|
[[Ofbyld:Amir TemurZoomed.jpg|thumb|''Timoer Lenk'']]
'''Timoer Lenk''' ([[Sachrisabz|Kesj]], [[9 april]] [[1336]]<ref name=geboorte>Marozzi (2005), p.side 7</ref><ref>Neffens Beatrice Forbes Manz, auteur fan ''The Rise and Rule of Tamerlane'', is dizze bertedatum optocht en wie hy grif minstns fiif jier âlder.</ref> – [[Otrar]], [[19 jannewaris]] [[1405]]<ref name=”dood”>Grousset (1970), p.side 456</ref>) (ek bekend as '''Timoer de Grutte''', '''Timoer de Manke''', of yn [[Europa]] as '''Tamerlane''' en '''Tamburlaine''' (ferbasteringen fan it Perzyske '''Temur-i-lang''' en '''Temür''' yn Turkske talen) wie in [[14e ieu|fjirtjinde-ieuske]] [[Turkije|Turksk]]-[[Mongoalje|Mongoalse]]<ref>Timoer wurdt ek faak, meastal troch Westerske boarnen, oantsjutten as in [[Tataren|Tataar]]. De Tataren wienen in machtige 'horde', ofwel MongoolseMongoalse [[Stamstamme (antropologie)|stam]]yn in hetit noardeastenmoardeasten fan [[MongoliëMongoalje]] vanafsûnt de [[vijfde5e eeuwieu]]. EenIn preciezekrekte definitiedefinysje is lastigmin te gevenjaan doortroch de mengelmoesgriemmank vanfan volkerenfolken diedy't inyn [[AziëAazje]] wasûntstien ontstaanwie, vooralbenammen nanei de MongoolseMongoalske veroveringenferoveringen. De Europeanen brûkten de term echterlykwols voorfoar alle nomaden, en omdat de MongolenMongoalen bekend stondenstienen om hunharren wreedheden werdwaard Tataar vaakfaak alsas Tartaar gespeldstavere, afgeleidôflaat vanfan [[Tartarus]]. VandaagHjoed de dagdei wordenwurde MongoolMongoal en Tataar vaakfaak doortroch elkaarelkoar gebruiktbrûkt. (Marozzi (2005), p.side 8)</ref> krijgsheerkriiichshear en stichterstifter vanfan hetit TimoeridischeTimoeridyske rijkryk en de [[Timoeriden|dynastiedynasty derfan de Timoeriden]].
{{wurk}}
Timoer Lenk waard berne yn Kesj, dat tsjintwurdich bekend stiet as [[Sachrisabz]] (omgeving van [[Samarkand]], [[Oezbekistan]]). Timoer was heel zijn leven voornamelijk op oorlogspad en verbleef zelden langer dan een paar jaar op dezelfde plaats. Hij wist een nieuw rijk te creëren op de fundamenten van het ineengestorte [[Mongoolse Rijk]]. Hoewel hij een militair genie was — hij verloor geen veldslag nadat hij volledig aan de macht kwam in 1370 — wist Timoer geen effectief opererende regering neer te zetten, waardoor hij gebieden vaak opnieuw moest veroveren nadat ze in opstand waren gekomen. Meestal ging dit gepaard met onmenselijke wreedheden, zoals het bouwen van torens met afgehakte hoofden, waardoor hele regio’s ontvolkt raakten. Timoer waard dêrtroch fan [[Sina]] oant [[West-Europa]] berucht en gevreesd. Yn syn konstante oarlochsfiering binne nei skatting wol 17 [[miljoen]] minsken omkomd.<ref>[http://users.erols.com/mwhite28/warstat0.htm#Timur Historical Body Count], Twentieth Century Atlas. Geraadpleegd op 10 septimber 2008.</ref> ▼
