Drachtster Feart (wetter): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
fan nl:
L red. ferw.
Rigel 1:
[[Ofbyld:Drachsterfeart foar WOII.jpg|thumb|260px|''De feart yn Drachten foar [[Twadde Wrâldkriich|WOII]]'']]
De '''Drachtster Feart''' (ek: ''[[Drachtster Kompanjonsfeart]]'') leitlei tusken [[Drachten]] en [[Haulerwyk]]. It kanaal wie ferdield yn fiif panden, troch [[skutslûs|skutslûzen]] fan elkoar skieden en fan de [[Fryske boezem]] oan de [[Drait]] of Dracht, in Fryske namme foar fuorde. It besit fan fearten mei harren [[skutslûs|ferlaten]], [[brêge]]n en wâlen levere de Kompanjons toljild, skut- en brêgewippersjilden op, wylst se der ek it fuiskrjochtfiskrjocht hienehienen. Nijkommers fêstigen har lânsoan de feart, dêr't har twa kearnenin ûntwikkelenkearn, deit Noarder-lettere en deDrachten Suderdrachtûntstie. It plak [[Drachtster Kompenije]] is pasearst yn 1772 stichte. De feart is groeven fan [[1641]] ôf doe't it heechfean, eastlik fan Drachten, ferfeante waard. Benypt provinsjebelang makke dat earst nei [[1760]] ek oansluten waard by de Drintske kanalen yn [[Feanhuzen]]. Der sieten 5 slûzen yn, [[Bûtenstfallaat]], westlik fan Drachten, is noch it langste brûkt. Eastlik is de Feart in ôfwetteringskanaal.
 
== Skiednis ==
Passchier Hendricks Bolleman, in keapman, sollisiteur en feanbaas, berne yn [[De Haach]] of [[Drongelen]] yn it jier 1585, tekene op 5 oktober 1641 in oerienkomst mei de notabelen fan [[Noarderdrachten|Noarder]]- en [[Suderdrachten]] foar it graven fan de Drachtster Kompanjonsfeart;. datAchthûndert hatarbeiders binne oan it begjinwurk westset fanom Drachtende Drachtsterfeart te graven. Om 1643 wie der al in skoalle by de brêge.
Achthûndert arbeiders binne tewurksteld om de Drachtsterfeart te graven. Om 1643 wie der al in skoalle by de brêge.
 
Op 7 febrewaris 1649 kamen Saco Fockens en Saco fan Teyens samen mei Passchier Hendriks Bolleman foar. Se wioenen nije feangrûnen yn it grinsgebiet tusken [[Opsterlân]] en Smellinegrlân “te water brengen”. Nei [[ferfeanting]] fan de wiken koe de turf oer [[De Lemmer]] ôffierd wurde nei de Hollânske stêden. Der is in notariële akte opmakke troch [[Crackstate|Joannes fan Crack]], Saco Fockens, Jacob fan Runia as man fan [[Oenemastate|Amerentia fan Oenema]], Asswerus fan Vierssen (1598-1662) as kurator fan Catharina fan Oenema en Saco Teyens ta interinement en útfiering fan harren oktroai ta it graven fan in feart. Yn 1656 gie Bolleman fallyt en stoar koart dêrnei.
 
[[Ofbyld:Hoogveenontginning door Jacobus Sibrandi Mancadan.jpg|thumb|260px|''De ûntginning van het [[Fean (grûnsoarte)|heechfean]], skildere troch [[Jacobus SibrandiSybrandi Mancadan]]'']]
 
Om de feanen yn it noardeasten fan [[Opsterlân]] fierder eksploitearje te kinnen is de Grutte Feanfeart of Bakkefeanster Feart op inisjatyf fan [[grytman]] [[Douwe fan Aylva]] (1610-1665) en [[Jacobus SibrandiSybrandi Mancadan]] yn 1659/1660 trochlutsen (lâns [[Oerterp oan de Feart]]) oant [[Fryske Peallen]]. Yn 1669 kaam de grinskwestje tusken Fryslân en Grinslân by Fryskepeallen opnij te praat.
Dêrom makke de feart in bocht yn súdeastlike rjochting nei [[Bakkefean]], in ûnbewennee streek, dat neffens guon boarnen yn 1664 berikt waard. De [[Schotanusatlas]] jout dat net oan. <!--Yn 1664 liet hy it Alde djip, in diel fan de Drachtster Kompanjonsfeart útgrave en in wei oanlizze?-->
Om 1670 ûntwikkele Bakkefean him ta in feankoloanje.
 
