|
Bekend zijn de vroege [[Kristendom|christelijke]] martelaren die in de eerste drie eeuwen van [[kristenfervolgingen|ferfolging]] voor de leeuwen werden geworpen of werden gekruisigd. De eerste christelijke martelaar was [[Stefanus (martler)|Stefanus]]. In het [[Nije Testamint]] wordt de term niet als zodanig gebruikt, hoewel de dood van Stefanus door [[stieniging]] als martyrium er al wel beschreven staat.
In de [[tsjerkeskiednis]] zijn er verschillende bekende martelaren geweest. [[Ignatius fan Antiochje]] stierf in [[Rome (stad)|Rome]] de marteldood. [[PolycarpusPolykarpus]] van Smyrna stierf in Smyrna de marteldood. In Noard-Afrika stierven onder andere [[Cyprianus]], [[Perpetua en FelicitasFelisitas]] en vele anderen de marteldea. De verslagen van hun dood zijn verzameld in de zogenoemde martelaarsboeken.
Ook in de recente geschiedenis van de 20e eeuw zijn er nog vele Christelijke martelaars geweest. Te denken aan de slachtoffers in het communistische Sjina en Rusland en ook in de 21e eeuw worden er in Noord-Korea veel Christenen vervolgd vanwege hun geloof en velen hebben daar met hun leven voor moeten betalen.
=== Martelaren in Nederland ===
In het Nederlandse taalgebied werden dergelijke getuigenissen verzameld door [[Adriaan fan Haemstede]] (Adrianus Haemstedius) die in [[1559]] een grote verzameling documenten útjoech ûnder de titel ''Historie der martelaren die om de getuigenis der evangelische waarheidwierheid hun bloed hebben gestort''. Het boek werd na zijn overlijden steeds aangevuld, zodat de laatste editie van 1747 een overzicht geeft van de martelaren vanaf de vroege kerk tot circa 1650. Bekende Nederlandse voorbeelden van Christenen, die door de [[Roomsk-katolike tsjerke]] in de [[heiligenkalender]] opgenomen zijn als martelaar of martelares zijn de [[Martlers fan Gorcum]] en - in verwijderde zin - de [[Karmeliten|karmelitesse]] [[Edith Stein]], een bekearlinge uit het joadedom.
Ook de [[doopsgesinden]] hawwe tal fan martelders kend.
== Metafoarysk ==
KoarterLetter lyn wordtwurdt de term martelaarmartelder ookek inyn net-religieuzereligieus contextferbân gebruiktbrûkt.
Walpole skriuwt in "Memoirs of the Reign of George II" in [[1757]] dat de [[Eeuw van de Rede]] in [[1659]] begon. Hij schrijft dat ''"een eeuw is voorbijgegaan sinds de rede (''Reason'') begonnen is dat overwicht in wereldse zaken zo te voeren als het aan mensen zesduizend jaar''<ref>Walpole rekende nog met de skeppingsdatum van [[James Ussher]] die berekende dat de aarde en de skepping 6000 jaar oud waren.</ref> ''geleden reeds toegestaan was. Hoewel in deze eeuw godsdiensten en regeringen nog steeds beheerst werden door vooroordelen, hoewel geloof dat in tegenstelling tot de [[logika]] en [[tiran]]nen de menigten tot slaaf maakten van de luim van één enkele man, nog niet verdwenen zijn ontstaan er tenminste geen nieuwe ongerijmdheden meer of, indien zij verspreid werden, brengen zij geen vervolgingen of martelaren meer voort".''
Walpole gebruikte het begrip martelaar niet langer in een uitsluitend [[religie|religieuze]] context maar betrok ook de slachtoffers van een niet "[[Ferljochting|verlichte]]" oerheid bij de martelaars.
Walpole Brûkt yn "Memoirs of the Reign of George II" yn [[1757]] it begryp martler net langer yn allinne religieuze kontekst, mar ek foar slachtoffers fan in net "[[Ferljochting|verlichte]]" oerheid.
De door kerk en overheid vervolgde sterrenkundigen zoals [[Galileo Galileï]] en [[Keppler]] waren in de ogen van de verlichting martelaren voor de vrijheid van de wetenschap.
| 