Aldehou (toer): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
B. (oerlis | bydragen)
LNo edit summary
B. (oerlis | bydragen)
LNo edit summary
Rigel 3:
 
== Skiednis fan de tsjerke ==
Op it plein[[Aldehouster Tsjerkhôf]] yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]], dêr't no de '''Aldehou''' stiet, stie sa likernôch om alvehûndert hinne in tufstiennen - dowestienendowestiennen hiet dat doe - tsjerke, dy't yn 'e [[13e ieu]] opfolge wurde soe troch it gruttere, út reade [[âlde friezen]] opboude tsjerke. Men kaam lykwols net fierder as it yngraven fan it [[fûnemint]].
 
Earst doe't yn [[1435]] de doarpkes [[OldehoveAldehou (doarp}]], [[NijehoveNijehou]] & [[Hoek]] by mekoar rekken en sa de stêd Ljouwert ûntstie, kaam der al moai fluch ferlet fan in mânsker godshûs. Sa kaam der in trijebeukige, oan [[Sint Vitus]] wijde [[basilyk]] ta stân, dy't brûkt is oant [[1580]], doe't er by de [[reformaasje]] yn't ûnnut steld waard. De muorren dêrfan hawwe it lykwols noch oant [[1706]] ta útholden.
 
== Skiednis fan de toer ==
Rigel 11:
De Ljouwerters woene lykwols mear: se woene krekt sa'n hege toer bij harren nije tsjerke, as dy't de [[Grins (stêd)|Grinzers]] yn'e jieren 1469-1482 krigen hiene. Der waard sadwaande in aksje op tou set en út hiele Fryslân reinde it jild.
 
En sa waard it dan in feit, dat it stêdsbestjoer fan Ljouwert en de [[tsjerkefâden]] fan [[Oldehove]]Aldehou oan boumaster [[Jacob van Aaken]], it bouwenbouen vanfan in nije toer en tsjerke te Aldehou gunden. AsDe deihier krigefan dizze boumaster wie acht stuorren deis, frij wenjen en foar it seis jier duorjen fan de bou "een eerlijk nieuwe kleed" it jier.
=== Bou fan de toer ===
Boumaster van Aaken hie sin oan't kerwei en, sa'tsette it doe brûkme wie, waardútein mei it fundearjen begûnfûndearjen. Boumaster van Aaken wie fan heit op soan in hurde undergrûnûndergrûn wend en it bouwenbouen op de Fryske [[klaai]] wie foar him sundersûnder mis in besykjen, in eksperiment. HijHy liet in grutte djippe kûle grave, dêr't er oan't op in djipte fan 1,15 meter bar om bar hurde kalk en taaie klaailagen yn smiet. En saDoe koe begûnin begjin makke wurde mei it bouwenbouen fan 'e toer. Om elts risiko utút'e wei te gean krige de Aldehou in brede foet, fersterke fan acht frij fier útboude steunbearen. Eins soene op dizze útsteksels bylden van [[Hilligen]] en [[Ingels]] set wurde, mar dat is der nea van kommen.
 
Al dizze maatregels hawwe lykwols neat úthelle, want de toer begûn al nei it noardwesten te fersakjen doe't er nog mar tsien meter heech wie. Neffens minsken dy't it witte kinnen is de treptoer mei 127 sânstienen trêden, dy't tsjin de noardwestlike steunbear boud is, tegearre mei it gewicht de reden fan it fersakjen, wêrtroch de Aldehou sa'n 1 meter 68 út it lead stiet.
Rigel 20:
Jacob van Aaken hat it foltôgjen fan de bouwwurken net belibje mocht, want trije jier nei it begjin fan it wurk is er ferstoarn.
 
De nije boumaster waard [[Cornelis Frederiks]]. Hij hat der mar ien jier oan arbeidzje mocht, doe waard it bouwwurk stillein en bleauwen de Ljouwerters sitten mei de net ôfboude toer mei it útsûnderlik skaaimerk dat dy toer út it lead stie. Dit lêste is net hielendal wier, want it fersakjen waard opheind, troch geregeldwei op'e nij op't sjitlead fierder te mitseljen, en sadwaande waard de toer net allinne [[skean]], mar ek [[krom]].
 
De bou waard stillein om't de Lege Lannen ûnder ynfloed fan de lear fan [[Maarten Luther]] kamen. De Aldehou wie de tsjerketoer fan de [[Roomsk Katolike]] [[Sint Vitustsjerke]], dat men krige foar de bou gjin jild mear.
Rigel 29:
De lêste [[restauraasje]] oant no ta, begûn op [[4 juny]] [[1997]], en op [[23 jannewaris]] [[1998]] is de toer offisjeel yn gebrûk nommen as [[skaaimerk]] fan de stêd Ljouwert en as [[útsjochtoer]].
 
De [[restauraasje]] hat gâns jild, muoite, ymprovisaasje en ymprovisaasjetalint ferge, mar deit fertutenhat binnenwol der wolfertuten neffensdien. It Ljouwerter [[monumint]] stiet der wer heech en kant bij.
 
==De klokken fan de Aldehou==
Rigel 36:
 
=== De Lytse Klok yn'e Aldehou ===
Getten yn 1637 yn'e selde jitterij. de eardere tsjerke fan NijehoveNijehou, dy't doe yn eigendom wie fan'e opvolger fan [[Hans Falck]]: [[Jacob Noterman]] (gewicht 2000 kg)
 
==Technyske feiten==