|
==Talittingseksamen==
Learlingen fan de sechde klasse fan de [[legere skoalle]] moasten in talittingseksamen dwaan foar hbs, gymnasium of lyceum.Eltse middebere skoalle hie in eigen talittingseksamen; somtiden organisearre skoallen út ien plak meiinoar it talittingseksamen. Nei de [[Earste Wrâldkriich]] skafte [[Johannes Theodoor de Visser|minister de Visser]] it talittingseksamen foar de hbs ôf. It waard lykwols tsien jier letter wer ynfierd doe't de hbs te folle learlingen fan te leech nivo oan oanluts. Dêr waard de tafloed fan learlingen net minder fan. Yn dy perioade naam it tal learlingen mei 12% persint ta.<ref name=ensie1 />
==Eineksamen==
Yn't earstoan joech it hbs-diploma allinne tagong ta de polytechnyske hegeskoalle, de [[Technische Universiteit Delft]] fan no, de Ryks hegere lân- tún- en boskbouskoalle, de tsjintwurdigew [[Wageningen Universiteit en Researchsintrum]], dy't earst yn [[1905]], respektyflik [[1917]] ta it heger ûnderwiis rekkene waarden. Ek joech de hbs tagong oan de yn [[1913]] oprjochte Nederlânske Hannelshegeskoalle, de [[Erasmus Universiteit Rotterdam]] fan no.
InYn de faculteitfakulteit vanfan de [[genêskunde]] kon menkoene metmei hetit hbs-diploma alle examenseksamens totoant en metmei hetit [[arts]]exameneksamen afleggenôflein wurde. VoorFoar eenin wittenskiplike promoasje tot [[doctor]] inyn de genêskunde waswie echterlykwols totoant [[1918]] eenin gymnasiumdiploma nodignedich. VeelDêrom Nederlandsepromovearren artsenin promoveerdensoad daaromNederlânske inartsen yn hetit buitenlandbûtenlân. Ook legden veelOare hbs'ers tijdensdiene yn hunharren studiestúdzje hetit [[steatseksamen]] [[gymnasium]] af, dat welwol volledigefolsleine toegangtagong totta de universiteit gafjoech. VanafFan 1918 werdenôf studentenwaarden metstudinten eenmei diplomain hbs-diploma (vanafsûnt [[1924]]: metmei eenin diploma hbs-b) ookek toegelatentalitten totta de fakulteit van de [[wiskunde|wis-]] en [[natuerkunde]].
[[Ofbyld:Rotterdam mecklenburglaan school.jpg|thumb|250px| Voormalige''Eardere HBS voorfoar meisjesfamkes inyn [[Rotterdam]] '']] ▼
Dat sa'n swiere opleidingoplieding slechtsmar eenbeheind zotagong beperkte toegang totta de universiteit gafjoech, docht no wat frjemd oan. Thorbecke echtermiende had gemeendlykwols dat dehegere hogereboargers burgersgjin meerferlet danhawwe tevredensoenen zoudenfan zijnwittenskiplik metûnderwiis defoar hbsharren alsbern, eindonderwijsdêr voorlei hunharren kinderen. Wetenschappelijk onderwijs ambieerdenambysje zijnet tochtocht nieter. ToenDoe't de hbs welwol een voorbereidingtariede op de universiteit werd, gingbotste de doelstelling van de hbs als eindonderwijs botsendat metmei de doelstelling vanfan de hbs alsas voorbereidend wetenschappelijk onderwijseinûnderwiis.<ref name=ensie1 />
Het diploma hbs-a gaf aanvankelijk alleen toegang tot de studie in de [[economie (wetenschap)|economie]]. Omstreeks [[1950]] gaven de diploma's hbs-a en hbs-b het recht te promoveren in de volgende vakken (en dus ook om die vakken te studeren)<ref>[[ENSIE]], lemma HBS in deel X, bladzijde 591</ref>: [[ekonomy|economische wetenschappen]], [[Nederlânsk-Ynje|Indysk]] [[Rjochtsgeleardens|Rjocht]], [[sosjale geografy]], vrije studierichting [[ierdrykskunde]] en [[politikology|polityk-]][[sosjale wittenskippen]]. Voor hbs-b kwamen daar naast alle vakken op de toenmalige technische hogescholen (later [[Technyske Universiteit]] genoemd, aanvankelijk nog alleen in [[Delft]], later ook [[Eindhoven]] en [[Twinte]]) nog bij de vakken: [[natuurkundige aardrijkskunde]], [[wiskunde]], natuurwetenschappen, [[genêskunde]], [[feeartsenijkunde]] en [[psygology]]. Tot de invoering van de [[Mammoetwet]] bleef de studie in de teology, de [[rjochten]] en de [[Letteren (wittenskip)|letteren]] voorbehouden aan [[gymnasium|gymnasiasten]]. ▼Als men [[rechten]] of [[notariaat]] wilde studeren na de HBS moest men een aanvullend tentamen Latijn doen. Als men letteren of [[teology]] koos moest men een staatsexamen Gymnasium doen.
▲[[Ofbyld:Rotterdam mecklenburglaan school.jpg|thumb|250px|Voormalige HBS voor meisjes in [[Rotterdam]]]]
▲HetIt diploma hbs-a gafjoech aanvankelijkyn't alleenearstoan toegangallinne tottagong de studie inta de [[economiestúdzje (wetenschap)|economie]]ekonomy. OmstreeksOm [[1950]] gavenhinne mocht de diploma's hbs- aer enek hbs-bpromovearje het recht te promoveren inyn de volgendeneikommende vakken (en dus ook om die vakken te studeren)fakken<ref>[[ENSIE]], lemma HBS in deel X, bladzijde 591</ref>: [[ekonomy| economischeekonomyske wetenschappenwittenskippen]], [[Nederlânsk-Ynje|Indysk]] [[Rjochtsgeleardens|Rjocht]], [[sosjale geografy]], vrijefrije studierichtingstúdzjerjochting [[ierdrykskunde]] en [[politikology|polityk-]][[sosjale wittenskippen]]. VoorFoar hbs-b kwamenkamen daardêr naastneist alle vakken op de toenmalige technische hogescholenfakken ( laterboppe [[Technyskeneamd) Universiteit]]op genoemd,de aanvankelijkeardere nogtechnyske alleenhegeskoallen in [[Delft]], later ook [[Eindhoven]] en [[Twinte]]) nog bij denoch vakkenby: [[natuurkundige aardrijkskundeierdrykskunde]], [[wiskunde]], natuurwetenschappennatuerwittenskippen, [[genêskunde]], [[feeartsenijkunde]] en [[psygology]]. TotOant de invoeringynfiering vanfan de [[Mammoetwet]] bleefbleau de studiestúdzje inyn de teology, de [[rjochten]] en de [[Letteren (wittenskip)|letteren]] voorbehoudenalinne aanweilein oan [[gymnasium|gymnasiasten ]].
As men nei de hbs [[rjochten]] of [[notariaat]] studearje woe moast in oanfollend tentamen Latyn ôflein wurde. Yn gefal fan letteren of [[teology]] moast it steatseksamen gymnasium dien wurde.
== Literatuer ==
{{boarnen|boarnefernijing=
<References/>
* Wikipedia nl:, ''Hogere Burgerschool''
}}
[[Kategory:Underwiis]]
[[Kategory:Skoaltype]]
[[en:Hogere burgerschool]]
| 