Sâltkamp: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
→Keppeling om utens: kepp. |
No edit summary |
||
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Ofbyld:Sâltkamp Reitdjip.JPG|thumb|right|250px|''Reitdjip mei Sâltkamp op de eftergrûn'']]
[[Ofbyld:Herfoarme tsjerke Sâltkamp.JPG|thumb|right|250px|''Herfoarme tsjerke'']]
'''Zoutkamp''' ([[Grinslânsk]]: ''Zoltkamp'' of ''Soltkamp'') is in [[doarp]] yn de gemeente [[De Marne (gemeente)|De Marne]] yn de provinsje [[Grinslân]] ([[Nederlân]]). It doarp hat 1.200 inwenners. De namme ferwiist nei de lizzing oan de eartiidke [[Lauwerssee]] (kamp = fjild). De ynwenners hiene eartiids de bynamme ''Skylfiskkoppen'' of ''Vlintboksems''
== Skiednis ==
=== Fort ===
De eerste vermelding van de plaats stamt uit 1418, toen de plaats '''Soltcampum''' werd genoemd. De betekenis van de naam is mogelijk afkomstig van de winning van zout uit het [[zoutveen]]. De eerste inwoners waren waarschijnlijk soldaten, die later werden gevolgd door vissers. Rond 1580, tijdens de [[Tachtigjarige Oorlog]] lag er de militaire [[Fort (vesting)|schans]] ''Soltecampe'', gebouwd aan de monding van het [[Reitdiep (rivier)|Reitdiep]] in de Lauwerszee, als bolwerk van de [[Spaanse Nederlanden]]. In de jaren daarop werden vanuit [[Friesland]], dat onder het bestuur stond van de latere [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]], door [[watergeuzen]] plundertochten uitgevoerd in de dorpen in de buurt van Zoutkamp en werden [[Warfhuizen]] en [[Zuurdijk]] in brand gestoken. In de jaren daarop werden plannen gemaakt om de forten en verdedigingswerken in [[de Ommelanden]] te heroveren om zo de stad [[Groningen (stad)|Groningen]] aan te kunnen vallen. Op [[15 oktober]] [[1589]] zeilde [[Willem Lodewijk van Nassau]] met 800 man vanuit [[Oostmahorn]] naar de ''Soltkamp'' en wist deze te veroveren tijdens de [[Slag om de Soltkamp]].
De plaats bleef daarna nog eeuwenlang een militair fort. Eind 18e eeuw, tijdens de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]], werd een versterkte kust[[batterij (militair)|batterij]] aangelegd, waardoor het bolwerk bestond uit een [[bastion]] aan de oostzijde met een batterij. In 1882 werd de militaire vesting opgeheven.
=== Fiskerij ===
De bevolking bestond lange tijd vooral uit soldaten en stond bestuurlijk gezien gedeeltelijk onder [[Vierhuizen (De Marne)|Vierhuizen]] en gedeeltelijk onder [[Houwerzijl]]. In 1835 werd er de eerste kerk gebouwd. In 1851 bedroeg de bevolking 660 inwoners. In [[1858]] werd het [[Hunsingokanaal]] gegraven en verbeterde de positie van de plaats door een verbeterde toegang voor het scheepvaartverkeer. Tot 1877 had het dorp een [[veerpont|veerverbinding]] over het Reitdiep. In dat jaar werd echter het Reitdjip tussen Zoutkamp en [[Nittershoek]] afgesloten met [[slûs|sluzen]] en kreeg het dorp een verbinding met de andere zijde in de vorm van een brug. Hierdoor verminderde tevens het isolement van het dorp.
De industrie was vooral gericht op de visserij, waarbij de vrouwen in de lokale fabrieken werkten. Rond het begin van de 20e eeuw bereikte de Zoutkampse economie haar hoogtepunt. Iets eerder, in 1883, vergingen 3 vissersschepen tijdens een zware storm, waarbij 9 mensen om het leven kwamen. Hiervoor werd later een monument opgericht op de dijk. Na 1920 begon de garnalenvisserij op te komen. Twee jaar later volgde een [[Spoar Winsum - Sâltkamp (Marnelijn)|spoorlijn naar Groningen]] voor het vervoer van zowel reizigers als vis. Tussen 1930 en 1933 werd een groot haventerrein aangelegd en werd een vishal gebouwd.
