|
[[Ynternasjonaal Gerjochtshof]] fan de [[Feriene Naasjes]], de [[Haachske akademy foar Ynternasjonaal Rjocht]] en fan in grutte rjochtsbibleteek, de [[Bibleteek fan it Fredespaleis]].
Hjirneist is it paleis ek geregeldwei de gasthear fan ferskate eveneminten op it mêd fan ynternasjonaal rjocht en polityk. It leit yn it súdeasten fan de wyk [[Zorgvliet (De Haach)|Zorgvliet]] yn [[De Haach]].
It leit yn it súdeasten fan de wyk [[Zorgvliet (De Haach)|Zorgvliet]] yn [[De Haach]].
== Konsepsje ==
It idee fan it Fredespaleis kaam fyuortfuort út in diskusje yn 1900 tusken de Russyske diplomaat [[Friedrich Martens]] en de Amerikaanse diplomaat [[Andrew Dickson White]], oer de needsaak fan passende húsfêsting foar it [[Permanint Hof fan Arbitraazje]], dat oprjochte wie yn de earste [[Fredeskonferinsje fan De Haach]] yn [[1899]]. White naam hjiroer kontakt op mei syn freon, de woldogger, [[Andrew Carnegie]]. Carnegie wie net daliks optein en woe ynearsten allinnich in bydrage leverje foar it oprjochtsjen fan in bibleteek foar ynternasjonaal rjocht. White wist him lykwols safier oer te heljen, en yn 1903 gie Carnegie akkoard mei in donaasje fan 1,5 miljoen dollar (3,7 miljoen gûne) foar de bou fan in fredestimpel, dêr't it Arbitraazjehof yn hûsfêste wurde soe, en dêr't ek in bibleteek yn makke wurde soe. {{wurk}}
Earst woe Carnegie it bedrag streekrjocht oan [[Wilhelmina fan de Nederlannen|Keninginne Wilhelmina]] skinke, mar wetliike beheinings stienen soks net ta, en yn novimber [[1903]] werdwaard de [[Carnegie Stichting (NederlandNederlân)|Carnegie Stichting]] opgerichtoprjochte “tot“ta hetit bouwen, inrichtenynrjochtsjen en onderhoudenûnderhâlden vanfan eenin rechtsgebouwrjochtsgebou, en eenin boekerij tenfoar behoeveit van het PermanentePermaninte Hof vanfan Arbitrage”Arbitraazje”. DezeDizze stichting is nognoch steedsaltiten verantwoordelijkferantwurdlik voorfoar hetit beheerbehear en de administratieadministraasje vanfan hetit VredespaleisFredespaleis.
== Bou ==
[[Ofbyld:Peace_palace_main_hall_1024.jpg|200px|thumb|''Yntreehal'']]
Om totta eenin goed ontwerpûntwerp te komenkommen, werdwaard eenin internationaleynternasjonale [[prijsvraag]]priisfraach uitgeschrevenútskreaun. HetIt winnende ontwerpûntwerp, inyn de [[Neostijlen#NeorenaissanceNeorenêssânsistyske (1870-1915)|Neorenaissance]]stijl,styl kwamkaam vanfan de handhân vanfan de FranseFrânske architectarsjitekt [[Louis M. Cordonnier]]. Om hetit gebouwgebou binnen hetit budgetbudzjet opleverje te kunnen opleverenkinnen, diendemoast hetit ontwerpûnwerp echterlykwols welal aangepast teoanpast wordenwurde. Dit gebeurdebarde doortroch Cordonnier en zijnsyn NederlandseNederlânske associé [[Van der Steur]]. HetIt paleis waswie ontworpenûntwurpen met tweetwa grotegrutte klokkentorensklokketuorren en tweetwa kleinerelytsere torenstuorren aanoan de achterzijdeefterside. EénIen grotegrutte torentoer, eenin zgn.saneamde [[PraagsePraachske torentoer]], en éénien kleinelytse torentoer blevenbleaunen overoer inyn hetit uiteindelijkeúteinlike gebouwgebou. TevensBoppedat werdwaard hetit aparte bibliotheekgebouwbibleteekgebou inyn hetit paleis zelfsels geïntegreerdyntegrearre.
De tuinentunen vanfan hetit paleis zijnbine ontworpenûntwurpen doortroch de EngelseIngelske tuinarchitecttúnarsjitekt [[Thomas Mawson]], diedy't ookek enkeleinkele beeldenbylden en fonteinen uitút zijnsyn ontwerpûntwerp moestnimme nemenmoast omoan aanin de budgettairebudzjettêre eiseneasken tefoldwaan kunnente voldoenkinnen.
It paleis stiet volfol metmei geschenkengeskinken vanfan de deelnemersdielnimmers vanfan de [[VredesconferentieFredeskonferinsje vanfan DenDe HaagHaach|HaagscheHaachske ConventieKonvinsje]] tenas teken vanfan hunharren steun. OnderUnder de geschenkengeskinken zijnbinne: eenin [[jaspis]]vaasfaas vanfan 3200 kilo uitút [[RuslandRuslân]], gietijzerenjitizeren en koperen deurendoarren uitút [[BelgiëBelgje]], marmermoarmer uitút [[ItaliëItaalje]], eenin fontein uitút [[DenemarkenDenemark]], wandtapijtenmuorretapiten uitút [[Japan]], de klok vanfan de klokkentorenklokketoer uitút [[ZwitserlandSwitserlân]] (de klok wordtwurdt draadloostriedleas vanuitút ZwitserlandSwitserlân op tijdtiid gehoudenhâlden) en hout uitút [[Yndoneezje]] en de [[Feriene Steaten fan Amearika]].
