Bloedfet: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L red. en sa
tf
Rigel 1:
[[Ofbyld:Arteriessystem.png|right]]
In '''bloedfet''', soms foutyf ''ier'' neamd, is ûnderdiel fan de [[bloedsomrin]]. Minsken en oare sûchdieren, mar bygelyks ek fisken en fûgels, hawwe ferskate soarten bloedfetten:
* [[Slachier]]en of artearjen (Lat. arteria, mv. arteriae) - DitDat binne de bloedfetten dy't streekrjocht fan it [[hert]] aftûkjeôftûkje om in orgaan fan bloed te foarsjen. Troch de pompwurking fan it hert, sil de druk yn de slachieren pulsatyf wêze. Men kin it [[bloed]] yn de slachieren klopjen fiele., bygelyks yn de [[polsslachier]] (''arteria radialis''). Op twa útsûnderingen nei transportearje de slachieren [[Disoerstof|soerstofryk]] bloed. Twa slachieren transportearje soerstofearm bloed, nammentlik: de longslachieren (''arteriae pulmonales''), dy't fan it hert nei de longen ta rinne, en nâlestringslachieren by de foetus (''arteriae umbilicales'').
* Lytse artearjen of [[arteriole]]n - Dit binne lytse bloedfetsjes mei rûntespierkes yn de wand dy't gearlûke kinne of ûntspanne. Sa soargje se foar it fernauwen of ferwiidzjen fan it [[fetholte|lumen]] fan dizze bloedfetten en regelje sa de oanfier fan bloed yn de [[weefsel (biology)|weefsels]].
* [[Hierfet]]ten of [[kapilêr]]en - Dit binne tige tinne bloedfetten dy't oant djip yn it weefsel doorkringe. Se slute oan op de arteriolen. Inkel yn de hierfetten bart útwikseling fan soerstof, fiedingsstoffen en ôffalstoffen.
Rigel 11:
 
== Undersykstechniken ==
By it lichaamlik ûndersyk binne slachieren werom te kennen troch pulsaasjes. Dizzen binne op in tal plakken (pols, hals, ljisken) te fielen. De hûdskleur (read, blau of skier) jout in yndruk oer de matemjitte wêryn't weefsel soerstofhâldend bloed krijt. Bloedstreaming is normaal net te hearren, útsein as der ekstra warlingen yn de bloedstream sitte. Mei in [[stetoskoop]] is dat te hearren as in gerûs, bygelyks by harkjen nei it hert. Dit ferskynsel wurdt brûkt as de [[bloeddruk]] hânmjittich mjitten wurdt.
Bloedfetten kinne ôfbylde wurde
* [[Echografy]]. Dit wurdt faak kombinearre mei [[doppler-ûndersyk]]. It [[doppler-effekt]] wurdt brûkt om bloedstreaming hearber of sichtber te meitsjen. De kombinaasje hjit echo-doppler of echo-dupleks ûndersyk.
Rigel 18:
 
== Lingte en folume (by de mins) ==
Yn de ûndersteande tabel de mienskiplike lingte en folume vanfan bloedfetten. <ref>Boarne: ''Nectar, VWO Bovenbouw, Biologie, deel 1.'' </ref>
{| class="wikitable" width="35%"
! Bloedfet || Lingte || Folume (cm<sup>3</sup>)