|
== Foarskiednis ==
Oan de foarjûn fan de [[Twadde Wrâldkriich]] flechten mear en mear [[Dútslân|Dútse]] joaden foar de naziterreur de grins mei NederlâNederlân oer. It doetiidske Nederlânske regear woe skeel mei Dútslân foarkomme en sleat op [[15 desimber]] [[1938]] de grins (inkelde wiken nei de [[Kristallnacht]]), en bestimpele de flechtlingen as net winslike frjemdlingen. Sy moasten yn ien grut [[flechteling]]enkamp ûnderbrocht wurde. Yn febrewaris [[1939]] beleat it regear ta de bou.
Earst soe it kamp by [[Elspeet]] boud wurdenwurde, mar [[Wilhelmina fan de Nederlannen|Keningin Wilhelmina]] fûn de lizzing op tolve kilometer fan [[Paleis itIt Loo|It Loo]] te tichteby en ek de [[ANWB]] wie tsjin de lokaasje, want de fakânsjeminsken moasten de hiele [[Feluwe]] ta harren foldwaan hawwe kinne. Dêrom waard úteinlik keazen foar it Amerveld op de [[Drinte|Drintse]] heide ûnder [[Hooghalen]], tsien kilometer benoarden it doarp [[Westerbork (doarp)|Westerbork]]. Yn augustus [[1939]] waarden de earste barakken dêr boud troch arbeiders yn de [[wurkferskaffing]]. De offisjele namme waard ''Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork''.
Op [[9 oktober]] kamen de earste 22 bewenners. Se wienen fan in groep fan dik 900 Dútske joaden dy't om'e nocht besocht hienen om mei it Dútse skip ''St Louis'' fan [[Hamburch]] nei [[Kuba]] te ûntkommen.
In totaal werden van [[1942]] tot [[1944]] ruim 107.000 gevangenen vanuit Westerbork per trein gedeporteerd. Mar 5.000 van hen keerden levend terug.
OnderGuon fan de slachtoffers warenwaarden bekendeletter namenbekend. [[Etty Hillesum]] heeft in Westerbork vast gezeten alvorens ze werd gedeporteerd, en [[Anne Frank]] en haar familie werden op een van de laatste transporttreinen van Kamp Westerbork naar [[Auschwitz]] gezet. Ook het [[sigeuners|Sinti]]-famke [[Settela Steinbach]] is via Westerbork gedeporteerd. De journalist, voor het Algemeen Handelsblad, [[Philip Mechanicus]] werd op 7 novimber 1942 naar Westerbork afgevoerd en op 8 maart 1944 op transport gesteld naar Bergen-Belsen; op 9 oktober 1944 werd hij met een straftransport fan 120 man nei Auschwitz-Birkenau brocht, dêr't er 3 dagen letter deasketten waard.
De lêste trein vertrok op [[13 septimber]] [[1944]].<ref>Nationaal Verzetsmuseum in Overloon</ref> Op [[12 april]] [[1945]] waard it kamp troch [[Kanada|Kanadeeske]] soldaten befrijd. Der wienen doe noch sa'n 900 finzenen oer. HetIt kamp kwamkaam nudoe onderûnder NederlandsNederlânsk kommando en de bewonersbewenners moestenmoasten nogdêr wekennoch inwiken hetbliuwe kamp blijven alvorenseardat zijsy naarnei huishûs mochten.
== Nei de oarloch (Schattenberg) ==
== Jacques Presser ==
[[Jacques Presser]] beschrijftbeskriuwt inyn 'De Nacht der Girondijnen', dat inyn 1957 alsboekewikepresint boekenweek geschenk uitkwamwie, de toestandentastannen en morele dilemma's vanfan de inwonersynwenners vanfan hetit kamp op indringende wijze. Doordat Presser tijdenssiet yn de oorlogoarloch ondergedokenûnderdûkt wasdat ontliephy hijhat zelfsels net yn Westerbork sitten. ZijnSyn vrouwfrou, Deborah Appel, heefthat erder welwol gezetensitten en is daarnaletter inyn Sobibór omgebrachtombrocht.
== Ferskaat ==
*HetIt destijdsdoetiids populairepopulêre joodsejoadske duo [[Johnny & Jones]] mocht hetit kamp tijdelijkin skoftke verlatenút om inyn Amsterdam hetit liedjeferske 'Westerbork serenade' op te nemennimmen. ZeSy hawwe hebbenit hetferfolch vervolgek nietnet overleefdoerlibbe.
* InYn 2009 wilwoe Kamp Westerbork alle overgeblevenoerbleaune barakken terugwerom inyn hetit kamp hawwe. EenIn barak inyn Veendam werdwaard inyn'e brandbrân gestokensetten nadatnei't erbekend plannenwurden warenwie omdat dezeer naarnei Westerbork overoerbrocht wurde soe. Swartbleakere oerbliuwsels dêrfan binne yn it museum te brengensjen.<ref>''Brand barak Westerbork aangestoken'', 22-07-09 op de website van [http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2009/7/22/220709_barak_westerbork_aangestoken.html NOS]</ref><ref>''Westerbork zoekt barakken in Limburg'', 23-07-09 op de website van [http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2009/7/23/230707_westerborkzoektbarakken.html NOS]</ref> ▼*Op 7 augustus 2006 brachten de selecties van [[FC Emmen]] en [[BV Veendam]] een bezoek aan het voormalige doorvoerkamp. Na de rondleiding door [[Frits Barend]] speelden de beide selecties een benefietwedstrijd ten behoeve van voormalig kamp Westerbork.
* InYn de omringendebosken bossenrûnom bevindtis zichin eenstoart stortplaats vanfan batterijen diedy't doortroch gevangenende finzenen werdenûntmantele ontmanteldbinne. Op dezedat plaatsplak heeftwoe langenoait tijdwat niets gegroeidwaakse, totdatoant indêr yn 2009 hetin zeertige zeldzameseldsum [[ongezoomdertsmoas ertsmos]]fûn werd aangetroffenwaard.<ref>Website BLWG. ''Wat doet Ertsmos in Kamp Westerbork?'', verkregen op 15-11-2009 viafia [http://www.blwg.nl/mossen/nieuws.aspx deze link]</ref> ▼▲*In 2009 wil Kamp Westerbork alle overgebleven barakken terug in het kamp. Een barak in Veendam werd in brand gestoken nadat er plannen waren om deze naar Westerbork over te brengen.<ref>''Brand barak Westerbork aangestoken'', 22-07-09 op de website van [http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2009/7/22/220709_barak_westerbork_aangestoken.html NOS]</ref><ref>''Westerbork zoekt barakken in Limburg'', 23-07-09 op de website van [http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2009/7/23/230707_westerborkzoektbarakken.html NOS]</ref>
▲* In de omringende bossen bevindt zich een stortplaats van batterijen die door gevangenen werden ontmanteld. Op deze plaats heeft lange tijd niets gegroeid, totdat in 2009 het zeer zeldzame [[ongezoomd ertsmos]] werd aangetroffen.<ref>Website BLWG. ''Wat doet Ertsmos in Kamp Westerbork?'', verkregen op 15-11-2009 via [http://www.blwg.nl/mossen/nieuws.aspx deze link]</ref>
{{boarnen|boarnefernijing=
| 