Ympuls (natuerkunde): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Rigel 23:
Der wurdt algemien oannomd dat de wetten fan de natuerkunde [[ynfariânsje|ynfariant]] wêze soenen maotte foar [[translaasje (mjitkunde)|translaasje]]. Mei oare wurden: it moat net útmeitsje oftst in ferskyndel waarnimst yn stilstân of wylst mei in konstante snelheid beweechst. [[Christiaan Huygens]] liede syn botsingswetten ôf troch earst in ienfâldige botsing te besjen waarbij twee biljartballen elkaar met gelijke snelheid raken, en de botsing daarna in gedachten plaats te laten vinden aan boord van varende trekschuiten.
 
Doe't [[Albert Einstein]] mei inselde soortsoarte gedachtenexperimentgedachteneksperimint syn [[relativiteitsteory]] ontwikkeldeûntwikkele, formuleerdeformulearre hijhy de impulsympuls zodanigsadanich dat diedy invariantynvariant bleefbleau voorfoar relativistischerelativistyske transformatiestransformaasjes. EnergieEnerzjy werdwaard nietnet behoudenbehâlden, zelfssels massa waswie nietnet constantkonstant, maarmar impulsympuls waswie datdaty welwol ! ZieSjoch [[BehoudswetBehâldswet]].
 
InYn de relativistischerelativistyske mechanicameganika definiërendefinearje wewy de '''4-impulsympuls''', eenin vectorfektor inyn vierfjouwer dimensiesdiminsjes:
 
:<math>\left[ E/c p \right]</math>
 
waardêr't <math>E</math> de totale energieenerzjy inyn hetit systeem is en de ''relativistischerelativistyske impulsympuls'' <math>p</math> als volgtsa gedefinieerddefiniearre is:
 
:<math>E = \gamma m c^2 \!</math>
:<math>p = \gamma m v \!</math>
 
EenIn alternatievealternative rekenmethoderekkenmetoade inyn de relativistischerelativistyske mechanicameganika is om de regel <math>p = m \cdot v</math> te behoudenbehâlden, maarmar de massa te herdefiniërenwerdefiniearjen totta <math>m = \gamma m_0</math>, waardêr't <math>m_0</math> de [[rustmassarêstmassa]] is.
 
De lengtelingte vanfan hetit 4-impulsympuls blijftbliuwt constantkonstant en zietsjocht erder alssa volgt uitút:
 
:<math>p \cdot p - E^2</math>