Tanganjikamar: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L plaatsje
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Rigel 5:
De mar leit binnen de Westlike Slinke fan de [[Grutte Slinke]] en troch de bercheftige wannen fan de delte ynsluten. It is de grutste [[Slinke|slinkemar]] yn [[Afrika]] en de op ien nei grutste mar fan it kontinint. It is de djipste mar yn Afrika en befettet op de Baikalmar nei de grutste hoemannichte fan swiet (alkalysk) wetter. It rint oer in lingte fan 673 km yn noard-súd-rjochting en is gemiddeld 50 km breed.
DE mnar hat in oerflak fan 32.900 km², in ouwer mei in lingte fan 1.828 km, in gemiddelde djipte fan 570 m en in maksimumdjipte fan 1.470 m (yn it noardlike bassin) en befettet ± 18.900 km³ wetter. De grutte djipte en de tropyske lizzing fan de mar ferhinderje "omsetting" fan wettermassa, wat betsjut dat in soad fan de legere djipten fan de mar saneamd "fossyl wetter" is, en [[anoksysk]] is (dus gjin soerstof befet).
{{Wurk}}
 
De mar wurdt fiede, wetter oanfier, troch meardere streamkes en rivieren yn de reintiid, dizze fieding is lykwols mar tydlik. De wichtichste rivieren, dezedy't voedende hetmar meerek ook nanei de regentijdreintiid fiede, zijnbinne de [[MalagaraziMalagarazy]](Tanzania), de [[RusiziRusizyi]] (BurundiBûrûndy), de [[LukugaLûkûga]] (Kongo) en de [[LufubuLûfûbû]] (ZambiaSambia). De Lukuga is de enigeienige rivier waarlangswêrlâns hetde meermar afwatertôfwettert. It wetterpeil fan de mar ishat aangrutte groteskommelingen schommelingen onderhevig geweestûndergien, ditsoks is te ziensjen aanoan de afzettingôfsetting op de gesteentenstienten langlâns de kustlijnkustline vanfan hetde meermar. De [[RussiziRussizy]] (BurundiBûrûndy) rivier voertbringt it wetter vanfan het KivumeerKivumar naarnei hetde TanganjikameerTanganjikamar, dit rivierwaterrivierwetter is rijkryk aanoan mineralen en sendementsendemint welkeen naarin verluidtdirekte eenynfloed directe invloed hebbenhawwe op de chemischegemyske gesteldheid vanfan hetit [[alkalischealkalyske]] meerwatermarwetter.
 
De mar is ferdield tussen de fjouwer omlizzende lannen: [[Bûrûndy]], [[Kongo-Kinshasa]], [[Tanzania]] en [[Sambia]], wêrby't Kongo-Kinshasa (45%) en Tanzania (41%) de meerderheidmearderheid vanfan hetde meermar bezittenbesitte.
[[Ofbyld:Burundi - Lake Tanganyika fisheries.jpg|thumb|''Fiskers op de Bûrûndyske igge fan it mar'']]
 
De vissenfisk vanyn hetde meermar dienenis alsin belangrijkegrutte bronboarne vanfan [[proteïne]] voorfoar de lokale bevolkingbefolking. MomenteelBegjin zijn21e erieu rondbinne desa'n 45.000 mensenminsken directdirekt betrokkenbelutsen bijby de [[visserijfiskerij]]. BijnaHast achthonderdachthûndert plaatsenplakken en rondom de eenien miljoen mensenminsken zijnbinne afhankelijkôfhinklik vanfan de vissersfiskers. De commerciëlekommersjle visserijfiskerij begonbegûn halverwegehealwei de [[1950-1959|jarenjierren vijftigfyftich vanfan de twintigstetweintichste eeuwieu]] en heefthat eenin uiterstswiere zware invloedynfloed op de vissoortenfisksoarten gehadhân diedy in't yn hetit openiepen waterwetter en/of in de dieptedjipte vanfan de mar libje. Yn [[1995]] waswie de totale vangstfangst rond de± 180.000 ton. De vroegereeardere industriëleyndustriële visserijfisserij, diedy't inyn de [[1980-1989|jarenjierren tachtigtachtich]] eenin hogehege vluchtflecht namnaam, is laterletter ingestortynstoarten. OpmerkelijkOpmerkelik is hetit game-fishing op meervallenmarfallen, tilapia's en andereoare grotegrutte vissoortenfiskesoarten. DezeDizze vormfoarm vanfan "sport" wordtwurdt op hetde meermar voornamelijkbenammen beoefenddien doortroch (rijkerike) expats en magnaten.
{{Wurk}}
 
De mar stiet by akwariumhâlders ek bekend om syn ferskaat oan fisksoarten, waarvan velen tegenwoordig vaak gehouden worden in [[aquarium|aquaria]]. Vele soorten [[cichliden]] (waaronder muilbroeders, holenbroeders, en, endemischendemysk inyn dit meer, schelpenbroeders), [[echte meervallen|meervallen]], alen en een enkele [[killivis]] worden gevangen door de lokale bevolking met speciale netten, zodat zij niet beschadigen, en geëxporteerd naar vele landen in de wereld. Waar zij worden verhandeld, gehouden, gekweekt en bewonderd.
 
De mar waard foar it earst ûntdekt troch Europeanen yn [[1858]] toen de ontdekkingsreizigers [[Richard Francis Burton|Richard Burton]] en [[John Speke]] opsochten zoek waren naarnei de bronboarne vanfan de rivier de [[NijlNyl]]. Speke zette daarna de zoektocht voort en vond de daadwerkelijke bron, het [[Victoriameer]].
 
{{commons|Lake Tanganyika}}