Jakobus Arminius: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rigel 4:
 
== Libben ==
OpDoe't hetJapik momentberne van zijn geboortewaard, waswie zijnsyn vaderheit, diedy't wapensmid waswie, al overledenferstoarn. Jacobus Arminius werdward opgevoedgrutbrocht doortroch [[Theodorus Aemilius]], eenin priesterpryster metmei [[protestant]]seske sympathieënsympatyen. OmstreeksOm [[1572]] hinne (hetit jaarjier dat Oudewater veroverdferôvere werdwaard doortroch de opstandelingenopstannelingen) verhuisdeferhuze Arminius metmei Aemilius naarnei [[UtrechtUtert (stadstêd)|UtrechtUtert]]. WaarschijnlijkIt studeerdehat alle wierskyn dat Arminius daardêr aanoan de Hieronymusschool studearre. NadatNeidat Aemilius inyn [[1574]] of [[1575]] overleedstoar, kwamkaam Arminius inyn'e contactkunde metmei de [[wiskunde|wiskundige]] [[Rudolph Snell|Rudolphus Snellius]], diedy't ookek uitfan Oudewater kwamkaam. Snellius liet Arminius studerenstudearje inyn [[MarburgMarburch]], waardêr't Snellius hoogleraarheechlearaar waswie. In [[1576]] schreef Arminius zich als student [[Zeven vrije kunsten|vrije kunsten]] en theologie in aan de (pas opgerichte) [[Universiteit fan Leieen]]. Tijdens zijn studie viel hij zo op, dat hij van het [[gilde (beroepsgroep)|kramersgilde]] van [[Amsterdam]] een beurs kreeg om verder te studeren in [[Genève (stad)|Genève]]. Arminius studeerde daar onder de opvolger van [[Kalvijn]], [[Theodorus Beza]]. Na zijn studie in Genève (waarbij hij enkele semesters in [[Bazel (Zwitserland)|Bazel]] doorbracht), reisde hij in [[1586]] naar [[Itaalje]]. In [[1587]] werd hij beroepen als predikant in Amsterdam.
 
In [[1588]] werd Arminius bevestigd als predikant van de [[Oude Kerk (Amsterdam)|Oude Kerk]]. In Amsterdam trouwde Arminius in [[1590]] met Lijsbet Reael (1569-1648). Vanaf [[1591]] werd Arminius aangevallen door zijn collega-predikant [[Petrus Plancius]], vanwege Arminius' vrije interpretatie van de [[predestinaasje]] (goddelijke uitverkorenheid). In [[1593]] werd hun ruzie gesust.
 
In [[1603]] werd Arminius [[hoogleraar]] theologietheology te LeidenLeien. Zijn collega-hoogleraar [[Franciscus Gomarus]] protesteerde hier heftig tegen. Vrijwel direct, in [[1604]], kwamen de hoogleraren met elkaar in botsing. Hun conflict draaide om de rechtvaardigingsleer en het daaraan grenzende leerstuk van de predestinatie. Voor Arminius was het geloof van een mens tot op zekere hoogte voorwaarde voor het vergevend oordeel waarin God die mens 'rechtvaardigt', d.w.z. rechtvaardig verklaart. Het geloof is geen voldoende, maar wel een noodzakelijke voorwaarde voor Gods vergeving. Voor Gomarus was de rol van het geloof hier louter een instrumentele: het was de door de Geest gewekte aanvaarding door een mens van Gods rechtvaardigend oordeel. Als Gods vergeving in alle opzichten aan het geloof voorafgaat (zoals Gomarus dacht), is het een logische volgende stap om daarbij te onderstrepen: dit oordeel en het besluit om een mens tot geloof daaraan te brengen zijn bij God niet opeens opgekomen, maar vormen zijn verkiezing van eeuwigheid. Als men (met Arminius) de vrije keuze voor het geloof onderstreept, moet men Gods eeuwig raadsbesluit ook als mede afhankelijk van deze menselijke keuze opvatten. Zo komt men van de rechtvaardigingsleer als vanzelf op de predestinatieleer. Deze verschuiving heeft zich in de discussie tussen arminianen en gomaristen inderdaad voltrokken. De Amsterdamse predikant Plancius mengde zich in de strijd en koos partij voor Gomarus. Al snel groeide het religieuze meningsverschil uit tot een nationale, politieke strijd. In [[1607]] werd een commissie in het leven geroepen die het conflict moest beslechten. Pas in [[1618]] zou tijdens de [[Synode van Dordrecht]] besloten worden dat de leer van Gomarus de leer van de Gereformeerde Kerk was.
 
[[Ofbyld: Steen Arminius.jpg|left|thumb|Tinkstien foar ''Arminius'' yn de Pieterstsjerke te Leien.]]
[[Ofbyld: Steen Arminius.jpg|left|thumb| Gedenksteen voor Arminius inde [[Pieterskerk (Leiden)| Pieterskerk]] te Leiden.]]Om het conflict te stoppen werden Arminius en Gomarus opgeroepen voor het [[Hof van Holland]] en de [[Staten van Holland]] te verschijnen. Dit loste niets op. In [[1609]] belegden de Staten van Holland een nieuwe zitting om de theologen bij elkaar te brengen. Jacobus Arminius moest deze zitting wegens ziekte verlaten: hij stierf op ongeveer vijftigjarige leeftijd in Leiden in oktober van dat jaar en werd in de [[Pieterskerk (Leiden)|Pieterskerk]] begraven.<ref>[[Carl Bangs]], ''Arminius'' (1e druk), Nashville/NewYork 1971, p. 331</ref> Zijn volgelingen, die zich [[remonstranten]] noemden, werden na de Synode van Dordrecht uit de Gereformeerde Kerk gezet en richtten in september 1619 de Remonstrantse Broederschap op.
 
== Teology ==