Weesp: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Xqbot (oerlis | bydragen)
L Bot - derby: nl:Weesp
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Rigel 8:
[[Ofbyld:Weesp Herengracht.JPG|thumb|260px|right|''Herengracht'']]
[[Ofbyld:Weesp topo.jpg|thumb|260px|right|Kaart van Weesp 1812. Dúdlik te sjen de nea foltôge bastions oan de noard-east kant fan de stêd.]]
 
|}
'''Weesp''' is in stêd en gemeente yn de provinsje ]]Noard-Hollân]]. De gemeente hat 17.533 ynwenners (2006) en in oerflakte fan 21,88 km² (wêrfan 1,21 km² wetter). Oare kearnen binne [[De Horn]] en [[Uitermeer]].
 
Rigel 19:
=== Festing Weesp ===
Foar 1355 hie Weesp al in ierden en houten omwâling. Op 20 maaie [[1355]] ferliende [[Willem V fan Hollân|Willem fan Beieren]], de greve fan Hollân, stedsrjochten oan Weesp. De stêd lei nammentlik strategysk oan de grins tusken de greven fan Hollân en de biskop fan Utert. De stêd krige mei de stedsrjochten in eigen bestjoer, eigen rjochtspraak en ek waard it [[Poarter|poarterrjocht]] ynfierd, dat needsaaklik wie foar de bwenners dy't in eigen berop of bedriuw útoefenje woenen. Troch it ferlienen fan dizze stedsrjochten en útwreidingen dêrop troch [[Albrecht fan Beieren]] en [[Karel V fabn it Hillige Roomske Ryk|Karel V]], waard Weesp in wolfarrende stêd. De stedsrjochten makken it ek mooglik dat de stêd him better ferdigenje koe en sûnt 1517 waarden der stiennen stedsmuorren oanlein.
{{wurk}}
Nei de [[Frankryk|Frânse]] belegering yn [[1627]] waard de ferdigening fan Weesp flink uitgebreid met vier [[bastion]]s ([[Oud Nederlands vestingstelsel]]stijl), waarvan twee op de Ossenmarkt, het door het graven van een gracht ontstane eiland in de Vecht. De vesting werd echter nooit voltooid. De overige vier bastions die in het ontwerpplan zaten werden niet gebouwd, waarschijnlijk door geldgebrek. Twee singels markeren de plaats waar deze bastions zouden komen. De vesting met het [[Fort Ossenmarkt|torenfort aan de Ossenmarkt]] en de in de omgeving liggende [[fort (vesting)|forten]] maakten deel uit van de [[Nieuwe Hollandse Waterlinie|Hollandse Waterlinie]] en later ook van de [[Stelling van Amsterdam]]. Ten oosten van Weesp ligt [[Fort Uitermeer]], ten zuidoosten het [[Fort bij Hinderdam]] en ten noorden de [[vestingstad]] [[Muiden]].
 
Nei de [[Frankryk|Frânse]] belegering yn [[1627]] waard de ferdigening fan Weesp flink uitgebreidútwreide metmei vierfjouwer [[bastion]]s ([[Oud Nederlands vestingstelsel]]stijl), waarvanwêrfan tweetwa op de Ossenmarkt, hetit doortroch hetit graven vanfan eenin grachtgrêft ontstaneûntstiene eilandeilân inyn de Vecht. De vestingfesting werdwaard echterlykwols nooitnea voltooidfoltôge. De overigeoare vierfjouwer bastions diedy't inyn hetit ontwerpplanûntwerpplan zatensieten werdenwaarden nietnet gebouwdboud, waarschijnlijknei dooralle geldgebrekgedachten fanwege jildpine. TweeTwa singels markerenmarkearje deit plaatsplak waardêr't dezedizze bastions zoudenkomme sild komenhienen. De vestingfesting metmei hetit [[Fort Ossenmarkt|torenforttoerfort aanoan de Ossenmarkt]] en de intichtby delizzende omgeving liggende [[fort (vesting)|forten]] maaktenmakken deeldiel uitút vanfan de [[NieuweNije HollandseHollânske WaterlinieWetterliny|HollandseHollânske WaterlinieWetterliny]] en laterletter ookek vanfan de [[Stelling vanfan Amsterdam]]. Ten oosteneasten vanfan Weesp ligtleit [[Fort Uitermeer]], ten zuidoostensúdeasten hetit [[Fort bijby Hinderdam]] en ten noordennoarden de [[vestingstadfestingstêd]] [[Muiden]].
Niverheid wie altyd wichtich foar Weesp: jeneverstokerijen en kakauproduksje spilen ieuwenlang in rol yn de lokale ekonomy.
 
Niverheid wie altyd wichtich foar Weesp: jeneverstokerijen en kakauproduksje spilen ieuwenlang in rol yn de lokale ekonomy.
{{wurk}}
== It besjen wurdich ==
Weesp heeft een historische binnenstad met:
* Rom 200 rijksmonumentenryksmonuminten, zie de [[lijst van rijksmonumenten in Weesp]].
* Vestingwerken, o.a. het torenfort uit 1861 en wallen.
* De [[gotische]] Grote of Sint Laurenskerk (1462) met een Bätzorgel uit 1823.