Sjoernalist: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
J'88 (oerlis | bydragen)
No edit summary
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
stred
Rigel 1:
[[Ofbyld:Vladimir Putin 26 May 2002-10.jpg|thumb|right|250px|''De parse yn petear mei de Russyke presidint [[Vladimir Poetin]] en de Finske presidint [[Tarja Hallonen]].'']]
 
In '''sjoernalist''' is immen dy’t him dwaande hâldt mei de [[sjoernalistyk]], oars sein, hy is ferantwurdlik foar it gearstallegearstallen en ferspriedefersprieden fan ynlichtingenynljochtingen oer ûnder mear nijsbarren, minsken, trends en maatskiplike kwestjes. In sjoernalist garret feiten foar it algemien belang oer barrendingen dy’t krekt bard binne en ûndersiket of analysearret dy en makket dêrfan meastal in ferslach dat hy publisearret yn in aktueel nijsmedium. In sjoernalist wurdt faak sjoen as de útfierder fan in [[frij berop]], dat wol sizze dat hy of sy faak arbeidet fan in djippere motivaasje út dy’t losstiet fan in direkte oanstelling of opdracht, te fergelykjefergelykjen mei it wurk fan bygelyks in [[arts]] of in [[preester]]. Sjoernalisten winskje lykas dizze groepen te beskikkebeskikken oer in wettich erkend [[beropsgeheim]].
 
== Etymology ==
Yn de iere [[19e ieu]] hat in sjoernalist immen west dy’t foar in [[krant]]e skreaun. Mar yn de rin fan de [[20e ieu]] waard it wurd ek keppele oan minsken dy’t foar [[tydskrift]]en dwaande wienenwiene of dy’t foar de [[radio]] of [[televyzje]] arbeiden. Yn de ôfrûne tweintich jier hawwe sjoernalisten ek wurk ferset op it [[ynternet]].
 
== Algemien ==
Eltsenien dy’t oan sjoernalistyk docht kin him yn [[Nederlân]] sjoernalist neame, nettsjinsteande foar hokker medium hy of sy wurket en of it betelle bardwurd of net. Dêr stiet tsjinoer dat in soad organisaasjes, wêrûnder de oerheid, beskate easken stelle oan sjoernalisten. Dat is bygelyks it besit fan in polysjeperskaartpolysjeparsekaart of yn elts gefal in gewoane [[perskaartparsekaart]] foar it besykjebesykjen fan rampgebieten, akkreditaasje by de [[Twadde Keamer]] foar tagong ta it Keamergebou en sok soartesoksoarte saken. Ek it Nederlânske fakbûn fan sjoernalisten, de [[Nederlânske Feriening fan Sjoernalisten]] (Nederlandse Vereniging van Journalisten, NVJ), hat beskate easken foar harrenhar stipers.
 
Sjoernalisten fan gruttere kranten en programmenprogrammas wurkje benammen yn leantsjinst, mar in soad sjoernalisten arbeidzje [[freelance]].
 
It wurk fan in [[ferslachjouwer]] wurdt troch in [[redakteur]] of [[einredakteur]] bewurke foardat it publisearre wurdt. Elts medium hat hjirfoar harrenhar eigen manear. Op in soad lytsere kranteredaksjes falle de funksjes fan ferslachjouwer en redakteur gear. De einferantwurdlike oer de hiele sjoernalistike ynhâld fan de publikaasje falt ûnder in [[haadredakteur]]; de einredakteur is meastentiids dy persoan dy’t de aktueel útbrochte edysje goedkart.
 
== Beropsorganisaasjes ==
Yn Nederlân kin elts artikel dat produsearre wurdt troch in sjoernalist neisjoen wurde troch in ûnôfhinklike kommisje dy’t dêr bûten stiet. Yn Nederlân bardbart dat troch de [[Rie foar de Sjoernalistyk]]. Eltsenien dy’t him troch in artikel beneidield field, kin nei dizze rie gean. Mar de rie hat gjin twingende middels om te straffen.
 
Foar de sjoernalisten sels is dêr de [[Nederlânske Feriening fan Sjoernalisten]], it âldste fakbûn fan Nederlân. Studinten sjoernalistyk, sjoernalisten yn leantsjinst, selsstannigen en foarljochters kinne lid wurde fan it bûn.
 
Ek is erder it [[Nederlânsk Selskip fan Haadredakteuren]] (Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren), it is in oerlisorgaan fan de haadredakteuren fan Nederlânske kranten, tydskriften, parseburo’s, radio- en televyzjeprogrammen en hiemsiden. Dizze organisaasje hat der ûnder oare foar soarge dat der in gedrachskôdegedrachskoade foar Nederlânske sjoernalisten is.
 
Ynternasjonaal is der de organisaasje [[International Federation of Journalists]].
 
== Oplieding ==
Yn Nederlân binne der [[Heger Berops Underwiis|HBU]]-stúdzjes sjoernalistyk yn [[Rotterdam]], [[Swol]], [[Tilburch]], [[Utert (stêd)|Utert]], [[Ede]] en [[Amsterdam]]. Yn Amsterdam heardis de oplieding Nijs en Media. Alhoewol’t by it meastepart de stúdzje fjouwer jier duorret, kinne studinten oan de stúdzjes yn Rotterdam, Utert en Swol de stúdzje yn trije jier dwaan, de saneamde ‘fersnelde rûte’.
 
Nei it klear krijen fan dizze bachelor oplieding krijt de persoan de ynternasjonaal werkenbere graad Bachelor of Journalism (BJ). Tsjintwurdich is it yn Nederlân ek mooglik om in universitêre ferfolchstúdzje te dwaan yn de sjoernalistyk oan de [[Erasmus Universiteit Rotterdam]], de [[Universiteit fan Amsterdam]], de [[Frije Universiteit Amsterdam]], de [[Universiteit Leien]], de [[Universiteit Utert]] of de [[Ryksuniversiteit Grins]], alle liedzjende ta de universitêre graad Master of Arts (MA). Ek in tal hegeskoallen yn Nederlân biede ferfolchstúdzjes oan, mar dizzen liede ta de profesjonele Master of Journalism (MJ). Dizze masterstúdzjes wienen earder al yn oare lannen mooglik.
 
== Soarten sjoernalisten ==
Sjoernalisten kinne yndield wurde nei medium: skriuwende pers, foto, televyzje, radio, ynternet. Ek kin ûnderskied makke wurde nei de manear fan arbeidzjen of funksje, en nei ûnderwerp of spesjalisaasje.
 
[[Ofbyld:Journalisten.jpg|thumb|right|250px|''Fotosjoernalisten'']]
Rigel 58:
*[[Wittenskip]]
 
== Keppelings om utens ==
*{{en}}[http://www.ifj.org Ynternasjonale Federaasje fan Sjoernalisten]
*{{nl}}[http://www.villamedia.nl Nederlânske Feriening fan Sjoernalisten]