Noard Rona: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
fan en:
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Ofbyld:VK NorthRona.PNG|thumb|250px|Lokaasje Noard Rona]]
[[Image:Cave on North Rona.jpg|thumb|300px|Cave on North Rona]]
'''Rona''' (Rònaigh) is in fier bûtenút lizzend [[Skotlân|Skotsk]] eilân yn de noard[[Atlantyske Oseaan]]. Rona wurdt ek faak oantsjut as '''Noard Rona''' om ûnderskied te meitsjen mei [[Súd Rona]] (in oar eilântsje yn de [[Binnen Hebriden]]). It hat in oerflak fan 109 ha en it heechste punt is 108 m <ref>Boyd (1986) s. 119 seit 116 meter en in oerflak fan 120 ha.</ref>
 
Rona leit 71 noard noardeast fan ''Butt of Lewis'' en 18 km be-easten [[Sula Sgeir]]. It is it fierst bûtenút lizzende Britske eilân dat langere tiid bewenne west hat. It is ek de neiste buoreilân fan de [[Faeröe eilannenFaeröer]](eilannen). Omdat it sa lyts is en sa fier út de kust leit komt it faak net op kaarten fan it Feriene Keninkryk foar.
 
==Skiednis==
Rona soe it wenplak west hawwe fan [[Sint Ronan]] yn de [[8e ieu]]. It eilân wie bewenne oant koart nei 1685. Doe is de befolking fan 30 minsken stoarn nei in ynfaazje fan [[rat]]ten, fermoedlik de Swarte Rat (''Rattus rattus''), dy't fan in fergien skip kaam wiene. De ratten frieten de nôtfoarrie op dat it kin kin wêze dat de minsken doe ferhongere binne, hoewol't de pest harres der ek ta dien hawwe kind. Men wit dat der dat jier gjin skippen it eilân oandien hawwe. De ratten binne sels dêrnei ek ferhongere omdat hja út reden fan de hege weagen net by it iten oan de wetterline komme koenen. <ref>Fraser Darling & Boyd (1969) sd. 73-74.</ref>
 
ItRona wasrekke resettledopnij bewenne, butmar againyn depopulated1695 byek aroundal 1695wer inûntfolke, somenei sortin oftragysk boatingboatûngemak tragedy,waard afterornearre. Doe whichwiene it remainedallinne homenoch toharders aen successionharren ofhúshâlding shepherdsdy't anddêr their familiestaholden, untiloant 1844, whendoe itwaard wasRona deserted.foar altyd ferlitten. [[Sir James Matheson]], who boughtdy't Lewis inyn 1844, offeredkocht thehie, islandbea tooan theom Governmentfan forRona usein asstrafkoloanje ate penal settlementmeitsjen. TheIt offerregear wegere it wasoanbod refusedlykwols.
 
Rona bleau ûnbewenne, útsein fan de skiep fan de boeren fan it eilân Lewis en útsein fan in koart skoft yn 1884–85. Yn juny 1884 setten twa manlju fan Lewis, Malcolm MacDonald en Murdo Mackay, ôf nei Rona om op harren skiep dêr te passen. It praat gie dat hja skeel hiene mei de dûmny fan de peatslike tsjerke. Yn augustus wie alles noch inoarder mei de manlju fernijden seelju dy't dêr west wiene; hja wegeren ek om mei werom nei Lewis. Yn april 1885 die lykwols bliken dat hja siik wurden wiene en yn de winter al stoarn wiene.
Although farmers from [[Lewis]] have continued to graze sheep on Rona ever since, the island has remained uninhabited, apart from one brief and gruesome episode in 1884–85. In June 1884, two men from Lewis, Malcolm MacDonald and Murdo Mackay, having reportedly had a dispute with the minister of their local church, went to stay on Rona to look after the sheep. In August, boatmen who had called at the island reported that the men were well and in good spirits, and had refused offers to take them back to Lewis. In April 1885, the next people to visit Rona made a grim discovery: the bodies of the two men from Lewis, who, a post-mortem subsequently showed, had fallen ill and died during the winter.
 
DuringYn de [[Earste Wrâldkriich]], thelei de kaptein commanderfan ofde Dútske U-boat [[Unterseeboot 90 (1917)|''U-90'']], Walter Remy, stopped his submarine at Northit Ronawaar duringit eachtaliet, ofby hissyn wartimepatrûljes patrols,oan weatherby permitting,Noard andRona. sentDe crewmenbemanning ontoskeat thedêr islanddan toskiep shootom sheepsa tooan obtainfask ''mutton''fleis for on-boardte consumptionkommen.<ref>Gleaves( 1921) p. 219.</ref>
 
TheIt islandeilân waswaard occupiedek temporarilynoch intydlik 1938-1939bewenne bytroch authorskriuwer anden conservationistnatoerbeskermer [[Frank Fraser Darling]] withen hissyn wifehúshâlding Bobbieyn and1938/39. theirHja sonbustudearren Alasdair,dêr while they studied thede [[GreyGrize Sealseehûn]]s anden the breedingde [[seefûgel]]s dy't dêr briede.
 
TheIt islandeilân stilldraacht boastsnoch thehieltyd [[Celticde Christianity|Celt]]icruïnes ruins offan St Ronan's Chapelkapel. ItEigner is owned by [[''Scottish Natural Heritage]],''. andFierder managedis asRona ain [[naturenatuerreservaat reserve]],út forreden itsfan importantde [[greywichtige seal]]koloanjes andseefûgels en Grize Seehûnen dy't seabirdit colonieshat. Rona anden [[Sula Sgeir]] formbinne thede mostminst remotebesochte andnatuergebieten least-visited National Nature Reserve infan BritainBrittanje.<ref>[http://www.snh.org.uk/publications/on-line/designatedareas/nnrs/RonaSulaSgeir/rona.asp Scottish Natural Heritage - ''In the Lap of Wild Ocean'']. Retrieved 28 June 2007</ref>
 
TheRona islandhat hostsin anautomatysk automaticljochtbeaken lightdat beacon,op remotelyôfstân monitoredbeheard bywurdt thetroch [[de ''Northern Lighthouse Board]]''.<ref>[http://www.geo.ed.ac.uk/scotgaz/features/featurefirst1967.html] Overview of North Rona, yn de Gazetteer for Scotland, 2007-12-15</ref>
 
==Referinsjes==
 
==References==
* Boyd, John Morton (1986) ''Fraser Darling's Islands''. Edinburgh University Press. ISBN 0-85224-514-9
* Fraser Darling, F. & Boyd, J.M. (1969) ''Natural History in the Highlands and Islands.'' London. Bloomsbury.
 
== Keppelings om utens==
* [http://www.jncc.gov.uk/protectedsites/SACselection/sac.asp?EUCode=UK0012696 ''North Rona - Special Area of Conservation'']
* [http://www.nnr-scotland.org.uk/reserve.asp?NNRId=4 ''Rona and Sula Sgeir - Scotland's National Nature Reserves'']
* [http://www.charles-tait.co.uk/library/westernisles/outliers/rona/index.htm Charles Tait, fotfoto's fan Noard Rona]
 
{{boarnen|boarnefernijing=