De ferzje fan 20 des 2010 om 23.06 wizigje Luckas-bot (oerlis \| bydragen) Bots 31.851 edits L r2.5.2) (Bot - derby: es:Partido Socialdemócrata de los Trabajadores (Países Bajos) ←Toan eardere ferskillen		De ferzje fan 2 jan 2011 om 20.10 wizigje weromsette 86.91.126.172 (oerlis) oanf, red Neikommende ferskillen →
Rigel 1: [[Ofbyld:SDAP.JPG\|thumb\|right\|220px\|''Betinkplaat'']] De '''Sosjaal-Demokratyske Arbeiders Partij''' ([[SDAP]]) wie in Nederlânske politike partij fan foar, yn en flak nei de [[Twadde Wrâldoarloch]]. De SDAP waard op [[26 augustus]] [[1894]] oprjochte yn it lokaal Atlas oan de Ossenmarkt 9 yn [[Swol]] as alternatyf foar it [[Sosjaal-Demokratysk Bûn]] (SDB) fan [[Ferdinand Domela Nieuwenhuis\|Domela Nieuwenhuis]]. De partij wie teoretysk grûnfêste op it [[marksisme]] mar besocht har doelen fia de parlemintêre demokrasy nei te stribjen. Dêrmei ûnderskiede it har fan de SDB. Ta de 12 oprjochters (de "tolve apostels" neamd) hearden [[Pieter Jelles Troelstra]], [[Jan Schaper]] en [[Willem Vliegen]]. == Skiednis == Hoewol't der Friezen by de oprjochting wienen, waard de partij dochs wifeljend ûntfongen. In soad Folkspartij leden bleaune ôfsidich, [[Geart van der Zwaag (Wolvegea)\|Geart van der Zwaag]] en Pieter Jelles Troelstra hienen noch in soad oanhing. Mar it optreden fan Troelstra brocht feroaring. Hy helle yn [[1897]] yn [[Ljouwert (stêd)\|Ljouwert]] en [[Tytsjerksteradiel]] de mearderheid. Yn 1900 kaam [[Gerrit Willem Melchers]] as propagandist. Hy waard yn 1901 yn Ljouwert keazen. Stadichoan groeit no de partij. Bekende figueren wienen [[Jan Jansonius\|J.G. Jansonius]], H.H. de Vos, [[Menne Hillebrand]], [[Karel Besuyen]], [[Albertinus van der Heide]] en [[Lourens Zandstra]]. Ek de [[Blije Wereld]]groep die mei. By de Steateferkiezings fan [[1907]] klom de partij fan fiif nei acht sitten. Der binne dan 25 gemeenteriedsleden, allinnich yn Ljouwert al sân. Yn [[1913]] waarden yn Fryslân fjouwer SDAP'ers keazen foar de Twadde Keamer. (oantal stimmen: 17.254). Nei de [[Earste Wrâldoarloch]] wienen der 110 ôfdielings (5500leden). It oantal Steatesitten wurdt yn [[1919]] op 14 brocht. Dan 139 gemeenteriedsleden. Tusken de oarloggen binne ûnder oare [[Harm de Boer]], J.K. Brouwer, [[Johannes Dijkstra]], J. Geerts, L.J. de Jong, J. Klok, [[Pieter Sikkes]] en J. Ytsma bekende figueren. Foar de Twadde Wrâldoarloch hat de partij lêst fan de [[Troelstrabeweging]] (Paul Kiës). Nei de oarloch komme de measte leden yn de [[Partij fan de Arbeid\|PvdA]].▼ Nei in perioade fan groei (oant 1918) folge der ien fan stabilisaasje. De striid tusken marksisten en revisonisten late ta de foarming fan marksistyske opposysje dêr't de lieders fan (Wijnkoop en Van Ravensteyn) yn 1909 royeerd waarden. Yn 1912 waard in minder marksistysk programma oanfard. It mislearre fan Troelstra's revolúsje (sjoch: it [[Fersin fan Troelstra]]) yn 1918 brocht de SDAP op in evenredich paad en de partij ûntwikkele har ta in progressive folkspartij dy't de [[kapitalisme\|kapitalisyske]] maatskippij stadich troch demokratyske ferkiezings feroarje woe ta in sosjalistyske maatskippij. Yn [[1946]] gie de SDAP op yn de [[Partij fan de Arbeid\|PvdA]]. == Yn Fryslân == Foar in soad bûtentsjerklike arbeiders fungearre de partij as tsjerke. Striidlieten waarden as psalmen songen. De Arbeidersjeugdsintrale en it [[Ynstitút foar Arbeidersûntwikkeling]] hienen fan elts in soad belangstelling. De partij wie algemien Nederlânsk oriïntearre , mar in soad hienen in iepen each foar de idealen fan de Fryske beweging (sjoch [[Soasiael-Demokratysk Frysk Forbân]]). De SDAP wie de partij fan de 'bewuste', 'moderne' arbeider en hie likegoed oanhing op it platelân as yn de stêden, benammen yn de Noardwesthoeke en de midden fan Fryslân, minder sterk yn it súdeasten.▼ ▲Hoewol't der Friezen by de oprjochting wienen, waard de partij dochs wifeljend ûntfongen yn de provinsje Fryslân. In soad Folkspartij leden bleaune ôfsidich, [[Geart van der Zwaag (Wolvegea)\|Geart van der Zwaag]] en ~~Pieter~~ ~~Jelles~~Domela ~~Troelstra~~Nieuwenhuis hienen noch in soad oanhing. Mar it optreden fan Troelstra brocht feroaring. Hy helle yn [[1897]] yn [[Ljouwert (stêd)\|Ljouwert]] en [[Tytsjerksteradiel]] de mearderheid. Yn 1900 kaam [[Gerrit Willem Melchers]] as propagandist nei foaren. Hy waard yn 1901 yn Ljouwert keazen. Stadichoan groeit no de partij. Bekende ~~figueren~~Fryske SDAP-ers wienen [[Jan Jansonius\|J.G. Jansonius]], H.H. de Vos, [[Menne Hillebrand]], [[Karel Besuyen]], [[Albertinus van der Heide]] en [[Lourens Zandstra]]. Ek de [[Blije Wereld]]groep die mei. By de Steateferkiezings fan [[1907]] klom de partij fan fiif nei acht sitten. Der binne dan 25 gemeenteriedsleden, allinnich yn Ljouwert al sân. Yn [[1913]] waarden yn Fryslân fjouwer SDAP'ers keazen foar de Twadde Keamer. (oantal stimmen: 17.254). Nei de [[Earste Wrâldoarloch]] wienen der 110 ôfdielings (5500leden). It oantal Steatesitten wurdt yn [[1919]] op 14 brocht. Dan 139 gemeenteriedsleden. Tusken de oarloggen binne ûnder oare [[Harm de Boer]], J.K. Brouwer, [[Johannes Dijkstra]], J. Geerts, L.J. de Jong, J. Klok, [[Pieter Sikkes]] en J. Ytsma bekende figueren. Foar de Twadde Wrâldoarloch hat de partij lêst fan de [[Troelstrabeweging]] (Paul Kiës). Nei de oarloch komme de measte leden yn de [[Partij fan de Arbeid\|PvdA]]. ▲Foar in soad bûtentsjerklike arbeiders fungearre de partij as tsjerke. Striidlieten waarden as psalmen songen. De Arbeidersjeugdsintrale (AJC) en it [[Ynstitút foar Arbeidersûntwikkeling]] hienen fan elts in soad belangstelling. De partij wie algemien Nederlânsk oriïntearre , mar in soad hienen in iepen each foar de idealen fan de Fryske beweging (sjoch [[~~Soasiael~~Sosjaal-Demokratysk Frysk Forbân]]). De SDAP wie de partij fan de 'bewuste', 'moderne' arbeider en hie likegoed oanhing op it ~~platelân~~plattelân as yn de stêden, benammen yn de Noardwesthoeke en de midden fan Fryslân, minder sterk yn it súdeasten. == Ferskaat ==

SDAP: ferskil tusken ferzjes