Termometer: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
wurkleas
Rigel 1:
[[Ofbyld:20050501 1315 2558-Bimetall-Zeigerthermometer.jpg|thumb|''Bimetaal termometer'']]
[[Ofbyld:Draadloze thermometer.jpg|thumb|''Triedleaze termometer'']]
In '''termometer''' is in [[mjitynstrumint]] dat brûkt wurdt om [[temperatuer|temperatuaren]] te mjitten.
 
In '''termometer''' is in [[mjitynstrumint]] dat brûkt wurdt om [[temperatuer|temperatuarentemperatueren]] te mjitten.
== Types ==
Der binnewurde meardere soarten termometers yn gebrûkbrûkt:
* [[#Floeistoftermometer|Floeistoftermometer]] - dizze wurket mei in tinne glêzen buis neist in skaalferdieling. Faak wurdt [[kwik]] ([[kwiktermometer]]) of kleure [[etanol|alkohol]] brûkt, mar ek oare organyske floeistoffen. Troch de útsetting fan de floeistof stichtstiget de kolom as de temperatuer heger wurdt.
* De [[Galileo-termometer]] dy't wurket op basis fan de [[Wet fan ArchimedesArgimedes]].
* [[Termokeppel]]. Dizze bestiet út twa triedentriedden útfan ferskillend metaal. Op it kontaktpunt ûntstiet in [[elektryske spanning]] dy't ôfhinget fan de temperatuer.
* [[Ynfraread]] termometers. Dizze mjit de ynfrareade strieling fan in objekt. Hoe hjiterhjitter it objekt, nammerste heger is de [[frekwinsje]] fan it útstrielde ynfraread. Sjoch ek [[elektromagnetyske strieling]].
* Temperatuergefoelige wjerstân. Dit is in elektryske [[wjerstân (elektroanika)|wjerstân]] wêrfan de grutte ta- (''positive [[temperatuerkoëffisjint]]'') of ôfnimt (''negative temperatuerkoëffisjint'') mei de temperatuer. Troch nei itigjen de wjerstân te mjitten wurdttwurdt men de temperatuer gewaar. Dizze wurde yn [[elektroanyske termometer]]s brûkt.
* [[Koartstermometer]]s mei kwik hawwe in ekstra tin stkkjestikje [[kapillêr]] oan it begjin fan de stiich stijgbuisstiichbuis, wêrtroch't de kwikkolom by it wer ôfkuoljen ôfbrekt, sadat de berikte maksimale temperatuer stean bliuwt en ôflêzen wurde kin oant de termometer 'ôfslein' wurdt. It berik fan normale koartstermometers is lyts, fan 35 oant 42°C, mar de naukeurichheid grut.
* [[Bimetaaltermometer]]s'' dy't gebrûk meitsje fan de ferskillende [[útsettingskoëffisjint]]en fan twa strips metaal dy't op elkoar fêst laske of soldearre binne. As de temperatuer feroaret, lûkt it [[bimetaal]] krom. Dizzen wurde brûkt yn ienfâldige [[termostaat|keamertermostaten]].
* [[Gastermometer]]s. Dizzen wurkje op grûn fan de fariaasjes fan druk as it gas ferwaarme of ôfkuolle wurdt. As regel wurdt wetterstof, helium of stikstof brûkt. Dit binne de sekuerste en gefoelichste termometers, mar se binne lestich yn gebrûk. In gastermometer wurdt dan ek benammen brûkt om termometers fan oare typen te [[kalibrearjen]].{{wurk}}
 
Yn prinsipe kin elke fysyske mjitwearde dy't temperatuergefoelich is brûkt wurde om in termometer te meitsjen. Omdat hast alle makroskopyske effekten temperatuergefoelich binne, resultearret dit yn in konstatearring dy't troch Fokke Tuinstra, emeritus heechlearaar yn Delft formulearre waard as ''alles is in termometer''.
[[Ofbyld:Draadloze thermometer.jpg|thumb|''Triedleaze termometer'']]
In principe kan elke fysische meetwaarde die temperatuurgevoelig is worden gebruikt om een thermometer te maken. Aangezien bijna alle macroscopische effecten temperatuurgevoelig zijn, resulteert dit in een constatering die door Fokke Tuinstra, emeritus hoogleraar in Delft werd geformuleerd als ''alles is een thermometer''.
 
[[Kategory:Natuerkunde]]