=== Twadde Wrâldkriich ===
Tijdens de [[Twadde Wrâldkriich]] werd de plaats bezet door gemiddeld 80 tot 100 Duitse troepen, waarvoor onder andere tussen de twee sluizen grote barakken werden gebouwd. Ook werd in 1942 het spoor weer opgebroken, waardoor alleen het stationsgebouw overbleef. Het reizigersvervoer, dat al in 1938 was gestaakt (afgezien van een kortstondige terugkeer in 1940), werd sindsdien verzorgd door de bussen van de Marnedienst. De kade bij het Reitdiep werd tijdens de oorlog getroffen door 2 bommen en tegen het einde van de oorlog werd de brug over het Reitdiep opgeblazen. Op 15 april 1945 werd het dorp bevrijd door [[Kanada|Kanadeeske]] troepen.
=== Ein fiskerij en Heiploeg ===
Tot [[1969]] toen de Lauwerssee werd afgesloten en [[Lauwersmar]] werd, was de plaats een [[haven|vissershaven]]. De vissersboten hadden de [[Lettercode van de thuishaven|lettercode]] ZK. In het verleden was het dé haven voor de vangst van [[garnaal|garnalen]]. Hierdoor is de garnalenverwerkende fabriek [[Heiploeg]] ontstaan, waarbij de garnalen bij de mensen thuis werden gepeld. Door de strengere hygiënische eisen die aan het thuispellen werden gesteld en de daarbij behorende kosten, wordt het pellen tegenwoordig in [[Marokko]] gedaan. Heiploeg is vanuit het centrum verhuisd naar een hypermoderne fabriek buiten het dorp, momenteel de grootste van Europa. Een visverwerkende afdeling van het bedrijf bevindt zich in de haven van Lauwersoog.
Doordat vroeger garnalen en vispuf voor de vismeel-industrie in de zon en wind werden gedroogd werd er wel gezegd "as Soltkamp nait stinkt wordt er niks verdaind" (as Sâltkamp net stjonkt, wurdt der neat fertsjinne). Tegenwoordig stinkt het in Zoutkamp niet meer.
=== Recente ontwikkelingen ===
Door de verplaatsing van Heiploeg kwam een grote ruimte vrij bij het dorpscentrum, hetgeen mede leidde tot een plan van de gemeente De Marne om het dorp te revitaliseren; er werd een deel van de vroegere vesting Soltkamp opnieuw zichtbaar gemaakt en kreeg het winkelcentrum een opknapbeurt. Verder werd de slaperdijk doorgestoken om het haventerrein (Haven Hunzegat), dat ook een opknapbeurt kreeg, nu ook vanuit het dorp bereikbaar te maken. Het havenkantoor werd daarbij ingebouwd in de dijk.
In Zoutkamp bevonden zich tot 2008 twee schotelantennes van de [[Nationale Signals Intelligence Organisatie|NSO]], onder de naam [[Satellietgrondstation_NSO#Grondstation_Zoutkamp|Grondstation Zoutkamp]], voor de afluistering van telefoonverkeer over de [[Intelsat]]satellieten. Het Ministerie van Defensie kreeg in 2004 na protesten van omwonenden geen toestemming voor het uitbreiden van het aantal schotels van de [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]] en verplaatste deze daarop in 2008 naar Burum.
In het zomerseizoen vertrok van Zoutkamp voor de afsluiting de [[veerboot]] van de fa. [[Wagenborg]] via [[Oostmahorn]] naar [[Schiermonnikoog (gemeente)|Schiermonnikoog]]. Deze vertrekt nu vanaf [[Lauwerseach]].
== Keppeling om utens ==
| |||