Masedoanje (Aldheid): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Rigel 1:
[[Ofbyld:LocationMacedonia-REG-1-z.png|thumb|''Histoarysk Makedoanje'']]
'''Makedoanje''' ([[Gryksk]]: Μακεδονία, ''Makedonía'') is in histoaryske lâstreek op it [[Balkan (skiereilân)|Balkanskiereilân]], dat rint fan [[Makadoanje (Grikelân)|Noard-Grikelân]] ([[Makedoanje (Grikelân)|Gryksk Makedoanje]]), [[Pirin-Makedoanje|Súdwest-Bulgarije]], en it lân [[Makedoanje (lân)|Makedoanje]]. Geografysk besjoen wurdt Makedoanje yn it westen begrinze troch it [[Pindosberchtme]] en de berchrigen lâns Gryksk-Albanese grins (Jablanitsa, Dasjat), yn it noarden troch it Sjarberchtme en de wetterskieding tusken de [[Vardar]] en de [[Morava (Servje)|Morava]], yn it easten troch it Pirinberchtme en yn it suden troch de [[Olympus (berch)|Olympus]] en de [[Egeyske See]]. Makedoanje beslacht de stroomgebieten fan de [[Aliakmon]], de [[VardarFardar]] en de [[Strimon]].
 
Faak wurdt it Makedoanje fan eartiids betize mei it Makedoanje fan no, wylst dat twa ferskillende dingen binne. Der is hjoedehjoed de dei in gebiet yn it noarden fan Grikelân dat Makedoanje hjit en der is sûntít útelkoar fallen fan Joegoslaavje in selsstannich lân meide selde namme, wat al ta problemen mei Griikelân laat hat.<br />In diel fan de streek dy't op it kaartsje d6unker oanjûn is, waard yn prehistoaryske tiden bewenne troch de Makedones, oer waaanswaans komôf net folle mei wisschheid bekend is. Sels beskôgen se har as griken, wylst se foar guon Griken as "barbaren" gouwen. De aristokrasy en de keningen út de dynasty fan de [[Argeaden]] wienen sûnder mis Grysksk. Oant yn histoaryske tiden beware de makedoanyske mienskip skaaimerken fan de prehistoaryske Grykske stammen: it "feodale" ridderskip en it troch de gearkomste fan warbere manlju te bekrêftigjen jkeningskip. Op kultureel mêd bleauwen de Makedoanjeers lange tiid ôfsidich fan de oare Griken. Opmerklik is wol dat sommige keningen besochten om ta nauwere bannen mei Grikelânn te kommen.
{{wurk}}
 
Yn de [[7e ieu f.Kr.]] stifte [[Perdikkas I fan Makedoanje|Perdikkas]] yn Makedoanje it keningshûs derfan de Argeaden. De eersteearste werkelijkwerklik belangrijkewichtige vorstfoarst waswie [[AlexanderAleksander I vanfan MacedoniëMakedoanje|AlexanderAleksander I]] (498-454 vf.ChrKr.), bijgenaamdbynamme ''de Filhelleen''. DezeDy reorganiseerdereorganisearre zijnsyn leger en verkreegkrige hetit rechtrjocht de [[Panhelleense SpelenSpullen|OlympischeOlympyske SpelenSpullen]] bijby te wonenwenjen, waardoorwêrtroch't hijhy intensiefyntinsyf betrokkenbelutsen raakterekke bijby de GriekseGrykse cultuurkultuer. HijHy heefthat ooitea de dichter [[Pindarus]] naarnei zijnsyn hof uitgenodigdútnoege en schonkskonk eenin gouden beeldbyld aanoan de tempeltimpel vanfan [[DelphiDelfy (Griekenland)Grikelân|DelphiDelfy]].<br />ZijnSyn opvolgeropfolger [[PerdiccasPerdikkas II vanfan MacedoniëMakedoanje]] zousoe zelfssels [[SocratesSokrates]] aanoan zijnsyn hof gewildhawwe hebbenwold.<br />De grootstegrutste koningkening uitút dezedizze periodeperioade waswie ongetwijfeldsûnder mis [[ArchelaüsArgelaüs I vanfan MacedoniëMakedoanje]], diedy't regeerderegearde vanaffan [[413 vf.ChrKr.]] ôf en inyn [[399 vf.ChrKr.]] vermoordfermoarde werdwaard. HijHy maaktemakke zijnsyn leger totta éénien derfan bestede uitbêste út de oudeâlde wereldwrâld, legdelei wegen aanoan inyn zijnsyn landlân, en haaldehelle kunstenaarskeunstners alsas [[Euripides]] en [[ZeuxisSeuksis]] naarnei zijnsyn hof. HijHy organiseerdeorganisearre ookek toneelwedstrijdentoanielwedstriden terta ereeare vanfan [[Zeus]] en de [[Muzen]] en maaktemakke vanfan [[Pella (MacedoniëMakedoanje)|Pella]] zijnsyn hoofdstadhaadstêd.
{{wurk}}
 
De machtsuitbreiding onder [[Philippus II van Macedonië|Philippus II]] luidde de roemrijkste periode van de Macedonische geschiedenis in: de veldtochten van zijn zoon [[Alexander de Grote]]. Na diens dood werd het oorspronkelijke Macedonië een twistappel onder de [[diadochen]] [[Antigonus Monophthalmus]], [[Cassander]] en [[Lysimachus]], tot zich sinds [[Antigonus Gonatas]] een meer stabiele dynastie vormde, die in [[168 v.Chr.]] ten val werd gebracht door de Romeinen. Het land werd in 4 vazalstaatjes verdeeld en 20 jaar later tot een Romeinse [[Macedonië (Romeinse provincie)|provincie]] gemaakt.