De ferzje fan 23 nov 2005 om 22.12 wizigje Dolfy~fywiki (oerlis \| bydragen) 85 edits LNo edit summary ←Toan eardere ferskillen		De ferzje fan 25 nov 2005 om 05.23 wizigje weromsette Aliter (oerlis \| bydragen) 12.468 edits Oef, dat nimt in soad tiid. Neikommende ferskillen →
Rigel 1: It '''Oera Linda Boek''' is in kronyk fan de iere wrâldskiednis, út Frysk eachpunt, en in famyljekronyk fan in âlde aadlike Fryske famylje mei de fan ''0ver de Linden'', of ''Oera Linda''. It manuskript soe in kopy út [[1256]] wêze, dy fia âldere kopyen weromgong op boarnen út likernôch de perioade fan 560 foar Kristus oant it begjin fan de jiertelling. De measte ûndersikers beskôgje it Oera Linda Boek as in [[mystifikaasje]]. Der binne lykwols ferskillende ideeën oer de skriuwer fan it hânskrift, en oer it motyf in sabeare kronyk te skriuwen. ~~It '''Oera Linda Boek''' is in fantasearre 'bibel' wêryn it [[Friezen\|Fryske folk]] sintraal stiet.~~ ==Publikaasje== It [[boek]] fertelt oer de skepping van de wrâld troch de 'Wrâlda' ('Oer Âlde'). Dizze Oerâlde skiep de trije oermemmen Lyda, Finda en Frya fan respektyflik de trije wrâldrassen: de Afrikanen sûnder moraal of ferstân, de Aziaten sunder moraal, mar mei ferstân en de Friezen/Europeanen mei sawol moraal as ferstân. De Afrikanen en de Aziaten wurde regearre troch despoten danwol prysters sûnder moraal. De Friezen seagen echter yn dat jo it beste ôf wie sunder godsdynsten en ljibben yn frede meiinoar, oant natuerrampen ta folge hienen dat de sljochte folken sich op Fryske grûn gongen bejaan en de Friezen wêromdreaun ta it hudige [[Fryslân]]. It bestean fan it Oera Linda Boek waard likernôch 1870 publyk, doe't [[Eelco Verwijs]], argivaris en bibletekaris by de provinsje Fryslân, oan it [[Frysk Genoatskip]] berjocht die dat er kontakt hân hie mei [[Cornelis over de Linden]], skipsboumaster by de marine yn [[De Helder]]. Dy soe in tige âld hânskrift hawwe dat al ieuen yn de famylje wie, mar dat er nei sizzen net lêze koe. It genoatskip wie skeptysk, mar ien fan de leden, [[Jan Ottema]] , skreau yn [[1871]] dat er, no't er it hânskrift sels sjoen hie, oertsjûge wie fan de echtens. Hy publisearre yn [[1872]] in hast folledige printige fan it manuskript, tegearre mei syn oersetting derfan, ûnder de titel ''Thet Oera Linda Bok - naar een handschrift uit de derde eeuw, eigendom der familie Over de Linden, aan Den Helder'' (''It Oer de Linden boek - nei in hânskrift út de tredde ieu, eigendom fan de famylje Over de Linden, oan De Helder''). Letter, yn [[1941]], kaam der in twadde oersetting út, fan [[Jacques Overwijn]]: ''Thät wra Linda bok'' It boek lyket skrean yn [[Aldfrysk]], yn nuvere letters. Dizze [[mystifikaasje]] waard yn de njoggentiende eau troch in protte minsken foar echt oannimmen. Dit moat sjoen wurde yn it ljocht fan it sterke Fryske nasjonalisme út dy tiid. Ûndersyk fan hystorisi hat al gau útwiisd dat it hjir om in ferfalsing gong. ==~~De ûntdekking~~Diskusje== Mei de publikaasje begûn ek de diskusje oer it hânskrift. Yn it begjin waard it troch in protte minsken It Oera Linda Boek is skreaun as in famylje kronyk fan de in âlde adelike Fryske famylje ''Over de Linden''. Yn 1967 waard it boek bekend makke troch [[Cornelis Over de Linden]], skipsboumaster by de marine yn [[Den Helder]]. foar echt oannaam. Dit moat sjoen wurde yn it ljocht fan it sterke Fryske nasjonalisme fan dy tiid - it boek neamt de Friezen as ien fan earste trije folken op 'e wrâld, en beskriuwt harren as fan dy trije folken it ferljochtste. Undersyk fan histoarisy joech lykwols al gau oanwiizings dat it boek in 19-de ieusk wurk wie. Sa wie it papier bygelyks net wier út de 13e ieu, mar earder út de 19e ieu, en wie it sabeare Aldfrysk net echt âld, en ek net echt Frysk. ==De makkers== Mei it tanimmen fan it tal fan arguminten tsjin it âlde komôf, skode de diskusje oer it boek op nei de mûchlike skriuwers fan it boek en harren motyf. Die binne der by de rûs: ~~Fanôf dat dúdlik wie dat it gjin oarspronklik âld frysk boek wie mar skreaun yn de [[19e ieu]] binne tal fan minsken oanwiist as skriuwers.~~ * Earst waard [[Cornelis Over de Linden]] yn 1876 troch [[Beckering Vinckers]] ~~yn 1876 oanwiist~~oanwiisd as de skriuwer. * Yn [[1928]] kaam it boek ''Het geheim van het Oera-Linda-Boek'' fan [[Murk de Jong]],; hjiryn waard [[Eelco Verwijs~~]], argivaris en bibliotekaris by de provinsje Fryslân~~ ~~ûntmaskere~~oanwiisd as de skriuwer. * Letter waard ek [[François Haverschmidt]] (alias Piet Paaltjens) as skriuwer neamt. * Yn [[1978]] hat [[Gerard van der Meij]] in boek publisearre dêr't er [[Joost Halbertsma]] yn oandroech as de skriuwer. * It lêste boek oant no ta yn dizze diskusje is ''De Gemaskerde God'', dêr't [[Goffe Jensma]] yn oanfiert dat it trijetal Over de linden, Verwijs en Haverschmidt tegearre de skriuwers fan it Oera Linda Boek wêze kinne. Utsein yn it erfskip fan ien fan de hearen wurdt in proefferzje fan it boek fûn, sil it grif nea wis wurde troch wa at it Oera Linda boek skreaun is. == Lokaasje == Letter waard ek [[François Haverschmidt]] (alias Piet Paaltjens) as skriuwer neamt. Neffens [[Gosse Jensma]] binne de trije foargeande manlju mei harren trijen de skriuwers fan it Oera Linda Boek. Hy hat dit útien set yn it boek ''De Gemaskerde God''. Yn [[1938]] hat Cornelis over de Linden it hânskrift oan de provinsje [[Fryslân]] jûn, ta opnimmen yn de [[Provinsjale Bibleteek]], ûnder betinksten dy't der foar soargje moasten dat it allinnich foar ûndersyk brûkt wurde soe. Hjoed de dei is it hânskrift part fan de kolleksje fan [[Tresoar]]. ==Keppeling om utens== * [http://www.oeralindaboek.nl It Oera Linda Boek by Tresoar]. * Foar uitgebreider kommentaar, sjoch [http://www.skepsis.nl/oeralinda.html http://www.skepsis.nl/oeralinda.html] * [http://www.~~oeralindaboek~~skepsis.nl/oeralinda.html ~~alles~~Wiidfiemjend kommentaaar oer it Oera Linda Boek].

Oera Linda Boek: ferskil tusken ferzjes