Boekweet: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
EmausBot (oerlis | bydragen)
L Bot - derby: zh-yue:蕎麥
Mysha (oerlis | bydragen)
L Ik haw der Swartehagekjeld fan makke.
Rigel 1:
[[Ofbyld:메밀.JPG|thumb|right|200px|''Boekweet'']]
[[Ofbyld:Fagopyrum esculentum flowers, Boekweit bloemen.jpg|thumb|right|200px|''blom''Boekweetblom]]
[[Ofbyld:Fagopyrum esculentum seed 001.jpg|thumb|right|200px|''siedfoarming'']]
[[Ofbyld:Fagopyrum гречка.jpg|thumb|right|200px|''boekweetsied'']]
'''Boekweet''' (''Fagopyrum esculentum'') ek wol '''boekweit'', ''boekwyt'', ''bokweit'', ''bokweet'', bokwyt''bokwyt'' of '''perfyt''', is in plant út de [[readskonkfamylje]] (''Polygonaceae''). De botanyske namme Fagopyrum betsjut 'boekweet' (fagus = boek (de beam) en puros = weet, it Nederlânske 'tarwe'). Yn oare talen hat it lyksoartige nammen: 'bokwiet' (Afrikaansk), 'buckwheat' (Ingelsk), 'Buchweizen' (Dútsk) en 'boghvede' (Deensk).
 
== Skaaimerken ==
It is in [[ienjierrige plant]] mei in holle, rjochtopgeande, him faker fertakjende, reade stâle. De blêden binne trijehoekich oant hertfoarmich. It woartelstelsel bestiet út in sterk spranteljende [[pinwoartel]]. De bloei begjint al yn in jong stadium, soms al nei seis wiken, en giet dan 25-30 dagen troch. De blommen steane in langstâlige plommen by elkoar, wyt en rôze fan kleur, en befetsje in soad [[nektar]]. Op earme grûnen kin boekweet 50 sm heech wurde. Foardat de bloei dien is binne der al ripe fruchten.
 
It ytbere sied sit oan tinne stâltsjes dy't yn ripe tastân maklik loslit. It hat in moal- en aaiwytrike ynhâld, oerienkommend mei dy fan [[Klaver (plant)|klaver]]. Der wienen earder twa rassen bekend: op de feangrûnen de Staphorster brúnswarte en op de sângrûnen de Brabânske grize boekweet. De hjoeddeiske rassen produsearje minder nektar as de âlde rassen. By it bewarjen moat it sied droech wêze want it skimmelt gau. Ien kilo sied befet ± 45.000 siedden.
Line 12 ⟶ 13:
 
== Ferbou ==
Boekweet is in plantesoarte dat sûnt de [[15e ieu]] ferboud wurdt op de Fryske sângrûnen en soks barde sûnder dongjen. Sadwaande wie it in útkomst foar earme boeren, der wie ommers gjin fee of kaptaal nedich. It lân rekke ek net útrûpele. Boekweet freget in djip losmakke boufuorge, de pinwoartel krijt sa makliker de kâns om te groeien. Djip ploegjen freget in sôad lûkkrêft. De spreuk "boekweet wurdt ferboud op hynsteswit" hat hjiryn har oarsprong. Boekweetlân op sângrûn waard faak twa kear ploege. Ein febrewaris of bejinbegjin maart waard djip ploege, en by of foar it siedzjen (nei iishilligende [[Swartehagekjeld]]) barde ditdat nochris, mar dan tige ûndjip. Boekweetbou ferge in soad skoffeljen en wjudzjen. It waard breedwerpich of yn rigen op in ôfstân fan 30 sm siedde en 3 sm djip. Troch de flugge groei is it in goede boaiembedekker, mar men hie wol in soad lêst fan it ûntúch hoannepoat. It nôt wie tear en de rispinge mislearre geregeld troch kerbûstich waar of nachtfroast. Letter fergoeden de hege strieprizen it risiko wat. Nei 1700 wie de boekweet foar de [[Drachten|Drachtster]] en [[De Gordyk|de Gordykster]] nôtkeaplju it belangrykste produkt. Op de net-ôfgroeven heechfeangebieten waard ek boekweet ferboud (fean-boekweet) neidat de heide der ôfbaarnd wie. Dit feanbaarnen joech in soad reekûntwikkelingreek ûntwikkeling, wêroer de klachten sels út Hollân wei kamen. (oer it brânen yn it Drintske fean).
 
== Sân en feangebieten ==