Sûnt it [[Rampjier]] [[1672]] wie der stagnaasje troch in ekonomyske krisis. Yn 1680 hie it kanaal de grins mei [[Opsterlân]] noch net berikt. Sûnt 1713 koe in begjinmakke wurde mei it graven fan de Haulerwykster Feart. Yn 1718 is fanút [[Haulerwyk]] de feart trochlutsen lâns de [[DuerswâlderheideDuerswâlder Heide]]. <!--Yn 1716 wie de bewenning lâns it kanaal wer tanomd, dsadatsadat der in nije mûne en yn 1743 in nije tsjerke boud wurde koe yn it plak Drachten.-->Yn 1744 wie it fean om [[SigerswâldeSigerswâld (Opsterlân)|Sigerswâld]] sawat ôfgroeven. Yn 1756 wurdt it kanaal útgroebven oan [[Haule (Eaststellingwerf)|Haule]] ta. Yn [[Haulerwyk]] en [[Waskemar]] ûntstienen nije [[feankoloanje]]s.
<!--Ek David George Wijndels wurdt neamd as ien fan de inisjatyfnimmers. Hy wie yn de 19e ieu ûntfanger op De Lemmer en neist de family [[Lycklama à Nyeholt]] ien fan de kompanjons, dy't ferantwurdlik wienen foar it graven fan de Drachtster Kompanjonsfeart wêrfan de Haulerwykster Feart no diel útmakket? It leit mear yn de reden dat dizze hearen dwaande wienen mei de Opsterlânske Kompanjonsfeart? Utsykje. Yn Fryslân giet men yn de twadde helte fan de [[18e ieu]] oer ta ôfturvjen fan de [[leechfean]]gebieten.-->
[[Ofbyld:Kromme-Elleboogsvaart.JPG|thumb|260px|''Kromme-Elleboogsvaart'']]
 
Yn 1760 of 1770 wie der noch gjin oansluting mei it Drintske [[Feanhuzen (NoordenveldNoardenfjild)|Feanhuzen]]. Mei de [[Koloanjefeart]], groeven tusken 1823 en 1826, feroaren de ekonomyske foarútsjoggen. Earst yn 1837 besliste men dat de 2e wyk fan de Kromme-Elleboogsvaart ferlingd wurde soe nei 40 m. fan de Frysk-Drintske grins, wylst in wyk fan de Koloanjefeart fan Feanhuzen oant 10 m. fan de grins groeven wurde soe. (It [[Federalisme]] wie sûnt de oprjochting fan de [[BataafkseBataafske Republyk]] noch altiten net ferdwûn.)
 
Pas yn 1879 kaam der in ferbining tusken de Koloanjefeart en de súdlikste wyk fan de Kromme-Elleboogsvaart.
 
== Tsjintwurdige tastân ==
OanYn de einjierren 60 fan de foarrige20e ieu wie de Drachtster Kompanjonsfeart sawat in [[iepen rioel]]. Yn de jierren 1966/67 waard in diel fan de drachtsterDrachtsterfeart Feart dimpttichtsmiten. Der binne plannen om in diel fan de feart opnij út te graven om it wettertoerisme op de [[turfrûte]] te befoarderjen. De feart hoecht mar gedieltlik wergroeven te wurddenwurden, fan de [[Bûtenste Fallaat]]Hegewei ôf oant it sintrum. It miljoenenprojekt rûn yn 2003 fertraging op troch ferskate jurydyske prosedueres.
== Sjoch ek ==
* [[Skoatterlânske Kompanjonsfeart]], ûntstean nei 1551