Eeltsje Boates Folkertsma: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Nije side Eeltsje Boates Folkertsma
 
Aliter (oerlis | bydragen)
Oanfollings trijemanskip; ferskaat
Rigel 1:
'''Eeltsje Boates Folkertsma''' (Ferwert [[13 novimber]] [[1893]], [[Ferwert]]Frjentsjer [[1 jannewaris]] [[1968]], [[Frjentsjer]]) wie in Frysk skriuwer en ûnderwizer.
 
== Jongfriezen ==
Eeltsje Boates Folkertsma kaam út in grifformeard fermidden, wêr’t Kuyper yn hege holden waard. Hy waard oplaad foar ûnderwizer oan de kweekskoalle yn [[Dokkum]]. Hyen iswaard ûnderwizer yn [[Drachten]] en op [[De Gaastmar]]. Al gau krige er niget oan it Frysk. Hy stie doe foaral ûnder ynfloed fan [[Douwe Kalma]]. Doe’t Douwe Kalma de [[Jongfriezen]] yn [[1915]] oprjochte waard Folkertsma skriuwer. Doch it die bliken dat de karakters fan Kalma en Folkertsma tige ferskilden. Kalma wie frijsinnich en Folkertsma string kalvinistysk. Yn [[1920]] gienen se dan ek útinoar. Folkertsma sei de skoalle op en gie yn [[Ljouwert]] as publisist libjen. It wie gjin fetpot, mar Folkertsma koe as frijfeint der fan bestean.
 
==Folkertsma ynOpfetting opfetting oaroer it Frysk==
Folkertsma wie sterk beynfloede troch wat yn de [[Nederlânske literatuer]] de [[Tachtigers]] neamd wurdewurdt. Dêrtroch is it wurk fan Folkertsma foar de hjoeddeiske lêzer net maklik te lêzen. Hy woe foaral it Frysk ferheffe ta in kultuertaal. Dat die er as romantikus, realisme en troch syn leauwe. Folkertsma syn oertsjûging wie, dat as it Frysk gjin literêre foarm hie, de taal ferdwine soe.
 
== Blêden==
Folkertsma wie sterk beynfloede troch wat yn de Nederlânske literatuer de Tachtigers neamd wurde. Dêrtroch is it wurk fan Folkertsma foar de hjoeddeiske lêzer net maklik te lêzen. Hy woe foaral it Frysk ferheffe ta in kultuertaal. Dat die er as romantikus, realisme en troch syn leauwe. Folkertsma syn oertsjûging wie, dat as it Frysk gjin literêre foarm hie, de taal ferdwine soe.
Yn 1920 begûn er mei it ienmans tydskrift ''[[Tsjûgenis'']]. Doe fûn er oanslúting by it [[Kristlik Frysk Selskip]]. Hy hat meiwurke oan ''[[Yn ús eigen tael'']] en waard yn [[1928]] redakteur fan ''[[De Stim fan Fryslân'']]. Yn [[1945]] waard hy lid fan kommisje fan redaksje fan it ''[[Frysk Deiblêd'']]. Yn [[1949]] waard hy ek redakteur fan it literêre blêd ''[[De Tsjerne'']]. Dêrneist skeauskreau hy yn mear blêden. Folkertsma syn wurk is dêrtroch tige ferspraat rekke. <br>
 
Folkertsma krige út it fermidden fan it KFS ek wer nije maten. [[Fedde Schurer]], [[ Ulbe van Houten]] en [[Inne de Jong]] fielden harren ynspirearre troch it wurk fan Folkertsma.
==Folkertsma en syn blêden==
 
==Folkertsma yn deDe Fryske beweging.==
Yn 1920 begûn er mei ienmans tydskrift ''Tsjûgenis''. Doe fûn er oanslúting by it Kristlik Frysk Selskip. Hy hat meiwurke oan ''Yn ús eigen tael'' en waard yn 1928 redakteur fan ''De Stim fan Fryslân''. Yn 1945 waard hy lid fan kommisje fan redaksje fan it ''Frysk Deiblêd''. Yn 1949 waard hy ek redakteur fan it literêre blêd ''De Tsjerne''. Dêrneist skeau hy yn mear blêden. Folkertsma syn wurk is dêrtroch tige ferspraat rekke. <br>
Yn [[1924]] waard Folkertsma de lieder fan it Kristlik Frysk Selskip. Sa spile er ek mei yn de hiele [[Fryske beweging]]. By alles wat der tusken de beide WrâldoarloggenWrâldkrigen yn dat ferbân oprjochte is hat Folkertsma mei oan ‘e widze stien. <br>
Folkertsma krige út it fermidden fan it KFS ek wer nije maten. [[Fedde Schurer]], [[ Ulbe van Houten]] en [[Inne de Jong]] fielden harren ynspirearre troch it wurk fan Folkertsma.
 