▲Timoer Lenk waard berne yn Kesj, dat tsjintwurdich bekend stiet as [[Sachrisabz]] ( omgevingomjouwing vanfan [[Samarkand]], [[Oezbekistan]]). Timoer waswie heelhast zijnsyn levenheule voornamelijklibben op oorlogspadoarlochspaad en verbleefbleau zeldenkomselden langer danas eenin paarpear jaarjier op dezelfdeitselde plaatsplak. HijHy wist eenin nieuwnij rijkryk te creërenstiftsjen op de fundamentenfûneminten vanfan hetit ineengestorteyn elkoar stoarte [[ MongoolseMongoalse RijkRyk]]. HoewelHoewol't hijhy eenin militairmilitêr geniesjeny waswie — hijhy verloorferlear geengjin veldslagfjildslach nadatneidat hijhy volledigfolslein aanoan de macht kwamkaam inyn 1370 — wist Timoer geengjin effectiefeffektyf opererendeoperearjende regeringregearing neerdel te zettensetten, waardoorwêrtroch't hijhy gebiedengebieten vaakfaak opnieuwopnij moestferoverje veroverenmoast nadatneidat zese inyn opstandopstân warenkomd gekomenwienen. MeestalMeastentiids gingwaarden ditder gepaard met onmenselijkegrouwelige wreedheden begien, zoalslykas hetit bouwen vanfan torenstuorren metmei afgehakteôfkapte hoofdenhollen, waardoordêr't heule heleregio's regio’stroch ontvolktûntfolke raaktenrekken. Timoer waard dêrtroch fan [[Sina]] oant [[West-Europa]] berucht en gevreesdfreze. Yn syn konstante oarlochsfiering binne nei skatting wol 17 [[miljoen]] minsken omkomd.<ref>[http://users.erols.com/mwhite28/warstat0.htm#Timur Historical Body Count], Twentieth Century Atlas. GeraadpleegdRieplachte op 10 septimber 2008.</ref>
Timoer stierf in de winter van 1405 in [[Otrar]], [[Kazachstan]], terwijl hij optrok tegen zijn grootste vijand, [[Mingdynasty|Ming-Sina]]. Na zijn dood verdween Timoers rijk al snel van de kaart en werden zijn daden grotendeels vergeten. Zijn naam echter heeft in de geschiedenis een plaats gekregen naast die van zijn voorbeelden [[Alexander III de Grote|Alexander de Grote]] en [[Dzjengis Khan]]. Pas na de onafhankelijkheid van [[Oezbekistan]] kaam der mear omtinken foar de ferrjochtingen fan Timoer. Men beskôget him dêr as in held, omdat ûnder it bewâld fan Timoer it gebiet fan de [[Oezbeken]] bloeide as nea dêrfoar.<ref>Marozzi (2005), p. 169-170</ref> Mar yn de rest fan de Islamityske wrâld wurdt Timoer benammen as barbaar sjoen. ▼
▲Timoer stierfstoar inyn de winter van 1405 in [[Otrar]], [[Kazachstan]], terwijlwylst hijhy optrokopluts tegentsjin zijnsyn grootstegrutste vijandfijân, [[Mingdynasty|Ming-Sina]]. NaNei zijnsyn dooddea verdweenferdwûn Timoersit rijkryk fan Timoer al snelgau vanfan de kaart en werdenrekken zijnsyn dadendieden grotendeelsfoar vergeten.it Zijnmeastepart naamyn echterit heeftferjitboek. inSyn namme hat yn de geschiedenisskiednis eenlykwwols plaatsin gekregenplak naastkrigen dieneist vandy fan zijnsyn voorbeeldenfoarbylden [[ AlexanderAleksander III de GroteGrutte| AlexanderAleksander de GroteGrutte]] en [[Dzjengis Khan]]. Pas nanei de onafhankelijkheidûnôfhinklikheid vanfan [[Oezbekistan]] kaam der mear omtinken foar de ferrjochtingen fan Timoer. Men beskôget him dêr as in held, omdat ûnder it bewâld fan Timoer it gebiet fan de [[Oezbeken]] bloeide as nea dêrfoar.<ref>Marozzi (2005), p.side 169-170</ref> Mar yn de rest fan de Islamityske wrâld wurdt Timoer benammen as barbaar sjoen.
{{Commonscat|Timur}}
| 