Heraldyk: ferskil tusken ferzjes

507 bytes grutter ,  13 jier lyn
Ik haw it mar wat oanpast oan wat wy no witte.
Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
boarne evf en rûnom
 
Mysha (oerlis | bydragen)
Ik haw it mar wat oanpast oan wat wy no witte.
Rigel 1:
'''Wapenkunde''', of ''heraldyk'' is de wittenskip dy't him dwaande hâlde mei wapenskylden, en alles dat dêr mei te krijen hat.
'''Heraldyk''' is alles wat mei wapenkeunst en wapenkunde te krijen hat. It is ûntstien yn de feodale maatskippij, yn de twadde helt fan de [[12e ieu]] ûntstiet de heraldyk. Yn dy tiid wolle ridders op it slachfjild mei fel kleure wapenskylden harsels oan harren tsjinpartij herkenber makken. Better bekend as "kleur bekenne". Nei 1300 komme heraldike tekens yn segels fan lânskippen en stêden, sûnt 1350 ek yn dy fan eale persoanen brûkt.
 
== Skiednis ==
It begryp heraldyk komt fan ''heraut'' , in [[Midsieuwen|Midsieuske]] hoffunksjonaris dy't foar syn foarst de oankundigingen die fan plechtige foarfallen as toernoaien en feesten. Op it slachfjild wie hy in soarte skiedsrjochter. Troch de fierde wapenskylden koe de heraut oan é ein fan in konflikt de sneuvelen identifisearje. De heraut rôp de winner út en regele de terierdebestelling fan de sneuvelen. De herauten kreëarden in eigen jargon, blazoeneren neamd en produsearren troch harren administraasje prachtig illustrearde wapenboeken.
'''Heraldyk'''De iswapenskylden, allesen watdêrmei meide wapenkeunstierste enfoarm fan wapenkunde, te krijen hat. It isbinne ûntstien yn de feodale maatskippij,[[Flaanderlân]] yn de twadde helt fan de [[12e11e ieu]]. ûntstietMei dedúdlike heraldyk.symboalen Ynop dyharren tiidskyld wollewienen ridders op it slachfjild meien felop kleuretoernoaien wapenskyldendúdlik harselswer oan harren tsjinpartij herkenberte makken. Better bekend as "kleur bekenne"kennen. Nei 1300 komme heraldike tekens yn segels fan lânskippen en stêden, sûnt 1350 ek yn dy fan eale persoanen brûkt.
 
It begrypwurd ''heraldyk'' komt fan ''heraut'' , in [[Midsieuwen|Midsieuske]] hoffunksjonaris dy't foar syn foarst de oankundigingen die fan plechtige foarfallen as toernoaien en feesten. OpBy itsokke slachfjildtoernoaien wie hyer in soarte skiedsrjochter. Troch de fierde wapenskylden koe de heraut oan é ein fan inskiedsrjochter, konfliktmei't de sneuvelen identifisearje. De heraut rôper de winnerridders úton enharren regelewapens dewerkenne terierdebestelling fan de sneuvelenkoe. De herauten kreëarden in eigen jargon, blazoenerenblazoenearen neamd en produsearren troch harren administraasje prachtig illustreardeprachtich-yllustrearre wapenboeken.
It wapenskyld wurdt hjoeddeis net mear droegen foar werkenning op it slachfjild, mar hat syn plak fûn yn dekommersje fan bedriuwslogo's en de nostalgy fan it famyljewapen. It fieren fan in wapen is foar elkenien tastien mar kent wolsyn eigen etikette.
 
Baanbrekker by de Fryske heraldykwapenkunde wie [[Heerke Wenning]] dy't it blêd [[De Friesche Adelaar]] útjoech. Nei 1900 wurdtwaard de belangstelling algemmiener. InkeleIn tal yn 1818 ferknoeidebedoarne gemeentewapens wurdewaarden ferbettere, kolleksjes famyljewapens wurdewaarden oanlein en eklikegoed krigen flaggen krigenmear omtinken. Wichtich wurk waard dien troch [[A.S. Miedema]], [[Douwe Dirks Osinga]], [[Jelle Cornelis Tjessinga]], [[Alexander Lodewijk Heerma van Voss]]. Organisatoarysk krige dit wurk in offisjele belicheming yn it [[Gynealogysk Wurkferbân]] fan de [[Fryske Akademy]], sûnt [[1956]] bestiet de [[Fryske Rie foar Heraldyk]].
Yn de heraldyk wurdt útgien fan de skylddrager: wat foar him rjochts is, is foar de beskôger lofts, en oarsom. De wapenkunde hat twa metalen, goud (giel) en sulver (wyt), en fjouwer kleuren, read, blau, grien en swart. Metalen en kleuren moatte foar in werkenber kontrast ôfwikseljend brûkt wurde, dus noait metaal op metaal of kleur op kleur.
 
== Fieren fan in wapen ==
Baanbrekker by de Fryske heraldyk wie [[Heerke Wenning]] dy't it blêd [[De Friesche Adelaar]] útjoech. Nei 1900 wurdt de belangstelling algemmiener. Inkele yn 1818 ferknoeide gemeentewapens wurde ferbettere, kolleksjes famyljewapens wurde oanlein en ek flaggen krigen omtinken. Wichtich wurk waard dien troch [[A.S. Miedema]], [[Douwe Dirks Osinga]], [[Jelle Cornelis Tjessinga]], [[Alexander Lodewijk Heerma van Voss]]. Organisatoarysk krige dit wurk in offisjele belicheming yn it [[Gynealogysk Wurkferbân]] fan de [[Fryske Akademy]], sûnt [[1956]] bestiet de [[Fryske Rie foar Heraldyk]]
It wapenskyld wurdt hjoeddeis net mear droegen foar werkenning op it slachfjild, mar hat syn plak fûn yn dekommersjede fertsjinwurdiging fan de oerheid, de kommersje fan bedriuwslogo's en de nostalgy fan it famyljewapen. It fieren fan in wapen is foar elkenien tastien mar kenthat wolsynal syn eigen etikette. It fêstlizzen fan jins wapen kin dien wurde by in heraldysk kolleezje. Yn [[Fryslân]] is dat kolleezje de [[Fryske Rie foar Heraldyk]].
{{boarnen|boarnefernijing=
 
== Beskriuwing ==
Yn de heraldykwapenkunde wurdt útgien fan de skylddrager: wat foaroantsjut himwurdt as ''rjochts'' is foar de skylddrager rjochts, ismar foar de beskôger lofts, en oarsom. DeFoar wapenkundede hatkleuring fan it wapen wurdt in ûnderskie makke tusken metalen en kleuren. De twa metalen, binne ljacht-kleurd: goud (giel) en sulver (wyt),. enDe ornaris fjouwer kleuren, binne dûnkerder: read, blau, grien en swart. Metalen en kleuren moatte foar in werkenber kontrast ôfwikseljend brûkt wurde, dus noaitnet metaal op metaal of kleur op kleur.
 
== Literatuer ==
*{{EvF|Heraldiek}}
}}
 
== Keppeling om utens ==
* [http://www.fa.knaw.nl/wf/fryske-rie-foar-heraldyk/fryske-rie-foar-heraldyk/fryske-rie-foar-heraldyk/view?set_language=fy Thússide fan de Fryske Rie foar Heraldyk].
[[Kategory:Heraldyk]]
[[nl:Heraldyk]]
5.127

bewurkings