Rasseskieding: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rigel 1:
{{wurk}}
 
[[Ofbyld:1943 Colored Waiting Room Sign.jpg|thumb|200px|Bordje in de Verenigde Staten uit 1943.]]
'''Rassesegregaasje''' of '''rasseskieding''' is in yn de wet fêstleine foarm fan [[diskriminaasje]] op basis fan [[ras]], wêrby't ferskillende rassen fan elkoar skieden wurde. Dizze foarm fan segregaasje kin in geografysk karakter hawwe, mar wurdt faak trochfierd mei spesjale foarsjennings (as [[ûnderwiis|skoallen]]) en wetjouwing foar de ferskillende groepen dy't skieden wurde moatte yn de mienskip.
 
Rasseskieding is yn in protte kultueren bard, mar kin dochs gjin algemien ferskynsel neamd wurde. Multikultuerele mienskippen sa as it [[Romeinske Ryk]] stiene bekend om it fersmiten fan segregaasje. De measte maatskippijen fan no ferbiede [[rasisme]] troch middel fan [[boargerrjochten]] of keure it ôf.
 
== Nazi-Dútslân ==
Yn it [[nazi]]styske bewâld yn [[Dútslân]] waarden de [[Rassewetten fan NeurenbergNeurenberch]] oannomd, dy't [[joaden]] yn de [[1930|jierren '30]] ta in ôfskieden befolkingsgroep makken. Fan doe ôf wie it joaden ("[[Untermensch]]en") net mear tastien om mei [[Aryske ras|Aryske]] Dútsers ("[[Übermensch]]en") te trouwen. De oerheid fan [[Poalen]], nei de besetting fan [[1 septimber]] [[1939]] ferdielde har befolking yn in oantal groepen, elts mei har eigen rjochten, fiedselbonnen, iepenbier ferfier en soks. De hiërargy wie sa:
# Dútske steatsboargers (''Reichsdeutsche'')
# Dútsers fan bûten Dútslân (''Volksdeutsche'')
Line 19 ⟶ 17:
 
== Feriene Steaten fan Amerika==
Yn de [[Feriene Steaten]] bestie in lange tradysje fan '''rasseskieding'''; dy wiene regele yn de saneamde [[Jim Crow-wetten]]. Wetjouwing dy't it neiteam fan [[Afrika]]anske [[slavernij|slaven]] beheiningen oplei waard yn de desennia nei de [[Amerikaanske Boargerkriich]] ynfierd, benammen yn de súdlike sreaten. Dy wetjouwing waard yn [[1964]] mei de [[Civil Rights Act of 1964|Civil Rights Act]] ôfskaft. Oant dy tiid moasten swarten op in protte plaaken nei aparte restaurants, iepenbiere toiletten en skoallen. Guon steaten hienen sels wetten dy't it swarten ferbea om mei blanken te trouwen. Ek it [[leger]] hie aparte divyzjes foar swarten.
 
Nei de oanfal fan [[Japan]] op de Amerikaanske marinebasis [[Pearl Harbor (marinebasis)|Pearl Harbor]] op [[Hawaï]] waarden in protte Japanners of harren neiteam fêstset yn konsintraasjekampen. Nei de kapitulaasje fan Japan yn [[1945]] waard de rop fan Afro-Amerikanen om ôfskaffing fan de rasseskieding hieltyd lûder. President [[Harry Truman]] tekene yn [[1948]] in wet dy't segregaasje yn it leger einige. Boargerrjochte-aksjefierders sa as [[Rosa Parks]] en [[Martin Luther King jr.]] en organisaasjes sa as de [[NAACP]] besochten de wetlik fêstleine rasseskieding ôf te skaffen; dat slagge úteinlik yn [[1964]], doe't de ''Civil Rights Act'' alle segregaasje ferbea. Teoretysk hawwe alle Amerikaanse steatsboargers no rjocht op deselde foarsjennings, mar guonts sjogge de [[Patriot Act]] fan [[2002]] as in diskriminearjende wet.
 
HoewelHoewol't hetit Federale HooggerechtshofHeechgerjochtshôf inyn de zaaksaak ''[[Brown vs.tsjin Board of Education]]'' inyn [[1954]] segregatiesegregaasje op openbareiepenbiere scholenskoallen verboodferbearn hat, zijnbinne nognoch nietnet alle scheidendeskiedingswetten wettenopnij herschrevenskreaun. De [[Grondwetgrûnwet vanfan Alabama]] stelthat it noch noghieltyd steedsoer dat "Aparte scholenskoallen zullensile wordenoprjochte opgerichtwurde voorfoar blanke en zwarteswarte kinderenbern, en geenin kindbern vanfan hetit eneiene ras ismei toegestaannet naarnei eenin schoolskoalle vanfan hetit andereoare ras te gaan". DezeDizze wetgevingwet kankin echterlykwols niet meer in denet praktijkmear wordentapast gebrachtwurde.
 
==Súd-Afrika==
Bijna een halve eeuw, vanFan [[1948]] totoant [[1994]], bestondbestie inyn [[Súd-Afrika]] de [[apartheid]]. De blanke regering, die maar een klein deel van de bevolking vertegenwoordigde, bouwde aan een strikt doorgevoerde rassenscheiding. Zwarten mochten niet op de parkbankjes zitten of op bepaalde plekken wonen of werken. De [[Feriene Naasjes]] noemdenneamden de Apartheid eenin "misdaadmisdie tegentsjin de mensheidminskheid".
 
== Literatuer ==
Line 37 ⟶ 35:
 
== Keppelings om utens ==
*{{en}} [http://mumford1.dyndns.org/ GeschiedenisSkiednis vanfan rassenscheidingrasseskieding inyn de VerenigdeFeriene StatenSteaten]
*{{en}} [http://www.crusader.net/resources/election.html FAQ vanfan eenin blanke segregatiesegregaasje-beweging]
 
[[Kategory:Súd-Afrika]]