Yn hetit paleis staansteane ookek beeldenbylden, bustesbústes en portretten vanfan diverseferskillende voorvechtersfoarfjochters vanfan de vredefrede uitút alle tijdentiden.
Yn [[1907]] waard symboalysk de eersteearste steenstien geplaatstsetten tijdensby de tweedetwadde [[VredesconferentieFredeskonferinsje vanfan DenDe HaagHaach]]. De bou begûn enige tijdwat laterletter en hetit paleis werdwaard inyn 1913 opgeleverdoplevere en op 28 augustus [[1913]] officieeloffisjeel geopendiepene doortroch Koninginkeninginne Wilhelmina, bijgewoondbywenne doortroch, onderûnder andereoare, Andrew Carnegie.
Op het plein, lizzend foar it paleis wurdt geregeldwei protestearre tsjin ynternasjonale misstannen op it mêd fan de polityk en rjocht. <br>
Op het plein, gelegen voor het paleis wordt regelmatig geprotesteerd tegen internationale misstanden op het gebied van de politiek en recht. <br>In [[1999]] werd een [[eeuwige vredesvlam]] naast de ingang opgericht. Begjin 2007 is efter it Fredespaleis de nijbou iepene. Hjiryn sit de Bibleteek en de Haachske Akademy.
Yn [[1999]] waard in [[ivige fredesflam]] njonken de yngong setten. Begjin 2007 is efter it Fredespaleis de nijbou iepene. Hjiryn sit de Bibleteek en de Haachske Akademy.
== Bewenners ==
* It [[PermanentPermanint Hof van ArbitrageArbitraazje]] (PCA) (1913-...) De oorspronkelijkeoarspronklike bewonerbewenner waarvoordêr't hetit paleis wasfoar gebouwdboud wie. HetIt Hof telde inyn decemberdesimber 2006, 106 leden.
* De [[BibliotheekBibleteek vanfan hetit VredespaleisFredespaleis]] (1913-...) HetIt oorspronkelijkoarspronklike plan vanfan Carnegie waswie de financieringfinansiering vanfan eenin bibliotheekbibleteek voorfoar internationaalynternasjonaal rechtrjocht.
* De Carnegie Stichting (1913-...)
* De [[HaagscheHaachske AcademieAkademy voorfoar Internationaalynternasjionaal RechtRjocht]] (1923-...) OpgerichtOprjochte inyn 1914, sterk gepropageerdpropagearre doortroch [[Tobias Asser]]. FondsenFûnsen voorfoar de AcademieAkademy kwamenkamen vanfan eenin anderoar vredesprojectfredesprojekt vanfan Andrew Carnegie, namelijknammentlik de Carnegie Endowment for International Peace, opgerichtoprjochte inyn 1910.
* It [[PermanentPermanint Hof vanfan InternationaleYnternasjonale Justitiejustysje]] (1922-1946) InYn 1922 werdwaard dit orgaan vanfan deit [[VolkenbondFolkenbûn]] toegevoegdtafoege aanoan de bewonersbewenners. HiervoorHjirfoar moestmoast de bibliotheekbibleteek naarnei eenin dependancedependâns verhuizenferhúzje en hetit PCA naarnei de linkerzijdelinkerside vanfan hetit gebouwgebou. Dit Hof werd opgevolgdwaard dooropfolge hettroch:
* It [[InternationaalYnternasjonaal GerechtshofGerjochtshof]] (ICJ) (1946-...) InYn 1946, metmei de geboorteberte vanfan de [[VerenigdeFeriene NatiesNaasjes]], werdwaard hetit ICJ opgerichtopjochte alsas hetin rechterlijkrjochterlik orgaan. VanwegeTroch ruimtegebrekromtebrek wordtwurdt voorfoar diverseferskate tribunalen uitgewekenútwykt naarnei andereoare locatieslokaasjes inyn DenDe HaagHaach (zoalslykas voorfoar hetit [[JoegoslaviëJoegoslaavje-tribunaal]]).
De hoven wurkje ûnôfhinklik fan elkoar, hoewol't se gebrûk meitsje fan deselde ynternasjonale rjochters.
[[Ofbyld:Oorlogsmonument voor Vredespaleis.jpg|thumb|right|200px140px|''Oarlochsmonumint'']]
== Monuminten==
* Neist de yngong fan it Fredespaleis stiet de [[Ivige fredesflam]].
* Op het plein voor het Vredespaleis (het Carnegieplein) staat het [[Haags Herdenkingsmonument 1940-1945]], een modern oorlogsmonument.
* Midden inyn hetit bloemenperkblommeperk voorfoar de entreeyntree staatstiet eenin paalpeal met inyn meerderemeardere talen: PadPaad naarnei de vredefrede.
{{Boarnen|boarnefernijing=
| 