Yn [[1940]] die it al gau bliken dat de Dútsers, wêrûnder Eastfriezen, belangstelling hienen foar de Fryske beweging. Om nazifikaasje fan de beweging tsjin te gean, waard [[31 july]] 1940 in trijemanskip yn ‘t libben roppen fan Ds. [[Jacob Jetzes Kalma]] foar it [[Selskip foar Fryske Taal en Skriftekennisse]], Folkertsma foar it Kristlik Frysk Selskip en [[Rintsje Pieters Sybesma]] út de mear nasjonaal-sosjalistyske streaming. Dizze mylde foarm fan kollaboraasje waard opset as beskerming tsjin slimmere nasjonaal-sosjalistyske ynfloed.
==Folkertsma yn de Fryske beweging.==
 
Yn jannewaris [[1941]] krigen Kalma en Folkertsma lykwols spul mei Sybesma, en besletten as twamanskip fierder te gien. Hja koenen sa lykwols de waaksende ynfloed fan de Dútsers net tsjinhâlde. Yn 1942 krigen de Fryske net-Dútsksinde blêden gjin papier en oare fasiliteiten mear. It twamanskip is doe noch in jier fierder gien mei in paad út te lizzen foar de tiid fan nei de oarloch. Ein [[1943]] waard het twamanskip troch de beiden opheft.
Yn 1924 waard Folkertsma de lieder fan it Kristlik Frysk Selskip. Sa spile er ek mei yn de hiele Fryske beweging. By alles wat der tusken de beide Wrâldoarloggen oprjochte is hat Folkertsma mei oan ‘e widze stien. <br>
Yn 1940 die it al gau bliken dat de Dútsers, wêrûnder Eastfriezen, belangstelling hienen foar de Fryske beweging. Om nazifikaasje fan de beweging tsjin te gean, waard der in trijemanskip yn ‘t libben roppen. Ds. J.J. Kalma, E.B. Folkertsma en R.P. Sybesma foarmen dat tijemanskip. Al gau blykte is dat Sybesma oan de ferkearde kant stie. Kalma en Folkertsma binne doe as twamanskip fierder gien. Net eltsenien hat harren dat yn tank ôfnaam. Dat se as boargemaster yn oarlochstiid hannele moasten, betsjutte dat der kompromissen sletten wurde moasten. <br>
Yn 1942 krigen de Fryske net Dútssinde blêden gjin papier mear. It twamanskip is doe fierder gien mei in paad út te lizzen foar de tiid fan nei de oarloch.
 
==Bibeloersetting==
==Folkertsma en de bibeloersetting==
Om 1920 hinne besleaten it Kristlik Frysk Selskip en it [[Nederlânsk Bibelgenoatskip]] dat der in Fryske oersetting fan de [[Bibel]] komme soe. De opdracht dêrfoar krige dr. [[G.A. Wumkes]]. Guon fûnen Wumkes syn Frysk oan de minne kant en dêrom waard Folkertsma beneamd om tafersjoch op it goede Frysk te hâlden. Dit hat der ta laat dat Folkertsma eins de einredakteur wurden is,waard. Yn [[1933]] kaam it [[Nije Testamint]] ree en it [[Alde Testamint]] wie yn 1943 klear. Folkertsma hie sels in oersetting makke fan de [[Heidelberger Kategismus]]. Op [[29 oktober]] 1943 is de nije oersetting oan it Fryske folk oanbean. <br>
 
== Oplieder==
Om 1920 hinne besleaten it Kristlik Frysk Selskip en it Nederlânsk Bibelgenoatskip dat in Fryske oersetting fan de Bibel komme soe. De opdracht dêrfoar krige dr. [[G.A. Wumkes]]. Guon fûnen Wumkes syn Frysk oan de minne kant en dêrom waard Folkertsma beneamd om tafersjoch op it goede Frysk te hâlden. Dit hat der ta laat dat Folkertsma eins de einredakteur wurden is, Yn 1933 kaam it Nije Testamint ree en it Alde Testamint wie yn 1943 klear. Op 29 oktober 1943 is de nije oersetting oan it Fryske folk oanbean. <br>
Yn 1925 waard [[Afûk|Algemiene Fryske Underrjocht Kommisje]] (AFUK) oprjochte. YnIen fan de taken fan de AFUK is it ûnderwizen yn it Frysk. Folkertsma waard al gau oanlutsen as begelieder. In protte Friezen binne sa fan Folkertsma yn ‘e knepen fan it Frysk op ‘e hichte brocht. <br>
Folkertsma hie sels in oersetting makke fan de Heidelberger Kategismus.
 
Yn 1945 waard de Fryske akte ynsteld. Dêr wie Folkertsma fan it begjin ôf as dosint oan ferbûn.
==Folkertsma as oplieder==
 
==De wegere Gysbert Japckspriis ==
Yn 1925 waard Algemiene Fryske Underrjocht Kommisje (AFUK) oprjochte. Yn fan de taken fan de AFUK is it ûnderwizen yn it Frysk. Folkertsma waard al gau oanlutsen as begelieder. In protte Friezen binne sa fan Folkertsma yn ‘e knepen fan it Frysk op ‘e hichte brocht. <br>
Yn [[1959]] krigewaard Folkertsma foar syn boek ''Eachweiding'' , ferskynd yn [[1950]], de [[Gysbert Japickspriis]] fantakend troch Deputearre Steaten. Folkertsma soehat Folkertsma net west hawwe as dedy priis net wegere hie. As motyf joech hy op dat dit boek te min omtinken krige hie.
Yn 1945 waard de Fryske akte ynsteld. Dêr wie Folkertsma fan it begjin ôf as dosint oan ferbûn.
 
De lêste jierren fan Folkertsma binnehawwe net lokkich west. Syn geast waard dizich. Hy iswaard oerbrocht nei deit psychiatrysk sikehûs yn Frjentsjer, wêr’t er yn [[1968]] ek ferstoarn is.
==De wegere Gysbert Japckspriis==
 
Yn 1959 krige Folkertsma foar syn boek ''Eachweiding'' ferskynd yn 1950 de Gysbert Japickspriis fan Deputearre Steaten. Folkertsma soe Folkertsma net west hawwe as de priis net wegere hie. As motyf joech hy op dat dit boek te min omtinken krige hie.
 
De lêste jierren fan Folkertsma binne net lokkich west. Syn geast waard dizich. Hy is oerbrocht nei de psychiatrysk sikehûs yn Frjentsjer, wêr’t er ek ferstoarn is.