Iersk: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
No edit summary |
L Bot - derby: pnb:آئرش; tekstwiziging |
||
Rigel 10:
It âldste Iersk dat bekend is binne wat [[Ogam skriften]] út de fjirde ieu. Sûnt de ynfallen fan de [[Wytsingen]] yn de achtste ieu wie it Iersk net langer de iennichste taal fan it Ierske eilân. Lykwols bleau de ynfloed fan de Wytsingen navenant lyts omt hja yn isolearre mienskippen wennen tichtby de see. Fan it Ald-Ierske tiidrek dêr't tusken 600 en 900 sprake fan wie, binne aardich wat skriften oerlevere. It Ald-Iersk is in slimme standerttaal.
It Mid-Iersk (tusken [[900]]-[[1200]]) is wat de grammatika oanbelanget in stik ienfâldiger as it Ald-Iersk. Om [[1200]] hinne kaam der in nije groep Wytsingen op it eilân, mar dy hienen noch net folle ynfloed op it gebrûk fan it Iersk. Doe't de Ingelsken mear ynfloed krigen op it eilân kaam de taal stadichoan ûnder gruttere bûtenlânske drok te stean. Yn de [[14e ieu]] waard it [[Frânsk]] as bestjoerstaal brûkt, en wie it [[Ingelsk]] allinnich yn de kriten fan [[Dublin]] (''The Pale'') te hearren. Troch de Ingelske oerhearskers waard de Ierske taal yn [[1366]] ferbean. Dochs prate healwei de [[16e ieu]] suver elkenien op it eilân Iersk. Nei politike strideraasjes moast de Ierske adel yn [[1607]] fuort. Dêrnei wurdt de posysje fan it Ingelsk hieltyd wichtiger op it eilân en rint it brûken fan de taal stadichoan tebek.
De grutste tebekset foar it Iersk wie de grutte [[hongersneed]] ([[1845]]–49). Yn [[1841]] wennen der 8,1 miljoen minsken op it eilân, wêrfan de helte Iersk prate koe. Yn [[1851]] prate noch mar in fearnspart fan de befolking Iersk. Yn [[1901]] wennen der noch mar 3,5 miljoen minsken op it eilân. De hongersneed sloech it hurdste ta op it lân, dêr't de Ierske taal it machtichst wie. Neffens in [[folkstelling]] fan [[2006]] kinne 1,66 miljoen minsken (40,8 % fan de befolking) Iersk prate. Der binne net mear as 70.000 minsken dy't it Iersk as memmetaal ha, mar dy't it net alle dagen brûke. By de folkstelling fan 2006 seinen 53.471 minsken dat sy alle dagen Iersk praten.
Rigel 101:
[[pl:Język irlandzki]]
[[pms:Lenga irlandèisa]]
[[pnb:آئرش]]
[[pt:Língua irlandesa]]
[[qu:Ilanda simi]]
| |||