om fuortendaliks troch te setten nei Rome. Mar fanwege it hege tal ferwûnen en deaden yn it Kartaagske leger, kearskeas Hannibal foar in oare strategy. Utsein de stêden [[Capua]] en [[Tarente (stedstêd)|Tarente]] bleau it meastepart fan de Italjaanske stêden trou oan Rome.
== Omkear yn de kriich ==
DeOp Romeinenadvys besloten toen, op advies vanfan de veteraanfeteranen uitút de [[EersteEarste PunischePunyske oorlogOarloch]] [[Quintusbeneamd Fabiusde MaximusRomeinske Cunctatorsenaat [[Kunktator]] (zijnút bijnaamhar ''Cunctator'',midden betekent de Aarzelende), die door deas [[Senaatdiktator]] (Romelieder)|senaat]]. Kunktator totmakket fan [[dictatorSkipio (Rome)|dictatorAfrikanus]] werdsyn gekozen,wichtichste engeneraal. zijnDe belangrijkstetaktyk generaaltsjin [[Publiusde CorneliusKartagers Scipioferoaret. AfricanusNet maior|Publiuslanger Cornelius Scipio]],wurdt Hannibal niet meerstreekrjochts rechtstreeksoanfallen, aanmar tesyn pakkenbasis maaryn zijnSpanje basiswurdt init Hispaniadoel, tedêr't veroveren,hy waarsyn zijn versefarske troepen en voorradenfoarrieden fan vandaanwei kwamenhellet. DitSkipio laatstewurdt werdmei dedizze taak vanbelêste Scipio.en Nanei eenin aanvankelijkynearsten aarzelendwifeljend offensiefoffinsyf kwamkomt de veroveringferovering hiervangoed op ganggong. De Carthaagsebefelhawwers bevelhebbersfan inde Kartagers yn HispaniaSpanje warenwienen nietnet zosa briljant alsas [[Hannibal Barkas]] en ScipioSkipio wist de onderlingeûnderlinge onenighedenûnienigens vanfan diedy bevelhebbersbefelhawwers en eenin opstandopstân bijby hunharren NumidischeNumidyske bondgenotenbûnsmaten uitút te buitenbûten. BovendienBoppedat haddenhienen de Romeinen nogalnochal wat successukses metmei hetit voorfoar zichhar winnen vanfan de IberischeIberyske bondgenotenbûnsmaten vanfan de CarthagersKartagers.
In Italië begonnen de Romeinen ondertussen een uitputtingsoorlog; ze vermeden rechtstreekse confrontaties en legden zware straffen op aan 'verraderlijke' steden en bondgenoten en verleenden steun aan steden die veelal tevergeefs belegerd werden door Hannibal. Aan het belegeren van de stad Rome is hij nooit toegekomen. In de loop van 15 jaar drongen de Romeinen Hannibal uiteindelijk in het defensief, vooral toen hij afgesneden raakte van Hispania en Carthago. Na de beslissende Romeinse overwinning in de [[Slag bij Ilipa]] in Hispania, in [[206 v.Chr.]], staken de Romeinen over naar [[Africa]], versloegen een Carthaags leger in de [[Slag bij de Bagradas (203 v.Chr.)|slag bij de Bagradas]] en omsingelden de stad Carthago. De Carthaagse elite besloot om te onderhandelen met de Romeinen en riep ondertussen Hannibal terug naar Afrika. Hij werd echter dichtbij zijn vaderstad verslagen in de [[Slag bij Zama Regia]]. Carthago besloot toen echte vredesonderhandelingen te beginnen. Hannibal was gedwongen te vluchten naar Syrië. Hij werd de rest van zijn leven achtervolgd door de Romeinen, totdat hij in [[Bithynië]], ver van zijn vaderstad in 183 v. Chr. zelfmoord pleegde om gevangenneming door de Romeinen te voorkomen.
Carthago's invloed werd door het vredesverdrag beperkt tot de Noord-Tunesië en moest zich onder het bewind van de Romeinen schikken, hetgeen betekende dat zij zich niet eens mochten bewapenen tegen hun voormalige Numidische bondgenoten, die waren overgelopen naar de Romeinen.
Yn Itaalje sette de Romeinen ûnderwilens in útputtingskriich útein. Se mije streekrjochtse konfrontraasjes mei it leger fan Hannibal en lizze swiere straffen op oan de 'ferriedlike' stêden en bûnsmaten en ferline stipe oan stêden dy't almeast fergees waarden belegere troch Hannibal, dy't oan in belis fan de Romeinske haadstêd nea takaam wie. Yn de rin fan 15 jier kriichfieren krongen de Romeinen Hannibal lang om let yn it definsyf, fral doe't hy fan Spanje en Kartago ôfsneden rekke. Nei de beslissende oerwinning fan de Romeinen yn de [[Slach by Ilipa]] in Spanje, yn [[206 f. Kr.]] wienen de rollen omkeard. De Romeinen stutsen oer nei [[Afrika]] en fersloegen it Kartaagse leger yn in twatal slaggen en omsingele de stêd Kartago.
De Romeinse senator [[Marcus Porcius Cato Censorius maior|Cato]] ([[234 v.Chr.|234]] - [[149 v.Chr.]]) vond het gevaar van Carthago, ondanks deze nederlaag, nog steeds zo groot dat hij elke redevoering voor de Romeinse senaat eindigde met de zin: "[[Ceterum censeo Carthaginem esse delendam|En overigens blijf ik van mening dat Carthago vernietigd moet worden]]". Cato kreeg uiteindelijk zijn zin in de [[Derde Punische oorlog]], waarbij Carthago verwoest werd, al heeft hij het einde van die oorlog niet mogen meemaken.
== Ein fan de Kriich ==
De Kartaagske elite besiket te ûnderhanneljen mei de Romeinen mar rôp ûnderwilens ek Hannibal nei Afrika werom. Tichteby de haadstêd waard hy lykwols ferslein yn de [[Slach by Zama Regia]]. Troch dizze lêste nederlaach waarden de Kartagers twongen om echte fredesûnderhannelings te begjinnen. Hannibal flecht fuort nei Syrje en waard de rest fan syn libben troch de Romeinen efterfolge, oant hy yn [[Bitynje]], fier fan syn heitelân yn 183 f. Kr. himsels te koart die om finzennimming troch de Romeinen te foarkommen.
De oarloch wie troch Kartago ferlern en har ynfloed stevich beheind. Allinnich Noard-Tuneezje bleau fan de Kartagers en sy moasten har ûnder it bewâld fan de Romeinen skikken. Sels in eigen leger mochten sy net langer hawwe.
De Romeinske senator [[Markus Porsius Kato Sensorius major|Kato]] ([[234 f. Kr.|234]] - [[149 f. Kr.]]) fûn it gefaar fan Karatago, nettsjinsteande dizze nederlaach, noch hieltyd sa bot dat er elke redefiering foar de Romeinske senaat einige mei de sin: "En trouwens ik bleau de miening tadien dat Kartago ferneatige wurde moat". Kato krige lang om let syn sin yn de [[Tredde Punyske oarloch]], dêr't Kartago by ferwoaste waard.
[[Kategory:Romeinske oarloch]]
| 