Klaaifrysk: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
No edit summary |
L Tebek set ta de ferzje fan "Woadan" |
||
Rigel 1:
{{Taaltabel|
namme = Klaaifrysk |
oare nammen = n.f.t. |
Ingelske namme = Clay Frisian |
eigen namme = Klaaifrysk |
sprutsen yn = [[Nederlân]] |
taalgebiet = it noardwestlike part fan 'e provinsje [[Fryslân]], rûchwei tusken de [[Fryske Marren]] yn it suden, [[Ljouwert]] en de [[Alde Feanen]] yn it easten, [[it Bilt]] yn it noarden, [[it Waad]] yn it noardwesten en de [[Iselmar]] yn it westen |
tal sprekkers = 95.000 yn [[Fryslân]] (skatting) | teljier = 2004 |
dialekten = gjin |
taalklassifikaasje = [[Yndo-Jeropeesk]] - [[Germaansk]] - [[Westgermaansk]] - [[Noardwestgermaansk]] - [[Fryske talen|Frysk]] - [[Westerlauwersk Frysk]] - '''Klaaifrysk''' |
skrift = it [[Latynske alfabet]] |
bibeloersetting = gjin |
taalstatus = it Klaaifrysk is in dialekt fan it [[Frysk]]; op himsels genietet it gjin erkenning |
taalkoade ISO 639-1 = n.f.t. |
taalkoade ISO 639-2 = n.f.t. |
taalkoade ISO 639-3/DIS = n.f.t. |
}}
It '''Klaaifrysk''' is ien fan 'e fjouwer grutte dialekten fan it [[Frysk]] en wurdt sprutsen yn it noardwestlike part fan 'e provinsje [[Fryslân]], rûchwei tusken de [[Fryske Marren]] yn it suden, [[Ljouwert]] en de [[Alde Feanen]] yn it easten, [[it Bilt]] yn it noarden, [[it Waad]] yn it noardwesten en de [[Iselmar]] yn it westen. It Klaaifrysk tanket syn namme oan syn taalgebiet, dêr't de grûn bestiet út fette seeklaai.
It Klaaifrysk wurdt sprutsen troch nei skatting likernôch 95.000 minsken yn 'e provinsje [[Fryslân]]; hoefolle [[Friezen]] om utens Klaaifrysk sprekke is net dúdlik.
== Ferskillen tusken Klaaifrysk en Wâldfrysk ==
De ferskillen tusken it Klaaifrysk en it [[Wâldfrysk]], it oare grutte [[Frysk|Fryske]] dialekt, binne sa lyts, dat yn dit ferbân it wurd "dialekten" eins in te sterke term is; men soe better sprekke kinne fan "taalfarianten". Lykwols binne der in stikmannich - alteast foar [[Friezen]] - tige yn it each springende ferskillen, sawol op fonologysk as leksikaal mêd.
=== Fonologyske Ferskillen ===
Nei alle gedachten it bekendste ferskil tusken it Klaaifrysk en it [[Wâldfrysk]] wurdt foarme troch de wurden "my", "dy", "hy", "sy", "wy" en "by", dy't yn it Klaaifrysk útsprutsen wurde as "mij", "dij", "hij", "sij", "wij" en "bij" en yn it [[Wâldfrysk]] as "mi", "di", "hi", "si", "wi" en "bi".
Fierders bestiet der in hast like bekend ferskil yn 'e útspraak fan 'e twaklanken "ei", "ai" en "aai". Yn it Klaaifrysk wurde dy útsprutsen as "òi", resp. "òi" en "ôi", mar yn it [[Wâldfrysk]] as "ij" resp. "ai" en "aai". Mei oare wurden, yn it Klaaifrysk heart men yn 'e útspraak gjin ferskil tusken "ei" en "aai", wylst men yn it [[Wâldfrysk]] yn 'e útspraak gjin ferskil heart tusken "ei" en "ij".
Oare, minder bekende klankferskillen binne bygelyks:
{| align=centre
|
{| border="1" align=right padding="2" cellpadding="4" cellspacing="0" width="300" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;"
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Klaaifrysk
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Wâldfrysk
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|do
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|dû
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|prom
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|prûm
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|tomme
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|tûme
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|neaken
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|nêken
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|kreakje
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|krêkje
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|weak
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|wêk
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|gers
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|gjers
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|kers
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|kjers
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|kel
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|kjel
|}
|}
Yn it [[Frysk|Standertfrysk]], dat nochal wat fariaasje talit, binne almeast beide foarmen tastien.
=== Leksikale Ferskillen ===
[[Ofbyld:Lânkaart_lokaasje_klaaifrysk.GIF|thumbnail|De lokaasje fan it Klaaifryske dialekt yn it Fryske taalgebiet.]]
Tusken it Klaaifrysk en it [[Wâldfrysk]] komme mar njoggentjin leksikale ferskillen (dus ferskillen yn 'e wurdskat) foar. Foarbylden binne:
{| align=centre
|
{| border="1" align=right padding="2" cellpadding="4" cellspacing="0" width="300" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;"
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Klaaifrysk
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|Wâldfrysk
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|sneon
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|saterdei
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|eamel<br>eamelder
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|mychammel<br>mychhimmel
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|flues
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|flij
|-
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|sûch
|style="border: 1px #aaaaaa solid;"|mot
|}
|}
== Boarnen ==
* Boelens, K., e.o., ''Twataligens - Ynlieding yn Underskate Aspekten fan de Twataligens'', Ljouwert, 1981.
* Haan, G.J. de, ''Frisian Grammar'', Grins, (sûnder jier).
* Jansma, K., ''Friesland en zijn 44 gemeenten'', Ljouwert, 1981.
[[Kategory:Frysk]]
[[nl:Kleifries]]
| |||